دلقکی در برابر برلوسکونی

میلان نترس! من میانه رو نیستم. اگر شما به دنبال یك میانه رو هستید باید بگویم كه با انتخاب من ریسك بزرگی می كنید... . میانه روها هرگز مشكل آلودگی هوا را حل نمی كنند. میانه روها هرگز نمی توانند ریه بچه ها را نجات دهند. میلان! اگر صدای من زیاده از حد بلند است به این دلیل است كه تو خیلی پیر شده ای... . هیچ میانه رویی هرگز تاریخ را نساخته و برنده جایزه نوبل نشده است. اما من مرد خطر هستم... .
شنیدن چنین كلماتی از زبان یك نامزد عادی انتخابات شهرداری بعید به نظر می رسد اما باید پذیرفت كه داریو فو یك نامزد عادی نبود و مسلماً اگر می توانست شهردار میلان شود، داستانی بسیار شگفت انگیزتر از كتاب هایش رقم می زد.
داریو فو ، ۷۹ ساله و در عین حال شعبده باز است. او همواره به هجو وفادار مانده و آرزو دارد روی سنگ قبرش بنویسند: بخندید! یك دلقك اینجا آرمیده است . در سال ۱۹۹۷ و زمانی كه برنده جایزه نوبل ادبی شد سرآمد همه نمایشنامه نویسان دنیا بود چرا كه در آن تاریخ، هر سال به طور متوسط ۳۰۰ اجرا از ۸۰ نمایشنامه او (كه به ۳۰ زبان ترجمه شده اند) روی صحنه رفته بود. او علاوه بر این، بازیگر، كارگردان، تاریخ نگار هنری، معمار، نقاش و... نیز هست. فو سازش ناپذیر، از سال های دهه ۱۹۵۰ به مبارزات سیاسی و اجتماعی علاقه نشان داد و به انتقاد از عملكرد دولت، پلیس، سانسور، واتیكان، چپ گراها و راست گراها پرداخت.
چندی پیش نیز فو با وجود كهولت سن، پا به عرصه مبارزات انتخاباتی گذاشت و در انتخابات مقدماتی چپ گرایان میانه رو، به رقابت با سه نامزد دیگر پرداخت تا نامزد این حزب برای انتخابات اصلی شود. این انتخابات، همزمان با انتخابات سراسری ایتالیا در روز ۹آوریل برگزار می شود.
او با عزمی راسخ پا به میدان مبارزه گذاشت و معتقد بود: مردم ایتالیا آنقدر دیوانه هستند كه یك مرد ۸۰ ساله را به عنوان شهردار انتخاب كنند. به هر حال من اگر انتخاب شوم برای دولت یك مزاحم خواهم بود . فو خود را سیاستمدار نمی داند اما می گوید فردی آگاه به اوضاع عصر خود است و از شیوه اداره كشور ناراضی است. او سیلویو برلوسكونی- نخست وزیر كشورش- را پادشاهی می نامد كه قوانین خاص خودش را وضع كرده و وزرایش همه از درون دربار برگزیده شده اند و تنها مدافع منافع شخصی خودشان هستند. به گفته فو برلوسكونی ۴ شبكه تلویزیونی دارد و از طریق آنها افكار عمومی را كنترل می كند. او روزنامه ها و مجله های اصلی كشور را هم خریده است. برادرش نیز بقیه مراكز، از جمله سالن های سینما و مراكز نشر را در دست دارد. او خشمگین است از اینكه ایتالیایی ها اسیر سراب برلوسكونی شده اند و می گوید: مولیر معتقد بود كه می توان هوش و فرهنگ هر مرد یا زنی را از روی خط مشی ای كه دارد حدس زد و البته ایتالیایی ها همیشه رفتاری ناشیانه دارند. غالباً در حالت تردید به سر می برند. مقابل كافه ها تجمع می كنند و مثل افراد هیپنوتیزم شده بدون جهت مشخصی در حركتند. ایتالیا با شتاب به سوی ورطه سقوط در حركت است. من سعی می كنم مردم كشورم را از طریق نمایشنامه های سیاسی از خواب غفلت بیدار كنم اما به نظر می رسد تلاشم تاكنون نتیجه ای در بر نداشته است. وضعیت كنونی، مرا به یاد دوران فاشیسم می اندازد. در سخنرانی های سیاستمردان مان انعكاس صدای موسولینی را می شنوم .فو به دنبال آن است كه روی گاف های برلوسكونی كار كند؛ اشتباهات ناخواسته ای كه موجب شده است او لقب بدترین برقراركننده روابط را به خود اختصاص دهد.
