ورزش زنان راهکارها و موانع

براساس نتایج بدست آمده از تحقیقات گوناگون در سراسر دنیا، ورزش نه تنها باعث سلامت جسم، نشاط و شادابی روح همگان می شود بلكه سلامت فكر و ذهن جوانان را نیز تحت الشعاع خود قرار می دهد. با این وجود كمبود امكانات ورزشی و هزینه بالای آن همواره یكی از موانع بزرگ در راه ترویج و بهینه سازی فرهنگ ورزش در كشور ما خصوصاً در میان دختران و زنان بوده است.در حالی كه تعداد زیادی از جمعیت كشور ما را زنان تشكیل می دهند و با توجه به اهمیت حضور زنان در عرصه های مختلف فرهنگی، اجتماعی، ورزشی و ... همچنین پتانسیل موجود در این قشر عظیم از جامعه، امكانات موجود پاسخگوی نیاز علاقه مندان این قشر نیست.همانطور كه می دانیم سلامتی زنان و دختران در هر جامعه ای به لحاظ احراز دو نقش مادری و همسری و تأمین سلامت خانواده و اجتماع، رشد و تعالی فرزندان را نیز به همراه دارد. اما به دلیل نبود فضای كافی و تجهیزات مناسب این قشر عظیم در جامعه از داشتن فضای اختصاصی ورزشی و امكانات در بیشتر موارد محروم هستند. از این رو سلامت آنان درمعرض آسیب های جدی قرار دارد.براساس آمارهای موجود در اداره كل ورزش بانوان سازمان تربیت بدنی تا سال ،۸۲ اماكن ورزشی، ورزش بانوان در استانهای مختلف سراسر كشور به سه دسته اماكن ورزشی دولتی تربیت بدنی كه مستقیماً زیر نظر سازمان تربیت بدنی اداره می شوند، اماكن ورزشی غیرتربیت بدنی كه زیر نظر ادارات دولتی نظیر سازمانها، وزارتخانه های مختلف مانند شركت نفت، شهرداری ها و غیره قرار دارند و اماكن ورزشی خصوصی تقسیم می شوند . طبق این تقسیم بندی ۱۱۸۴ مركز ورزشی دولتی تربیت بدنی، ۱۶۶ مركز ورزشی غیرتربیت بدنی و ۱۱۷۰ مركز ورزشی خصوصی در استانهای مختلف كشور وجود دارد، كه از این تعداد ۸۵۶ مركز به صورت نیمه وقت (تا ظهر) و ۵۶۲ مركز به شكل تمام وقت در اختیار بانوان قرار دارد. به طور مثال تهران دارای ۴۶۹ مركز ورزشی دولتی تربیت بدنی و ۵۹۱ مركز خصوصی ورزش بانوان، سمنان دارای ۱۰ مركز ورزشی تربیت بدنی، یك مركز دولتی غیرتربیت بدنی و دو مركز خصوصی است كه ۱۱ مركز ورزشی به صورت نیمه وقت و یك مركز ورزشی به شكل تمام وقت اداره می شوند.
همچنین می توان به یك مركز ورزشی نیمه وقت و سه مركز ورزشی تمام وقت دولتی تربیت بدنی بانوان در كهگیلویه و بویر احمد اشاره كرد، كه با توجه به آمار موجود این استان دارای كمترین تعداد اماكن ورزشی بانوان در سطح كشور است.
