بازگشت به دامن طبیعت

سلامتی باارزش ترین چیزی است که ما در زندگی داریم و به همین جهت است که همه ما از هر گامی که برای حفظ و ارتقای آن برداشته می شود، استقبال کرده و از هر عاملی که آن را در معرض خطر قرار می دهد، می پرهیزیم. در یکصد سال اخیر موضوعی که بیش از گذشته مورد اهتمام متخصصان و کارشناسان قرار گرفته است، توجه بیشتر به بحث تغذیه است. در واقع گویی راز سلامتی و شادابی انسان در تغذیه سالم نهفته شده است. اما آیا در مورد تغذیه درست و رژیم غذایی مناسب وضعیت بدن مان چیزی می دانیم؟ آیا می دانیم اهمیت تغذیه مناسب در سلامت جسمی و روانی مان تا چه اندازه است؟ آیا از شرایط فیزیولوژیک بدن مان اطلاع داریم؟ همه ما شرایط فیزیولوژیک خاص و استرس های مخصوص به خود را داریم. در هر مرحله از زندگی (نوزادی، کودکی، نوجوانی و پیری) نیازهای تغذیه یی بدن ما متفاوت است. بارداری، زایمان، شیردهی، فشارهای روحی و... تغییراتی بر بدن ما تحمیل می کند که نیازهای ما را تغییر می دهد. بدن ما در مرحله یی از زندگی نیاز بیشتری به یک ویتامین خاص دارد و در مرحله یی دیگر به یک عنصر معدنی خاص، بیشتر نیازمند است. از کجا بدانیم نیاز ما چیست و با چه ماده غذایی تامین می شود؟ علم تغذیه و تحقیقات بسیاری که در این زمینه صورت گرفته است، می تواند به ما کمک کند تا به نیازهای بدن مان واقف شویم و با رعایت یک رژیم غذایی مناسب در بهترین وضعیت سلامت قرار گیریم.
مبحث تغذیه شامل بحث های گسترده یی است که هر روزه با آن در تماس هستیم. سلامت غذا و مواد غذایی، رژیم های غذایی برای بیماری های خاص به ویژه بیماری های قلب و عروق که مهم ترین عامل مرگ ومیر در کشورهای صنعتی به شمار می آیند، رژیم های غذایی مناسب برای کنترل وزن، چگونگی کم کردن وزن بدون آنکه به سلامت بدنمان لطمه یی وارد شود و... مطالبی هستند که می توانند اطلاعات ما را در زمینه تغذیه افزایش دهند.
همان طور که می دانیم نیروهای حیاتی و اصلی ما به وسیله مواد مغذی، معدنی و طبیعی پشتیبانی می شوند. بدن انسان قادر به ساخت برخی از این مواد است و مواد حیاتی دیگر از طبیعت و محیط اطراف زندگی تامین می شود. در نتیجه تغذیه مناسب و سالم می تواند سلامتی انسان را بازگردانده و از آن به خوبی محافظت کند. همچنین سیستم ایمنی بدن را تقویت کند، عمر را طولانی تر گرداند، اندام و رخساره آدمی را بهبود بخشد و نشاط و طراوت را تا سال ها در ما نگه دارد، اما اغلب مقدار مواد مورد نیاز روزانه بدن مانند ویتامین ها و مواد معدنی به درستی در برنامه غذایی ما قرار نمی گیرد و کمبود مواد آلی در تغذیه روزانه می تواند باعث پایین آمدن توان جسمانی و فکری شود و سلامت ما را به سوی چند بیماری خطرناک بکشاند. محیط زیست نامساعد و نامطلوب، استرس ها و ترس های همیشگی، عادت های زیانبخش و پرگزند و حال و روز این جسم خسته از کار روزانه همه و همه و تمام مشکلات دیگر در زندگی سلامتی ما را هر روز تهدید می کنند. حال چگونه می توانیم این گرانبهاترین هدیه الهی (سلامتی) را برای خود حفظ کنیم؟
متاسفانه امروزه غذاهای فرآوری شده، سریع و بدون محتوای غذایی به آسانی در دسترس کودکان قرار می گیرند. جعبه آب نبات های رنگی و جذاب، نوشابه های حاوی شیرین کننده های مختلف و اسنک های پرروغن و نمک در دبستان ها و دبیرستان ها مورد توجه کودکان و نوجوانان است. به نظر می رسد تهیه کنندگان تنقلات عاری از مواد مغذی حضور خود را در هر جایی که امکان حضور کودکان فراهم است، به نمایش می گذارند.
