نشان دهید که بدخلقی فایده ای ندارد

بدخلقی و عصبانیت کودکی که بر خود و رفتارش مسلط نباشد، صبورترین والدین را هم آزار می دهد. اگر شما وسط مغازه خواربارفروشی، یا در یک مهمانی خانوادگی، یا حتی در خانه باشید، این اخلاق می تواند عذاب آور باشد. اما اگر کودک شما یاد بگیرد که برخود مسلط باشد و به جای این که به میل و هوس خود متکی باشد بداند که کجا، چه رفتاری داشته باشد مسئله راحت تر خواهد شد. کودکتان با تمرین یاد می گیرد تصمیمات درستی گرفته و در موقعیت های پرتنش، نتایج مثبتی دریافت کند. برای مثال اگر فرزندتان بخواهد بعد از شام بستنی بخورد، شاید گریه، التماس یا حتی فریاد بزند به امید این که شما تسلیم شوید. اما اگر او بر خودش مسلط باشد متوجه می شود که بدخلقی ممکن است شما را آزار دهد و هرگز اجازه خوردن بستنی را پیدا نکند، در این صورت مشتاقانه و صبورانه، انتظار می کشد تا بعد از شام به خواسته اش برسد.
● چگونه به کودکان بیاموزیم که رفتارشان را کنترل کنند
تا دوسالگی ـ در این سنین، کودکان به علت فاصله زیاد بین آنچه می خواهد و آنچه می تواند انجام دهند، مرتب در تنش هستند و این تنش را به شکل بدخلقی نشان می دهند. در این حالت شما می توانید با اسباب بازی یا فعالیت های دیگر حواس او را پرت کنید. وقتی کودک شما دوساله شد می توانید او را روی صندلی مخصوصش در آشپزخانه (به عنوان تنبیه برای چند دقیقه) بنشانید تا نشان دهید که بدخلقی اش پیامد خواهد داشت.
سه تا پنج سالگی ـ در این مرحله شاید شما بخواهید تنبیه خود را ادامه دهید اما به محض آرام شدن کودک این عمل را پایان دهید. این کار باعث می شود کودک شما شجاعت پیدا کرده و رفتار خود را کنترل کند. هنگامی که فرزندتان بر رفتار خود در موقعیت های تنش زا و سخت مسلط می شود هدیه دادن می تواند اثربخش باشد.
شش تا ۹ سالگی ـ وقتی کودک وارد مدرسه می شود معمولاً درک می کند که رفتارش پیامدهایی خواهد داشت و می تواند رفتار خوب یا بد را انتخاب کند. این به کودک کمک می کند که پیش از واکنش نشان دادن فکر کند. شما می توانید کودک خود را تشویق کنید تا هنگامی که با موقعیتی تنش زا روبه رو شد آن محل را برای به دست آوردن آرامش، چند دقیقه ترک کند تا این که بداخلاقی از خود نشان دهد.
۱۰ تا ۱۲ سالگی ـ کودکان سنین بالاتر معمولاً قادرند احساسات خود را درک کنند. فرزند خود را تشویق کنید در مورد وضعیتی که موجب از دست دادن کنترل رفتارش می شود فکر کرده و آن را تحلیل و تجزیه کند. برای او توضیح دهید که بعضی از وضعیت ها که در ابتدا موجب آزار و رنجش می شود، در آخر، به آن بدی که فکر می کردند نخواهد بود. به او تأکید کنید قبل از نشان دادن هر عکس العملی فکر کند.
۱۳ تا ۱۷ سالگی ـ در این دوران، فرزند شما می تواند بیشتر رفتارهای خود را کنترل کند اما شاید گاهی لازم باشد به او گوشزد کنید که اعمال و رفتارش اثرات طولانی خواهد داشت. به او تأکید کنید قبل از واکنش نشان دادن، اوضاع آزاردهنده را بسنجد. همچنین او را تشویق کنید تا به جای کوبیدن در، از دست دادن کنترل خود یا فریاد زدن، در مورد مسئله ناراحت کننده صحبت کند. در این دوران شاید لازم باشد به عنوان تنبیه او را از امتیازاتی محروم کنید.
● در برابر کنترل نکردن رفتار چه عکس العملی نشان دهیم
مسئله بسیار مهم این است که به فرزندتان رفتارهای مسالمت آمیز در برابر موقعیت های تنش زا را نشان دهید. اگرچه این کار سختی است اما راه خوبی است. زمانی که فرزندتان را تنبیه می کنید خود را کنترل کنید و فریاد نزنید. به جای آن سعی کنید محکم و بی تفاوت باشید. زمانی که کودکتان کنترل خود را از دست می دهد، به جای این که شما هم عصبانی شوید به آرامی به او بفهمانید که فریاد زدن، بداخلاقی کردن و کوبیدن در، رفتار قابل قبولی نیست و برای او پیامد خواهد داشت و برای او توضیح دهید که پیامدهای رفتارش چه خواهد بود. اگر فرزند شما عادت دارد که در همه موارد بداخلاقی و کج خلقی کند بهتر است به او نشان دهید که این راه خوبی برای به دست آوردن خواسته هایش نیست. به عنوان مثال اگر کودک شما ـ با این که به او توضیح داده اید ـ از این که برایش بستنی نخریده اید ناراحت است، تسلیم نشوید تا به او نشان دهید بداخلاقی کردن رفتار قابل قبولی نیست و درباره شما کارگر نمی افتد. اگر کودکتان مکرراً کنترل خود را از دست می دهد، اهل بحث و جدل، گوشه و گیر و نجوش و تابع امیال آنی خود است، یا بداخلاقی و بدرفتاری اش بیشتر از ده دقیقه طول می کشد و به طور مداوم این کار را انجام می دهد، با دکترش مشورت کنید. اگر کودک مدرسه ای شما بداخلاقی همراه ناآرامی، نافرمانی و سرپیچی، کمی اعتماد به نفس و کاهش فعالیت در مدرسه را دارد باید با معلم اش درباره نوع رفتار با او و وضع کلاسش صحبت کنید. به رفتار خود نیز دقت کنید اگر شما هم نمی توانید رفتار خود را در موقعیت های تنش زا کنترل کنید با دکتر خانوادگی خود صحبت کنید.

شیما جمالی

منبع : روزنامه ایران