ساعات كم؛ امكانات نامناسب
اختصاص تنها ساعاتی از صبح به ورزش بانوان در اكثر مراكز ورزشی سطح كشور از جمله مواردی است كه تعداد زیادی از زنان و دختران به آن معترضند، زیرا براساس این تقسیم بندی زمانی طیف وسیعی از آنان كه شامل محصلین و كارمندان می شوند از گردونه پرداختن به ورزش در رشته های مختلف جهت حفظ تندرستی و سلامت روح به طور غیرارادی و ناخودآگاه خارج می شوند.مهسا .ت یكی از مراجعه كنندگان به باشگاه های ورزشی با اشاره به این كه در فرهنگ ما ورزش بانوان چندان نهادینه نشده و جدیداً مورد توجه قرار گرفته است می گوید: «جامعه ورزشی ما آن بهایی را كه به آقایان می دهد به خانم ها نمی دهد. خانم ها می توانند از ۸ صبح تا دو بعد از ظهر از امكانات باشگاه ها استفاده كنند، علاوه بر آن در روزهای تعطیل تقریباً در تمام ساعات این مراكز در اختیار مردان است و خانم های شاغل نمی توانند از این مراكز استفاده كنند. حداقل باید تعدادی از مراكز ورزشی، ساعاتی از بعد از ظهر و شب را به خانم ها اختصاص دهند تا زنان شاغل نیز بتوانند از امكانات ورزشی موجود استفاده كنند.» وی دلیل پرداختن به امر ورزش از سوی خود را تأمین سلامت روح، برخورداری از یك آناتومی و سطح انرژی مناسب ذكر می كند و خواستار رسیدگی به وضعیت بهداشتی مراكز ورزشی، افزایش ساعات كار و تعداد مراكز مختص ورزش همچنین توجه بیشتر مسئولین به امر ورزش بانوان است.در یك نگاه اجمالی به مراكز ورزشی متوجه خواهیم شد، واقع شدن در محیط های دربسته، با تهویه نه چندان مناسب، اغلب كوچك و تا حدی تاریك از جمله مشخصه های اصلی بیشتر این مراكز هستند، عواملی كه نه تنها باعث ایجاد انگیزه در افراد نمی شوند بلكه در بسیاری از موارد باعث دلزدگی آنان می شوند. به همین دلیل بسیاری از افراد بعد از مدت كوتاهی مراجعه به این مراكز بدون توجه به اصل تأمین سلامت روح و جسم خود از طریق پرداختن به ورزش از آمدن به چنین باشگاه هایی منصرف می شوند.خانم ابراهیمی مدیر یك باشگاه ورزشی خصوصی ویژه بانوان با بیان این مطلب كه نسبت به چند سال گذشته تعداد دختران و زنان مراجعه كننده به باشگاه حدوداً دو برابر افزایش یافته است، دلیل اصلی آن را افزایش نرخ رشد جمعیت جوان جامعه ذكر می كند و می گوید: «متأسفانه ورزش در میان بانوان چندان جدی گرفته نمی شود، كه شاید یكی از دلایل اصلی آن اختصاص فضاهای سرپوشیده بسته و كوچك با تهویه نامناسب برای ورزش بانوان است.» وی عدم كمك از سوی سازمان تربیت بدنی به مراكز ورزش خصوصی را دلیل اصلی بالا بودن شهریه این قبیل مراكز می داند و می افزاید: «باشگاه باید تمام هزینه های خود از قبیل خرید دستگاه، پرداخت دستمزد مربیان و سایر هزینه های جانبی را از محل شهریه های دریافتی تأمین كند. به تبع هر قدر هم كه تلاش شود نمی توان میزان شهریه ها را تا حد زیادی كاهش داد.»
ورزش مكمل درمانی
ورزش كردن و فرهنگ ورزش نه تنها در میان زنان بلكه در كل جامعه و در نزد اغلب اقشار به صورت امری ناملموس و ناهماهنگ با زندگی افراد خودنمایی می كند كه تنها نقش ناچیزی آن هم در اوقات فراغت به عنوان سرگرمی برعهده دارد. از این رو بارها و بارها شاهد هستیم كه بسیاری از افراد از جمله زنان، خصوصاً در سنین بالا، تنها بنا به توصیه و اجبار پزشكان به ورزش می پردازند و چون از نقش مهم آن در حفظ شادابی روح و جسم خود غافلند در بسیاری از موارد خیلی زود از آن خسته می شوند و آن را كنار می گذارند.خانم سلسبیلی، مربی یك باشگاه ورزشی با اشاره به این كه بیشتر زنان كشور بعد از ۳۰ سالگی به دلیل بی اهمیتی به ورزش و تغذیه مناسب، دچار پوكی استخوان، كمردرد، درد مفاصل و سایر بیماری ها می شوند گفت: «متأسفانه بسیاری از خانم ها بعد از انجام فیزیوتراپی و نگرفتن نتیجه بنا به توصیه پزشكان به ورزش روی می آورند.» وی افزایش تعداد مراكز ورزشی بانوان، رسیدگی به بهداشت و پاكیزگی و استاندارد بودن دستگاهها را از موارد مهم در جهت تشویق بیشتر بانوان به ورزش دانست و افزود: «در حال حاضر به خاطر وجود مشكلات مالی و خانوادگی كمتر از ۳۰ درصد زنان و دختران ما ورزش می كنند كه این رقم در مقایسه با تعداد بالای جمعیت زنان در جامعه ما رقم بسیار ناچیزی است.»پروانه- م مربی یكی از باشگاه های منطقه غرب تهران نیز معتقد است: زنان بالای ۳۰ سال اغلب براساس توصیه پزشك اعصاب و روان و یا برای حل مشكلات جسمی خود به باشگاه ها مراجعه می كنند و دختران و زنان زیر این سن نیز بیشتر برای تناسب اندام خود به ورزش رو می آورند نه برای حفظ سلامت خود.
