تجزیه و تحلیل روند رشد اشتغال و تغییرات ساختاری آن در بخش صنعت در استانهای مختلف ایران

امروزه رشد و توسعه اقتصادی بدون توجه به بخش صنعت چندان امکانپذیر نیست. همچنین اشتغال و به طور کلی نیروی انسانی در مسائل اقتصادی جایگاه ویژه ای دارد.در اقتصاد ایران، اشتغال از دغدغه های اصلی سیاستگذاران اقتصادی است.تجزیه و تحلیل روند اشتغال صنعتی و ساختار آن در سطح استانهای ایران مستلزم شناخت دقیق استعدادها و توان بالقوه صنایع و ترکیب آن در استانها است تا بتوان برنامه ریزی و اشتغال زایی متوازن و متعادلی را در هر یک از استانها محقق ساخت.
در طبقه بندی استانهای ایران از بعد نرخ رشد اشتغال صنعتی طی دوره زمانی سالهای ۱۳۷۳-۱۳۵۳ و تغییرات به وجود آمده بین دو دوره زمانی، یعنی دوره اول، سالهای ۱۳۶۳-۱۳۵۳ و دوره دوم، سالهای ۱۳۷۳-۱۳۶۴ نتایج به این صورت بوده است که از میان ۲۴ استان کشور، نرخ رشد اشتغال صنعتی در ۲۰ استان بیش از کل کشور و در ۴ استان کمتر از کل کشور بوده است. همچنین نرخ رشد اشتغال صنعتی در ۱۰ استان از دوره اول به دوره دوم افزایش یافته است. به عبارت دیگر، اشتغال صنعتی در ۱۰ استان در حال شکوفایی بوده است. اما در ۱۴استان دیگر نرخ رشد اشتغال صنعتی از دوره اول به دوره دوم کاهش یافته است. بنابراین از نظر نرخ رشد اشتغال صنعتی ۱۴ استان به سمت همگرایی و ۱۰ استان دیگر به سمت واگرایی حرکت کرده اند.
به منظور تجزیه و تحلیل ساختار صنایع، علاوه بر شناسایی صنایعی که استانها از نظر اشتغال صنعتی در طی دو مقطع زمانی سالهای ۱۳۵۵ و ۱۳۷۵ در آن صنایع مزیت نسبی داشته و به عنوان صنایع پایه ای معرفی شده اند، برای شناسایی عوامل اختلافات نرخ رشد اشتغال صنعتی بین استانهای کشور توسط روش تغییر سهم، مشخص شده است که چون تغییرات ساختاری در ۱۱ استان مثبت و در ۱۳ استان منفی بوده، ترکیب صنایع- نسبت به ترکیب صنایع مطلوب کشور- در ۱۱ استان مطلوب و در ۱۳ استان دیگر نامطلوب بوده است. همچنین چون تغییرات افتراقی در ۱۵ استان مثبت و در ۹ استان دیگر منفی بوده، آثار رقابتی در ۱۵ استان باعث افزایش اختلافات نرخ رشد اشتغال صنعتی و در ۹ استان دیگر باعث کاهش این اختلافات شده است بنابراین علل اختلافات نرخ رشد اشتغال صنعتی بیشتر مربوط به آثار رقابتی یا ویژگیهای استانی بوده و اثرهای تجمعی ناشی از ساختار صنایع، تاثیر کمتری بر اختلافات نرخ رشد اشتغال صنعتی داشته است، یعنی رشد اشتغال بخش صنعت در اغلب استانها مربوط به آثار رقابتی است، نه آثار تجمعی.

نویسنده: صباغ کرمانی مجید - جمشیدی رمضان

منبع : پژوهشهای اقتصادی مدرس