ورزش زنان در سالی که گذشت

بیست و نهمین دوره بازیهای المپیک پکن در سال ۲۰۰۸ میلادی برگزار شد که مهمترین رخداد ورزشی سال را رقم زد. سیزدهمین دوره بازیهای پارالمپیک نیز که به رسم هر دوره با اتمام بازیهای المپیک برگزار می شود، جشن ورزشی سال را تکمیل کرد.
حضور زنان در بازیهای پکن بسیار پررنگ بود تا جاییکه ۵۷ مدال از مجموع ۱۰۰ مدال کسب شده برای کشور اول (چین) را زنان کسب کردند. برای کشورهای آمریکا و انگلستان به عنوان مقامهای دوم و سوم المپیک نیز به همین منوال بود. آمریکایی ها ۱۱۰ مدال کسب کردند که ۵۳ مدال آن را زنان به دست آوردند و ۳۲ مدال انگلیسیها را نیز زنان به گردن آویختند. مجموع مدالهای انگلستان ۷۲ بود. در رقابتهای پاراالمپیک نیز چین، انگلیس و آمریکا اول تا سوم شدند که میزان مدالهای کسب شده توسط زنان در برابر مجموع مدالهای رقم خورده برای آن کشور به شرح زیر است:
▪ چین: ۸۲ از ۲۱۱
▪ انگلستان: ۳۰ از ۱۰۲
▪ آمریکا: ۶۰ از ۹۹
● زنان ورزشکار مسلمان سوژه المپیک پکن
بازیهای المپیک ۲۰۰۸ شاهد حضور پرتعداد زنان ورزشکار مسلمان بود که توجه رسانه های بین المللی متعددی را نیز به خود جلب کرد. از میان کلیه کشورهای مسلمان، تنها چهار کشور قطر، برونی، کویت و عربستان سعودی بودند که هیچ نماینده زنی با کاروان ورزشی شان اعزام نکردند. از میان اعزام شدگان نیز، کشورهای آفریقای شمالی بیشترین تعداد ورزشکار زن را به خود اختصاص داده بودند. به طوریکه تونس که مقام نخست را در اختیار دارد در کلیه رشته های دو و میدانی، شمشیربازی، جودود، تنیس روی میز، تکواندو، کشتی و قایقرانی ورزشکار زن اعزام کرده بود. یا به عنوان مثال کشور مغرب ۱۱ زن در کاروان ۳۸ نفره اش داشت.
از میان چهار کشوری که هیچ نماینده زنی نداشتند، موضع دو کشور عربستان و برونی کاملاً روشن است چراکه ورزش زنان در این دو کشور اسلامی بخاطر برخی مسائل فرهنگی و مذهبی به طور کلی از ورزش منع شده اند و به هیچ عنوان اجازه حضور در المپیک را ندارند. همین برخورد افراط گرایانه باعث شد تا سال میلادی گذشته علی الاحمد (رئیس موسسه امور خلیج فارس در واشینگتن) گفت و گوهای بین المللی مختلفی داشته باشد و مقدمات برخورد با چنین کشورهایی را فراهم آورد.
وی در گفت و گو با هرالد تریبیون گفت: "به خاطر رفتار کشور چین با مردم تبت، حرکت پرچم المپیک از پاریس تا سانفرانسیوسکو با اعتراضات و مخالفتهای زیادی روبرو شد اما هیچ کس در برابر تراژدی دیگری که بر میلیونها زن از کشور عربستان صعودی، ایران و دیگر کشورهای مسلمان تحمیل می شود، اعتراضی نمی کند. بسیاری از زنان مسلمان حتی جرات دیدن رویای حضور در المپیک را ندارند. چراکه در کشورهای آنها، زنان ورزشکار از مقبولیت زیادی برخوردار نبوده و به عنوان "جنس ضعیف" جامعه، برای انجام فعالیت های ورزشی شان با محدودیت های مختلفی مواجه هستند."