وی عدم وجود مراكز ورزشی خاص بانوان را از بزرگترین مشكلات ورزشی بانوان دانست و افزود: «در حال حاضر حتی فدراسیون ورزشی، ورزش بانوان مكان ثابتی جهت برگزاری دوره های مربیگری و برگزاری امتحانات در اختیار ندارد.»پروانه- م در خاتمه گفت: «اگر سازمان تربیت بدنی اعتبارات بیشتری برای ورزش بانوان در نظر بگیرد و وام هایی با شرایط مناسب جهت اختصاص فضای مناسب تر و تهیه امكانات به روز در اختیار صاحبان مراكز ورزشی خصوصی قرار دهد، شاید تا حدی مشكلات موجود مرتفع شود. اما در حال حاضر سقف وام ها آن قدر پایین است كه حتی پاسخگوی قسمت بسیار كوچكی از مشكلات صاحبان این اماكن نیست.»علاوه بر جو فرهنگی حاكم بر جامعه كه در آن ورزش خصوصاً برای دختران و زنان به عنوان یكی از ركن های اساسی حفظ سلامت جسم و روان جامعه و افراد تلقی نمی شود، منابع مالی و اعتباری كه در اختیار مسئولین ورزش بانوان قرار دارد، بسیار ناچیز است و جهت ساماندهی و سازماندهی مناسب مراكز و امكانات مورد نیاز كافی نیست.نمونه بارز آن وجود مشكلاتی به مراتب بیشتر در اكثر شهرستان های كشور است. مانند نیمه كاره ماندن ساخت سالن ورزشی بانوان لاهیجان با یك هزار و ۴۴ متر مربع زیر بنا به مدت هفت سال از آغاز بنای آن و یا عدم وجود حتی یك فضای ورزشی برای زنان در شهرستان های كوچك.این در حالی است كه در شهرستان ها به لحاظ بافت سنتی و فرهنگی حاكم اغلب زنان در خانه به سر می برند و این مسأله باعث بروز انواع بیماری ها و آسیب های روحی و جسمی در میان این افراد می شود.زهره مرزوقی، كارشناس ورزشی سازمان تربیت بدنی با بیان این مطلب كه در حال حاضر مهمترین معضلی كه ورزش بانوان با آن روبه رو است، كمی اعتبارات تخصیص یافته، اماكن و كارشناسان مربوطه است، گفت: «با توجه به این كه نیمی از جمعیت جامعه ما را زنان و دختران تشكیل می دهند، ورزش ما تنها شكل تشریفاتی دارد. نمونه بارز آن المپیك ۲۰۰۴ آتن است كه از میان رشته های مختلف، تنها به یك زن در رشته تیراندازی مجوز حضور در مسابقات آتن داده شد.»
