تعدد کاندیداهای اصلاح طلب، فرصت یا تهدید

تجربه مبارزات دموکراسی خواهانه مردم ایران ثابت کرده که پاشنه آشیل این حرکت، شکاف،چنددستگی و عدم ائتلاف گروه های مرجع دموکراسی خواه بوده است. وجود این وضعیت نه تنها دستیابی به دموکراسی حداکثری را غیرممکن ساخته، بلکه موجب شده مخالفان دموکراسی نیز با هزینه های کمتری سد راه دموکراسی خواهان شوند و آنان را یکی پس از دیگری و به انحای مختلف از صحنه مبارزه و اجتماع حذف کنند. تاریخ بیش از یکصد سال مبارزه مردم ایران به روشنی گواه این واقعیت است. در واقع عمده ترین عاملی که موجب شده آنان در مقاطعی از این تاریخ گامی به پیش بردارند و به پیروزی دست یابند، انسجام و اتحاد آنان به دور از هرگونه سهم خواهی و با تاکید بر تحقق آرمان دموکراسی بوده است.
برجسته ترین گواه این تاریخ انقلاب اسلامی است که با اتحاد همه نیروهای دموکراسی خواه ایران به رهبری امام خمینی(ره) در مقابل سلطنت مطلقه شاهنشاهی شکل گرفت و پایه های نظامی را فرو ریخت که شاید به مخیله هیچ یک از کارگزاران و نزدیکان او و خود او، خطور نمی کرد؛ انقلابی که به گفته بسیاری از نویسندگان و تحلیلگران داخلی و خارجی مهم ترین انقلاب در نیمه دوم قرن بیستم به شمار می آید
توجه به این مساله نه تنها در مبارزات مردم کشور ما بلکه در حرکت های اعتراضی مردم دیگر نقاط دنیا نیز به یک اصل غیر قابل انکار تبدیل شده است.
از سوی دیگر ائتلاف یا اتحاد بین دموکراسی خواهان تنها مختص به مبارزات انقلابی نبوده است، بلکه در مقاطع مختلف تداوم و تاثیرگذاری جنبش های دموکراسی خواهی نیز نتایج خود را بروز داده است.
تجربه انتخاباتی که اصلاح طلبان توانسته اند به پیروزی دست یابند، موید تاثیرگذاری این راهبرد است. ائتلاف اصلاح طلبان در انتخابات دور اول شوراهای شهر و روستا، انتخابات مجلس ششم و ریاست جمهوری دور هفتم و هشتم گویاترین و برجسته ترین ائتلافی بود که نه تنها پیروزی را به ارمغان آورد بلکه احتمال هر نوع برخورد حذفی توسط مخالفان را به حداقل ممکن تقلیل داد. اما پس از آن در انتخابات ادوار دیگر به ویژه انتخابات دور دوم شوراهای شهر و روستا که به باور نگارنده یکی از آزادترین انتخاباتی بود که پس از انقلاب اسلامی برگزار شد چنددستگی بین اصلاح طلبان به شکست قطعی در این انتخابات انجامید. انتخابات دور نهم ریاست جمهوری نیز گواه دیگری بر این خطای تاکتیکی اصلاح طلبان است. پس از آن نیز مهم ترین عامل شکست و خروج کامل اصلاح طلبان از قدرت را که هزینه برخوردهای حذفی را نیز برای مخالفان به شکل بی سابقه یی کاهش داده، می توان عدم اتحاد و انسجام اصلاح طلبان برشمرد که به طور عمده می توان دلایل اصلی آن را در عدم آگاهی آنان از مقتضیات امروز ایران و سهم خواهی هر یک از گروه های سیاسی جست وجو کرد.در واقع تاکید بر ائتلاف حداکثری و مطالبات حداقلی به عنوان مناسب ترین راهبرد پیش روی اصلاح طلبان ناشی از آسیب شناسی واقع بینانه یی است که از انتخابات ادوار مذکور صورت گرفته است. و چنانچه این راهبرد به هر دلیلی مورد کم توجهی قرار گیرد شکست اصلاح طلبان بنا بر گواه تاریخ به امری محتمل تبدیل خواهد شد.انتخابات دور دهم ریاست جمهوری به دلایل متعدد که بارها مورد تاکید تحلیلگران سیاسی قرار گرفته است یکی از سرنوشت سازترین انتخابات دهه اخیر است. در این انتخابات نیز چنانچه اصلاح طلبان با تعدد کاندیدا در صحنه حضور یابند، پیروزی برای آنان کمتر قابل تصور و محتمل خواهد بود چرا که در این انتخابات با توجه به شرایط ویژه کشور فقط باید به پیروزی اندیشید و این پیروزی بدون رعایت و به کارگیری لوازم آن دست نیافتنی خواهد بود. توجه به دو اصل نیز متضمن این پیروزی است؛ ۱- ائتلاف حداکثری و با یک کاندیدا ۲- کاندیدایی که احتمال پیروزی او بیش از سایرین باشد. اما با توجه به این نکته که برخی تحلیلگران تعدد کاندیدا را تا زمان نزدیک به برگزاری انتخابات مناسب تلقی می کنند، نگارنده بر آن شد ملاحظاتی را پیرامون تعدد کاندیداهای ریاست جمهوری مطرح کند.
در طول زمان تبلیغات غیررسمی حضور چند کاندیدا در اردوگاه اصلاح طلبان می تواند به فرصتی برای آگاهی بخشی و نقد شرایط موجود و افزایش مشارکت مردم تبدیل شود اما با رعایت این ملاحظه که هر یک از کاندیداهای اصلاح طلب و به ویژه هواداران شان به اقدامات و رفتارها و گفتارهای سلبی علیه یکدیگر مبادرت نکنند.به باور نگارنده این یک آسیب و تهدید جدی است که در شرایط موجود کشور و با نابرابری رسانه یی و امکانات که غیرقابل انکار است احتمال هر نوع ائتلافی را در زمان مورد اشاره کمرنگ می کند. در واقع حضور اصلاح طلبان با چند کاندیدا تنها در صورتی می تواند مفید قلمداد شود که هر یک با رفتارها و برنامه های اثباتی و ایجابی درصدد تشریح وضع موجود و اعلام برنامه های اصلاحی خود برای نجات کشور باشند. به بیان دیگر تنها این رویکرد است که ائتلاف را در آستانه انتخابات ممکن می سازد، در غیر این صورت به کارگیری هرگونه رفتار و گفتار سلبی توسط کاندیداها و هواداران شان در اردوگاه اصلاح طلبان نه تنها به نفع مخالفان اصلاحات تمام خواهد شد بلکه احتمال پیروزی را نیز به میزان قابل توجهی تقلیل خواهد داد.

آذر منصوری

منبع : روزنامه اعتماد