تغییر آرایش نیروهای سیاسی

شارون كه از پنج سال پیش پست نخست وزیری اسرائیل را بر عهده دارد، در یكی دو سال اخیر و در سن ۷۷سالگی، مرام سیاسی خود را تغییر داده. هر چند كه چرخش سیاسی نخبگان اسرائیلی از راست به چپ و از چپ به راست و یا از این دو به میانه، غیرمعمول نیست، اما مورد شارون بسیار قابل بحث است. شارون در جامعه اسرائیل همواره سمبل سرسختی و آشتی ناپذیری بوده است. نقش او در جنگ های ،۱۹۴۸ ۱۹۶۷ و ۱۹۷۳ و نیز نقشه او برای حمله به بیروت در سال ۱۹۸۲ كه منجر به كشتار پناهندگان مظلوم فلسطینی در اردوگاه های صبرا و شتیلا شد، همه گواهی بر روحیه نظامی او تلقی شده است. شارون در عین حال پدر حزب راستگرای لیكود نیز محسوب می شود. در واقع با اقدام او بود كه احزاب كوچك راستگرای اسرائیل در اوایل دهه ۷۰ میلادی با یكدیگر ائتلاف كردند و بلوك لیكود را تشكیل دادند، بلوكی كه در انتخابات سال ۱۹۷۷ اسرائیل بر رقیب چپگرای خود، حزب كارگر، پیروز شد و به ۲۹ سال حاكمیت بلامنازع آن بر اسرائیل خاتمه داد. شارون حزب لیكود را برای آن تشكیل داد كه به رویای خود یعنی «اسرائیل بزرگ» از رود اردن تا دریای مدیترانه، جامه عمل بپوشد. به همین منظور شارون در تمام سال هایی كه در دولت های اسرائیل سمتی داشت، بی وقفه به ساخت شهرك های یهودی نشین در سرزمین های فلسطینی مبادرت كرد به این قصد كه بافت جمعیتی كرانه باختری رود اردن و نوار غزه را به نفع یهودیان به هم بزند و این مناطق را برای همیشه به خاك اسرائیل ضمیمه كند. به این لحاظ شارون را پدر شهرك ها نامیده اند و به علت شیوه مكانیكی او در حل بحران ها، به او لقب «بولدوزر» هم داده اند. بولدوزر در گسترش و توسعه شهرك ها چنان قاطع و مصمم و بی رحم بود كه از سوی گروه های صلح طلب اسرائیلی نماد دشمنی با صلح به شمار می رفت و از این جهت كسی به اندازه او نفرت فعالان صلح را علیه خود برنیانگیخته بود.این دشمن سرسخت صلح و مدافع اسرائیل بزرگ، ناگهان تغییر موضع داد. ظاهراً او دریافت كه صلح با اعراب و تشكیل كشور مستقل فلسطینی گریزناپذیر است. از همین رو شارون به جای آنكه در برابر این روند گریزناپذیر بایستد، تصمیم گرفت تا از دیدگاه خود، روند مذاكره را در چارچوب مورد نظرش به پیش ببرد و حداكثر منافع «ممكن» را برای دولتش تامین كند.بر این اساس، شارون طرح «یك جانبه» خود را برای خروج ارتش اسرائیل از نوار غزه و شمال كرانه باختری و برچیدن شهرك های یهودی از این مناطق اعلام كرد. شارون هر چه به سمت اجرای این برنامه پیش رفت، به همان میزان خشم گروه های راستگرای سهیم در دولت ائتلافی را برانگیخت تا آنكه وی مجبور شد حزب راستگرای افراطی اتحاد ملی را از كابینه خود اخراج كند و خروج حزب ملی مذهبی را نیز از كابینه شاهد باشد. اما هنگامی كه نوبت به برچیدن عملی شهرك های یهودی از نوار غزه و شمال كرانه باختری رسید، شماری از نمایندگان حزب لیكود در مجلس و دولت نیز به رهبری یوزی لاندو علیه شارون شوریدند و به برنامه های آن در مجلس رای منفی دادند. با پیوستن بنیامین نتانیاهو به شورشیان و استعفای وی از كابینه، موقعیت شارون در داخل حزب لیكود رو به ضعف نهاد و از همان هنگام زمزمه جدایی او از لیكود و تاسیس حزبی تازه و میانه رو بر سر زبان ها افتاد. آنچه اما باعث شد كه شارون جدایی از حزب لیكود و تاسیس حزب «مسئولیت ملی» را هرچه سریع تر اعلام كند، قدرت گرفتن شگفت انگیز امیر پرتز رهبر سندیكای كارگری اسرائیل (هستادروت) در انتخابات داخلی حزب كارگر اسرائیل بود.