الاحمد معتقد است کشورهایی که از حضور زنان در رقابتهای المپیک ممانعت بعمل می آورند، برخلاف منشور کمیته بین المللی المپیک عمل می کنند و این کمیته موظف است با آنها برخوردی جدی داشته باشد؛ عضویت آنها در IOC را به تعلیق درآورد یا حضورشان در المپیک را تحریم کند. در منشور کمیته بین المللی المپیک IOCمی خوانیم: "هرگونه تبعیض بر پایه نژاد، مذهب، سیاست، جنسیت و غیره نسبت به شخص یا کشوری مغایر با اصول اساسی نهضت المپیک است."
روند برخورد با افراط گرایانه اسلامی در امر ورزش زنان گامی فراتر از المپیک برداشت؛ به طوریکه نشستی با موضوع "ورزش و تربیت بدنی زنان مسلمان" با حضور ۱۷ محقق و دانشمند از سراسر جهان، در عمان، آغاز بکار کرد و جمعی از کارشناسان این رشته، به بررسی موضوع مشارکت زنان مسلمان در انواع فعالیتهای ورزشی و جسمانی پرداختند. برگزار کنندگان و سخنرانان، هدف این نشست را "گفتگو و یافتن راه های تغییر و به چالش کشیدن برخی افکار منحط و افراطی ِ برخاسته از فرهنگ و سنت" که راه را برای زنان مسلمان دشوار ساخته و نیز تنظیم و تغییر سیاستهای انجمن ها برای دست یابی به هدف فوق، خواندند.
یکی از بارزترین مصداقهای تفکر سنتی و افراطی با مقوله ورزش برای زنان مسلمان، محبوبه احدگر، تنها زن ورزشکار افغان بود که به المپیک ۲۰۰۸ پکن راه یافته بود. این دونده ۱۹ ساله به طور ناگهانی قبل از مسابقات ناپدید شد. وی بعدتر با مربیان خود تماس گرفت و اعلام کرد که بر اثر تهدیدهایی که شده و با توجه به خاطره برخورد با ورزشکاران دوره های پیشین به نروژ گریخته است و دیگر به افغانستان بازنخواهد گشت.
منظور وی از ورزشکاران دوره های پیشین، روبینا موقیم یار و فریبا رضایی بود که در المپیک ۲۰۰۰ با شلوار های بلند و بدون روسری در مسابقات حاضر شدند. آنها نیز پس از بازگشت به افغانستان، نه تنها با تهدید به مرگ مواجه شدند بلکه فریبا مورد ضرب و شتم گروهی ناشناس از مردان افغان هم قرار گرفت. تاجائیکه فریبا و خانواده اش چند ماه بعد از آن، وطن خود را به قصد محلی امن ترک کردند و اکنون در کشوری نامعلوم زندگی می کنند.
اما اینگونه تفکرات، نمایندگان اسلام نیستند کمااینکه کشورهای مسلمان بسیاری وجود دارد که زنان ورزشکارانشان الگوی سایر کشورها هستند. به طور مثال نوال المتوکل، اولین زن مسلمان با حجاب که دارنده مدال طلای المپیک لس آنجلس است امسال موفقیت دیگری را رقم زد. المتوکل، از سوی شاه محمد ششم، عنوان رئیس انجمن ورزش و جوانان مراکش یعنی بالاترین مقام ورزشی کشور برگزیده شد.
● بیلی جین کینگ پیشگام زنان در خاورمیانه
در همین رابطه، بیلی جین کینگ، اسطوره تنیس زنان جهان که فعالیت‌های زیادی برای ترویج ورزش زنان در جهان داشته،‌ به خاورمیانه آمد تا بتواند با استفاده از رشته‌ی ورزشی محبوبش، ورزش زنان در این منطقه را متحول کند. مسابقات قهرمانی سونی اریکسون در دوحه قطر، یکی از بزرگترین مسابقات تنیس در خاورمیانه بود که بیش از هر چیز در جهت دستیابی به اهداف برابری خواهانه صورت گرفت. انجمن تنیس زنان (WTA) و یونسکو با مشارکت خود در طرح گسترش برابری جنسی و ارتقای سطح ورزش زنان در جهان، با کینگ همکاری کردند تا بتوانند از طریق تنیس زنان، تبعیضات جنسی در نقاط مختلف جهان را به چالش بکشند.