برلوسكونی یك بار گفته بود: موسولینی هیچ كس را نكشته است. برعكس، او مخالفانش را برای گذراندن تعطیلات به اردوگاه ها می فرستاد . او همچنین در كنار ولادیمیر پوتین- رئیس جمهور روسیه- قرار گرفته و اظهار داشت كه در چچن هیچ مسأله حادی وجود ندارد. این مسائل همگی فو را به شدت آزار می دهد و او می خواهد از راه ادبیات، نمایش و خنده، مردم را از قید ترس رها كند، چرا كه اعتقاد دارد تمام سیستم های دیكتاتوری بر پایه ترس بنا شده اند. او خود را یك دلقك می داند؛ دلقكی واقعی كه كارش خنداندن مردم است و وارث تمامی ویژگی های پدربزرگ كشاورزش است. وقتی كوچك بود به همراه پدر بزرگش سر زمین كشاورزی می رفت و می دید كه او چگونه برای مردم داستان های طنزی تعریف می كرد كه در پس آنها واقعیت های تلخی نهفته بود. او می گوید گاهی نیز از درك واقعیت داستان ها اشك در چشمانش جمع می شد. پدربزرگش می گفت: داستان هایتان را تعریف كنید تا جهالت پایان بگیرد ؛ چرا كه ندانستن، پایه بی عدالتی است. این دلقك راوی بی عدالتی ها شده است و می گوید ۶۰ سال است كه شغلش همین است و هر چند مردم دوستش دارند نهادها از او می ترسند.
فو نسبت به مسائل اجتماعی به ویژه آلودگی هوا، ترافیك و خطرات آنها بر روی كودكان، حساسیت خاصی دارد و از این رو حل این مسائل را جزو اولویت های اصلی اش در برنامه های تبلیغاتی مطرح می كرد. او با فاصله ناچیزی از برونو فرانته شكست خورد و نتوانست در دور بعدی حضور یابد.دلیل اصلی این شكست نیز تنها كهولت سن و نداشتن سابقه سیاسی بود. با این حال فو هنوز ناامید نشده و همان طور كه در سایت شخصی خود نوشته تا جایی كه بتواند، به مبارزه ادامه می دهد. روز ۹ آوریل، ایتالیا شاهد انتخابات شهرداری ها و در كنار آن انتخابات سراسری و رقابت رومانو پرودی، رئیس سابق كمیسیون اروپا با سیلویو برلوسكونی خواهد بود. برلوسكونی در انتخابات محلی نیز شكست سختی را متحمل شده بود و اگر میلان، دومین شهر ایتالیا نیز به دست مخالفان بیفتد، ائتلاف دولتی با مشكل جبران ناپذیری مواجه خواهد شد. در ماه دسامبر برلوسكونی بدون هیچ توجهی نسبت به انتخابات مقدماتی گفت كه نامزد او برای شهرداری میلان، لیتزیاموراتی- وزیر آموزش فعلی- است. به هر حال نظرسنجی ها نشان می دهند كه گرایش مردم به چپ گرایان میانه رو بسیار بیشتر است.
چندی پیش از آغاز سال نو، كن لیوینگستون- شهردار لندن- مهمان فو بود و پس از شنیدن برنامه های او درباره حمل ونقل و آلودگی هوا، از مردم خواست كه بی تردید به او رأی دهند: اگر به فو رأی دهید كاری خواهید كرد كه همه مردم از میلان حرف بزنند . به هر حال فو هرچند نمی تواند شهردار میلان شود اما وزنه ای است كه مسلماً برای برلوسكونی دردسرساز خواهد شد چرا كه صدای این دلقك ۸۰ ساله و سخنان ادیبانه اش بسیار بیشتر از هر سیاستمدار دیگری تأثیر گذار خواهد بود.

منبع : روزنامه همشهری