مرزوقی آمادگی جسمانی را در سطح عمومی به دلیل عدم نیاز به وسایل و امكانات خاص و پایین بودن هزینه آن و تكواندو و كاراته را در سطح تخصصی از جمله رشته های ورزشی مورد استقبال از سوی زنان و دختران دانست و تصریح كرد: «اگر اعتبارات و امكانات مناسب در اختیار ورزش بانوان قرار گیرد، به كارشناسان سازمان بهای بیشتری داده شود، مدیران مربوطه در هر بخش براساس تخصص انتخاب شوند و وقت كافی را برای رسیدگی به وظایف خود اختصاص دهند، همچنین صدا و سیما نیز موفقیت های ورزشی بانوان در جاهایی كه قابل انعكاس است را منعكس كند، مشكلات تا حد زیادی حل خواهد شد.»
وی رمز موفقیت ورزشكاران را مطرح شدن آنان دانست و افزود: «اكنون وقت آن رسیده كه پا را از ورزش همگانی و مسابقات داخلی فراتر گذاریم و به ورزش قهرمانی بپردازیم. زیرا در ورزش قهرمانی برافراشتن پرچم یك كشور علاوه بر كسب وجهه ورزشی باعث مطرح شدن آن كشور از جهات دیگری چون اقتصادی -سیاسی و غیره در جهان می شود.»
۲۵۲۰ مكان ورزشی در برابر نیمی از جمعیت كشور
در حالی كه دختران در بسیاری از ورزش های مجاز و رقابت برون مرزی پیشرفت چشمگیری نسبت به پسران دارند اما تمام موارد حاكی از آن است كه اعتبارات و امكانات تخصیص یافته به ورزش بانوان در مقایسه با مردان در سطح بسیار پایین تری قرار دارد و كمبود بودجه تأثیر زیادی در امور ورزشی بانوان دارد. زهرا احمدی پور معاون سازمان تربیت بدنی در امور بانوان با اشاره به این كه بانوان با كمبود شدید اماكن سرپوشیده مواجه هستند گفت: به نظر می رسد بهترین راه هماهنگی سیاست ها و برنامه ریزی كلان ورزشی مردان و زنان است كه در این باره گزارشات زیادی مخابره شده است كه از آن جمله می توان به مواردی چون رعایت مسائل تكنولوژی و تطابق جغرافیایی در فرآیند برنامه های توسعه، بهره گیری منطقی هر چه بیشتر از ظرفیت های موجود، تدوین و اجرای محورهای استانداردسازی متناسب با رخدادهای جدید، ایجاد سیستم ورزش های مؤثر در بهره برداری مطلوب تر از امكانات، تمركز بر توسعه كیفی ظرفیت ها و توزیع عادلانه امكانات در سطح كشور اشاره كرد.وی ایجاد مكانیزم اولویت دهی علمی به یكایك فعالیت های اجرایی كه در آن با بهره گیری از نظام های مدیریت نوین در سیستم های گوناگون آموزش های كوتاه مدت و بلند مدت در جهت ترویج فعالیت های ورزشی و سوق دادن ورزش بانوان به سوی ستاره گرایی را از جمله برنامه ها و طرح های در دست اجرای معاونت دانست و افزود: «اگر بخواهیم كارشناسان و كاركنانی با آگاهی و توانمندی روز آمد داشته باشیم باید برای ارتقای شغلی، ظرفیت سازی و افزایش سطح علمی آنان كوشش كنیم.»
معاونت سازمان تربیت بدنی در امور بانوان گفت:«طبق آخرین آمار موجود بیشترین گرایش زنان و دختران به ورزش همگانی است و در حدود ۷۰۶۷۱۰ (۲/۲ درصد) نفر به ورزش همگانی می پردازند بر این اساس به نظر می رسد با توجه به بودجه پیش بینی شده و تقاضای مخاطبین ما به تغییرات عمده در اهداف كمی و كیفی نیازمندیم. همچنین نسبت ورزشكاران زن تحت پوشش به كل جمعیت زنان كشور ۲۸ درصد است كه در ارتباط با ورزش قهرمانی ۱۴ درصد زنان نسبت به جمعیت كل كشور تحت پوشش ورزش همگانی قرار دارند كه این آمار مؤید این امر است كه باید در جهت فرهنگ سازی و گسترش ورزش بانوان اهتمام بیشتری به عمل آورد.»

منبع : روزنامه همشهری