در این میان والدینی که ضرورت مقابله با این روند مخرب را دریافته اند، به دنبال راه حلی مناسب برای رساندن ریزمغذی ها (مولتی ویتامین ها و مواد معدنی) هستند. یک راه مناسب استفاده از مکمل های مولتی ویتامین است که بسیاری از آنها مناسب با ذوق و سلیقه کودکان تهیه شده است، مولتی ویتامین هایی غنی و استثنایی که علاوه بر رساندن ریزمغذی های لازم به کودکان، به واسطه مواد خاص و طبیعی خود در تقویت سیستم ایمنی نیز موثر هستند. اما آیا این برای مقابله با سوءتغذیه کودکان مان و رسیدن به رشد و شادابی لازم کافی است؟
قطعاً بهترین راه تامین احتیاجات بدن، رجوع آدمی به طبیعت است. طبیعت، هر آنچه را که بدن برای استمرار حیات خود به آن نیاز دارد، در خود جای داده است. اما آمارهای رسمی در کشورهای خاورمیانه، به خصوص در کشور خودمان، از بی توجهی مردم به این مهم حکایت می کند. براساس تحقیقات بسیاری از مردم ایران از سوءتغذیه پنهان یا آشکار رنج می برند. علت اصلی این سوءتغذیه نوع رژیم غذایی افراد است، چرا که مشغله زیاد افراد را از رسیدگی به سلامت خود بازمی دارد. تقریباً بیشتر افراد آنگونه که باید به تغذیه خود اهمیت نمی دهند و هر آنچه که مصرف می کنند، ارزش تغذیه یی بالایی ندارد.
در گذشته یکی از کمبودهای اصلی ریزمغذی ها در ایران، ید بوده است. خوشبختانه با روندی که وزارت بهداشت و درمان در این زمینه در پیش گرفت، این مشکل تقریباً ریشه کن شده است. در واقع یکی از راه حل ها در این مسیر، رویکردی است که به شایستگی از سوی وزارت بهداشت در نظر گرفته شده است، یعنی علاوه بر اطلاع رسانی درخصوص اهمیت تغذیه و توجه به آن، نسبت به غنی سازی برخی مواد غذایی برنامه ریزی شد و تقریباً درخصوص کمبود ید معضل و بحرانی نداریم.
کمبود روی و آهن نیز از عوامل دیگر ابتلا به سوءتغذیه است که باید راهکاری برای این مشکل نیز در نظر گرفت. همچنین ۵۰ درصد زنان ایرانی از کم خونی و سوءتغذیه رنج می برند که به صورت آشکار و گاه پنهان است. نتایج بررسی ها حاکی از آن است که علاوه بر سه ریزمغذی آهن، ید و ویتامین A، کمبود ریزمغذی های دیگر از جمله کلسیم، ویتامینB۲، ویتامین D و روی نیز در کشور شایع است.
همه می دانیم کمبود ریزمغذی ها موجب افزایش سوءتغذیه، افزایش مرگ ومیر و ابتلا به بیماری ها به علت ضعف سیستم ایمنی بدن، ناتوانی جسمی، کاهش بهره هوشی، کاهش قدرت یادگیری و افت تحصیلی، تغییرات رفتاری به صورت بی حوصلگی، بی تفاوتی و انزواطلبی می شود. بر این اساس روند توسعه کشور به خطر افتاده و تا جایی پیش می رویم که به عنوان مثال با شیوع ۲۰ درصدی کم خونی فقر آهن در کشور، سالانه حدود ۵۷۵ میلیون دلار ضرر می کنیم.
یکی دیگر از روش های مقابله با سوء تغذیه که در تمام دنیا به خصوص کشورهای صنعتی مورد توجه قرار گرفته است، استفاده از مکمل های غذایی است.