● تاثیر بحران اقتصادی بر ورزش زنان
سال میلادی ۲۰۰۸ روزهای سخت و تنش زایی را در زمینه اقتصادی در اکثر نقاط جهان گذراند که جنبه های بسیاری را تحت تاثیر قرار داد. در این میان ورزش نیز در امان باقی نماند. اما نکته ای که از قبل هم پیش بینی می شد این بود که در میان اهالی ورزش، این خانواده ورزش زنان است که بیشترین آسیبها را متحمل خواهد شد. ورزشکارانی کمتر، حقوقی پایین‌تر، فصل‌های رقابتی طولانی‌تر، موانع مالی بزرگ‌تر و عمیق‌تر و شاید مرگ برخی از لیگ‌های نوپای ورزش جهان از جمله نگرانی هایی هستند که برای ورزش زنان وجود دارد.
از میان ترکشهای رسیده به ورزش زنان در اواخر سال میلادی ۲۰۰۸ می توان به گلف حرفه‌ای زنان اشاره کرد که چهار اسپانسر عنوان قهرمانی خود را از دست داد و کم‌کم به سمت شرایط مالی سخت و ناهنجاری پیش می‌رود. به همین دلیل مقامات انجمن گلف حرفه‌ای زنان (LPGA) در مواجهه با این امر، خبر از احتمال حذف دو یا سه مورد از مسابقات قهرمانی خود در سال ۲۰۰۹ می‌دهند.
دولت انگلستان نیز با کسری بودجه ۷۹ میلیون پوندی برای آماده سازی تیمهای ملی اش برای المپیک ۲۰۱۲ روبه رو شد. تیم اعزامی بریتانیا به بازی‌های المپیک پکن که با کسب۷۲ مدال توانست مقام چهارم را به دست آورد، با افزایش بودجه ۲۹ میلیون پوندی نسبت به بودجه قبلی اش روبه رو شده بود.
طبق گزارشات منتشر شده،‌ انجمن ورزش بریتانیا که مسئولیت تقسیم بودجهء دولتی را بین رشته‌های ورزشی المپیکی و پارالمپیکی به‌عهده دارد، به‌خاطر عدم موفقیت در جذب سرمایه‌گذاری خصوصی برای تیم‌ المپیکی بریتانیا، دچار کسری بودجه آن هم به میزان ۷۹ میلیون پوند شد که قصد دارد این کسری را با کاهش بودجهء اختصاصی آماده‌سازی این تیم و کاهش حجم آن برای المپیک ۲۰۱۲ جبران کند. چراکه این انجمن امسال تنها ۲۷۵ میلیون پوند بودجه را می‌بایست بین ۲۷ رشتهء المپیکی و ۲۰ رشتهء پارالمپیکی تقسیم کند که امکان ندارد با تقسیم این مبلغ ناچیز تمام رشته‌ها را تامین کرد. گفته می‌شود این اقدام ۱۱ رشتهء المپیکی و ۹ رشتهء پارالمپیکی را با خطر حذف چهار ساله از این تیم مواجه می‌کند.
از سوی دیگر دولت نیوزیلند نیز بودجه تصویبی خود به بخش ورزش در سال ۲۰۰۹ را که معادل ۴.۸ میلیون دلار است، تنها به ۱۸ رشته ورزشی اختصاص داد و بودجه تیم‌های ملی هاکی، بسکتبال و بدمینتون زنان را قطع کرد.
البته پیش بینی ها لیگ جدید فوتبال زنان امریکا را نشانه رفته است که در دوران آغازین این بحران اقتصادی فعالیت‌ خود را شروع کرد و احتمال می‌رود که مقامات آن به‌زودی مجبور شوند آن را به تعطیلی بکشانند.

سولماز شریف