امیر پرتز در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود كه در صورت به دست گرفتن رهبری حزب كارگر، بدون درنگ به ائتلاف این حزب با دولت شارون پایان می دهد و خواستار برگزاری انتخابات پارلمانی زودهنگام می شود. پرتز به وعده خود عمل كرد و با ترغیب اعضای حزب كارگر به خروج از دولت شارون، وی را به برگزاری انتخابات زودهنگام در اوایل بهار آینده وادار كرد. صعود پرتز به رهبری حزب كارگر اعضای حزب لیكود را به شدت نگران كرد، زیرا امیر پرتز حتی پیش از آغاز روند صلح خاورمیانه در سال ۱۹۹۱ در مادرید از تشكیل كشور مستقل فلسطینی حمایت كرده و مبارزه علیه شهرك سازی در سرزمین های فلسطینی را در كارنامه خود دارد. از این رو به باور اعضای لیكود، اگر او در انتخابات آینده به پیروزی برسد، از سرزمین های فلسطینی تا خطوط مرزی چهارم ژوئن ۱۹۶۷ عقب نشینی می كند. پرتز كه برنامه انتخاباتی خود را بر محور مبارزه با فقر و فساد سازمان داده است، از شانس پیروزی در انتخابات پارلمانی آینده برخوردار است. همین نكته وحشت اعضای لیكود را در پی داشت به گونه ای كه شورشیان تحت رهبری لاندو پیشنهاد دادند كه لیكود برای پیشگیری از پیروزی پرتز باید پشت سر شارون متحد شود. در ابتدا به نظر می رسید كه ترس از پیروزی پرتز سبب اتحاد مجدد لیكود و تثبیت رهبری شارون بر آن باشد، اما شارون گویا چنان از شورشیان حزب خود رنجیده است كه ترجیح داد رسماً از لیكود انشعاب كند و حزب مسئولیت ملی را پی بریزد. ظاهراً شارون به این نتیجه رسیده است كه با تركیب فعلی لیكود، امكان ادامه ابتكارات وی برای ترك بیشتر سرزمین های كرانه باختری وجود ندارد و او برای پیشبرد برنامه خود نیاز به حزبی منسجم و میانه رو دارد. اینك با اقدام شارون، لیكود در بغرنج ترین موقعیت سیاسی خود از زمان تاسیس اش قرار گرفته است. تقریباً همه اعضای سرشناس این حزب از جمله نتانیاهو، لیونات، موفاز، شالوم و لاندو از آمادگی خود برای نامزدی ریاست حزب لیكود در غیاب شارون خبر داده اند. سرنوشت لیكود تا اندازه ای بسته به چهره ای است كه در انتخابات داخلی این حزب به رهبری آن دست یابد. اگر افراد تندرویی مانند نتانیاهو یا لاندو به رهبری لیكود برسند، این حزب تا حد گروهی به شدت افراطی سقوط خواهد كرد، اما اگر شخصی مانند موفاز كه مدافع سرسخت عقب نشینی از نوار غزه بود، به این موقعیت دست یابد، لیكود در سطح یك حزب راستگرا باقی خواهد ماند. این در حالی است كه نظرسنجی ها حكایت از پیروزی حزب تازه تاسیس شارون در انتخابات آینده دارد. البته این نظرسنجی ها تا روز انتخابات فراز و فرودهای بسیار خواهد داشت، اما ظهور حزبی از درون لیكود به هدایت كهنه كاری چون شارون در كنار صعود چهره تازه كار اما فعالی مانند پرتز به مقام دبیركلی حزب كارگر، نشانگر پوست انداختن سیمای سیاسی اسرائیل است. این تحول در انتخابات پارلمانی بهار آینده میزان انطباق خود را با افكار عمومی به نمایش می گذارد و در روند مذاكره با فلسطینی ها اثری مهم دارد.

احمد زیدآبادی

منبع : روزنامه شرق