مشاهدات علمی مختلف نشان داده است مکمل های رژیمی اثرات بسیار سودمندی روی سلامت فرد دارند. به عنوان مثال محققان معتقدند در هفته های اول بارداری مصرف مکمل اسیدفولیک می تواند اثرات مثبتی در تامین سلامت جنین داشته باشد. بنابراین به منظور جلوگیری از نقص لوله عصبی جنین، روزانه مصرف ۴۰۰ میکروگرم اسیدفولیک برای همه زنان و دختران جوان در سنین باروری توصیه شده است. مصرف مکمل های غذایی، تضمینی برای تامین کامل مواد مغذی مورد نیاز بدن است. به عنوان مثال پزشکان مصرف مکمل های غذایی را برای سالمندان توصیه می کنند. یکی از علل این امر خستگی های مزمن ناشی از کمبود آهن است. همچنین به علت کمبود ویتامین D بین افراد مسن، مصرف مکمل ویتامین D نیز توصیه می شود. مصرف مکمل های رژیمی به علل مختلف از جمله کاهش وزن تا کنترل درد، می تواند مفید باشد.
همچنین در سطح جهان پزشکان در کنار داروهای ژنریک برای درمان برخی بیماری ها، از مکمل های غذایی برای کاهش میزان مصرف داروهای ژنریک مربوطه و عوارض ناشی از آن استفاده می کنند. در این میان می توان به مکمل «کرومیوم» و «منیزیم» اشاره کرد که در بیماران دیابتی موجب کاهش قند خون می شود.
اما آنچه از اهمیت وافری برخوردار است، آن است که به هیچ عنوان نمی توان بدون مشاوره با پزشک و متخصص مربوطه نسبت به تهیه و مصرف این قبیل فرآورده ها اقدام کرد. درست است که راز سلامتی و نشاط در تغذیه کامل نهفته است و تامین کافی ویتامین ها و ریزمغذی ها و مواد معدنی، کلید تندرستی و شادابی بشر است، لیکن باید به این نکته توجه داشت که این تشخیص پزشک است که تعیین می کند بدن فرد به کدام مکمل غذایی و به چه مقدار و با چه درصدی نیاز دارد. از سوی دیگر نحوه تهیه و تامین این مکمل ها است که حتماً باید از طریق مجاری مجاز، تایید شده و تحت نظارت صورت گیرد. متاسفانه چندی است شاهد بروز پدیده قاچاق مکمل ها در کشور هستیم و این موضوع سبب بی اعتمادی گسترده یی در میان پزشکان و همچنین عموم مردم شده است. به منظور اطمینان از صحت و سلامت و اصالت مکمل های غذایی، این فرآورده ها را باید از داروخانه تهیه کرد. در واقع مکمل های غذایی دارای مجوز، از یک سو هنگام ورود تحت نظارت و کنترل متخصصان امر در وزارت بهداشت است و کشور تولیدکننده، تاریخ تولید و میزان مواد موثر آنها مشخص است و از سوی دیگر، تحت برنامه نمونه برداری مستمر وزارت بهداشت است تا نسبت به سلامت این فرآورده ها، پیش از رسیدن به دست مصرف کننده نهایی اطمینان کامل حاصل شود.
براین اساس یکی از راهکارهایی که می توان برای رفع این مشکل ارائه داد، آشنا کردن افراد جامعه با فرهنگ استفاده صحیح از مکمل های غذایی سالم است. مردم به واسطه اهمیتی که برای سلامت، تندرستی و شادابی خویش قائل هستند، نباید به سوی فرآورده هایی که به صورت قاچاق و بدون نظارت وزارت بهداشت وارد کشور می شود، بروند و هنگام تهیه این محصولات باید به برچسب فارسی آنها که دربردارنده نام شرکت تولیدکننده و واردکننده و شماره مجوز وزارت بهداشت است، دقت کنند تا ابهام های موجود کاملاً از بین برود و افراد با اطمینان از اینکه یک مکمل به تایید وزارت بهداشت رسیده است، بتوانند بدون هرگونه نگرانی، آن را با نظر پزشک مصرف کنند.

سعید اویس

منبع : روزنامه اعتماد