جوان در اندیشه‌ی استاد مطهری

مجموع دوران زندگی بشر در سه مرحله خلاصه می شود :
۱) كودكی ،
۲) جوانی ،
۳) پیری .
ایام جوانی رسیدن به مرتفع ترین و عالی ترین منازل زندگی است . در دیدگاه جوانان مناظر زیبا و چشم اندازهای دل پسند ، بسیار است ، روح بلند جوانان لبریز از آمال و آرزو و سرشار از عشق و امید است . از سویی دیگر یكی از بزرگ ترین سرمایه های هر كشور نیروی انسانی آن است و مهمترین نیروی انسانی هر كشور را در نسل جوان آن كشور می توان یافت . قدرت و نیروی جوانی است كه نی تواند بر مشكلات زندگی فایق آید و راه های سخت را آسان كند .
آیین مقدس اسلام ، یكی از نعمت های بزرگ الهی و از سرمایه های بزرگ سعادت در زندگی بشر را « جوانی » می داند . در این باره حضرت علی (ع) می فرماید :
« دو چیز است كه مردم قدر و قیمت آنها را نمی شناسند ، مگر زمانی كه آن دو را از دست داده باشند ، یكی جوانی و دیگری تندرستی است . ‌»
علامه شهید استاد مرتضی مطهری یكی از موفق ترین اندیشمندان اسلامی بود كه با روحیات و نیازهای روحی و فكری جوانان آشنا بود . و چون زبان نسل جوان را می دانست و می فهمید ، پیام این نسل را می شنید و متناسب با نیازهای جوانان به موقع و به جا به وسیله ی آثار ارزشمندش با آنان ارتباط ایجاد می كرد .
استاد مطهری با اشاره به این سخن آموزنده حضرت علی (ع) كه می فرماید : « اگر ذهن جوانان ما با مطالب حق پر نشود ، با مطالب ناحق پر خواهد شد . » تمام سعی و كوشش خود را نمود تا جوانان را باحقایق اسلام آشنا سازد .
● تعریف جوان
استاد مطهری جوان را به دو صورت تعریف می كند : تعریف اول این كه جوان شخصیتی است دارای سن خاص و حالات روحی و روانی و نیازهای مخصوص . و تعریف دوم ایشان از جوان این است كه جوان كسی است كه به خاطر تحصیلات و سواد و آشنایی اش با اندیشه های جدید ، دارای فكر نو و سؤالات تازه است و حاضر نیست مانند جوانان نسل گذشته بدون دلیل عقلی و منطقی همه چیز را بپذیرد . به عبارت دیگر ، جوانان امروز چشم و گوششان بیشتر باز شده است و به همین دلیل است كه رهبری ، ازشاد و هدایت جوانان امروز به مراتب مشكل تر از نسل جوان كذشته است . استاد مطهری معتقد بود كه اگر برای هدایت و رهبری نسل جوان امروزی فكر اساسی نشود ، آینده جامعه ایران به طور كلی از دست خواهد رفت .
● برخورد با نسل جوان
از مسائل مهم رهبری دینی نسل جوان ، نحوه برخورد افراد با نسل جوان است . برخورد بزرگترها باید با نسل جوان بر اساس واقع بینی ، منطق و استدلال باشد . زیرا اگر به سؤالات و احساسات پاك نسل جوان پاسخ منطقی و درست داده نشود موجب سرخوردگی و ناامیدی و نهایتا – طغیان نسل جوان خواهد شد .
متأسفانه امروزه آن چنان كه باید و شایسته است با مسائل و مشكلات نسل جوان به طور دلسوزانه و منطقی برخورد نشده است . و استاد مطهری از این برخورد غلط با جوانان بسیار ناراحت بود و می گفت : روشی كه ما (روحانیان و مربیان دینی) در مقابل نسل جوان در پیش گرفته ایم همان روش دهان كجی ، انتقاد و سرزنش نسل جوان می باشد كه این شیوه درست نیست . اگر بدون احترام گذاشتن به نسل جوان بخواهیم نسبت به مسائل و احساسات پاك جوانان بی تفاوت باشیم ، محال است كه بتوانیم جلوی انحرافات دینی و اخلاقی نسل آینده جوان را بگیریم . رهبران فكری جامعه ایران اگر خواهان هدایت و ارشاد و رهبری نسل جوان باشند چاره ای جز این ندارند كه از نزدیك با درد و رنج جوانان آشنا شوند و با زبان و منطق آشنا گردند . امّا افسوس كه پیش از آن كه ما فكری به حال این نسل سازنده كنیم ، دشمنان دین ما درد این نسل را یافتند و دوایی مسموم به آنان دادند .
استاد مطهری فعالیت های یزرگان دین را در زمینه ی رهبری و هدایت نسل جوان كافی نمی داند و می فرماید :
ما به قدر كافی در زمینه های مختلف اسلامی ، كتاب به زبان روز عرضه نكرده ایم . اگر ما به قدر كافی آب زلال و گوارا به انسان جوان می دادیم نسل جوان به سراغ آب های آلوده (گناهان) نمی رفتند . پس راه مقابله و مبارزه با انحراف نسل جوان این است كه مكتب اسلام را در همه زمینه ها با زبان روز به طور صحیح عرضه كنیم . استاد مطهری به عنوان یك شخصیت روحانی و حوزه ای می گوید باید روحانیون بزرگ ما كارهای علمی و فكری خود را ده برابر كنند تا بتوانند پاسخگوی نسل جوان امروز باشند . استاد مطهری در هشدار به طبقه روحانیت در حوزه می گوید : بقا و دوام روحانیت و اسلام به این است كه روحانیت دین به انتظارات نسل امروزی توجه كنند چون انتظازات نسل گذشته تفاوت اساسی دارد . استاد مطهری برخلاف كسانی كه نسل جوان را یك نسل خام و احساسی و غیرپخته می داند معتقد است كه بر عكس نسل جوان نسلی لجوج نیست ، بلكه آمادگی زیادی برای دریافت حقایق دینی دارد .
● الگوی عملی نسل جوان
نسل جوان میزان تبعیت و تأثیر پذیرش از دیگران بسیار بالاست در نتیجه نسل جوان احتیاج به الگوی مناسب دارد . و این الگو اگر اهل عمل باشد یعنی بیش از آنچه كه حرف می زند خود عمل می كند ، می تواند رهبری نسل جوان را به عهده بگیرد . استاد مطهری می گوید :
اگر نسل جوان ما بین گفتار و كردار رهبران دینی تضادی ببیند ، نمی تواند به اندیشه و فكر آنان اعتماد كند و از آنان پیروی نماید . پس باید برای هدایت و رهبری نسل جوان گام های نظری و عملی برداریم تا بتوانیم نسل جوان را با مسائل دینی آشنا سازیم .

دكتر علی كاشانی

منبع : سازمان آموزش و پرورش استان خراسان