قابلیت نقد شدن مسکن

بازار مسکن در ماه‌‌های اخیر دچار رکود شدیدی شده است و بعضا معاملات در قیمت‌‌هایی صورت می‌‌‌گیرد که پایین تر از قیمت‌‌های چند ماه گذشته است،
اما این وضعیت فراگیر نیست و بیشتر یک استثنا محسوب می‌‌‌شود تا یک قاعده.بنابراین شاید درست تر باشد تا به جای این که بگوییم قیمت‌‌ها در بخش مسکن کاهش یافته است بگوییم بخش مسکن نقد‌شوندگی خود را از دست داده است.
نقد‌شوندگی (liquidity) یعنی این که یک دارایی یا سهام این قابلیت را داشته باشد که بدون این که ارزش آن کاهش قابل ملاحظه‌‌‌ای بپذیرد در بازار خرید و فروش شود.ویژگی نقد‌شوندگی، حجم بالای معاملات است.خصوصیت اصلی یک بازار نقد (liquid market) این است که همیشه تعدادی فروشنده و خریدار حاضر و آماده در بازار وجود داشته باشد.با این تعاریف می‌‌‌توان ملاحظه کرد که بازار مسکن ایران در ماه‌‌های اخیر به وضوح غیر نقد شونده است، اما همیشه در اقتصادهای پیشرفته و در متون درسی، بخش مسکن و املاک یکی از بخش‌‌های غیرنقد اقتصاد به حساب می‌‌‌آمده است.نقد نبودن ذاتی این بازار نیز یکی به دلیل وجود هزینه معاملات (شامل هزینه‌‌های مستقیم و صرف وقت) است و دیگر به دلیل این که مسکن کالای همگن و استانداردی نیست و عوامل بسیاری شامل ویژگی‌‌های فیزیکی و محلی در قیمت‌‌گذاری مسکن دخیل هستند.
اما در اقتصاد ایران به دلیل وجود تورم و عدم وجود بازارهای مالی عمیق، مسکن در پاره‌ای مقاطع نقش یک دارایی نقد را ایفا می‌‌‌کرده است و این مساله باعث شد که بسیاری از افراد دارایی خود را تبدیل به ملک کنند و به این بازار به عنوان یک بازار نقد نگریسته شود.اتفاقی که اکنون رخ داده است این است که نقدینگی زیادی جذب بازاری شده است که ذاتا غیرنقد شونده است.
راهکاری که باید اجرا شود این است که ابزارهای مالی جدیدی معرفی شوند که نقش مالی مسکن را به عهده بگیرند. یکی از این ابزارها اوراق قرضه شرکتی و دولتی است که قابلیت مبادله در بازارهای ثانویه را داشته باشد.بدین ترتیب مردم بخشی از سرمایه‌‌های خود را روانه چنین بازاری خواهند کرد که علاوه بر این که یک دارایی استاندارد مالی محسوب می‌‌‌شود، می‌‌‌تواند به عنوان ابزاری برای تامین مالی تولید یا به عنوان ابزار سیاست پولی مورد استفاده قرار گیرد.
در حالی که مسکن نمی‌‌‌تواند به خوبی به عنوان یک دارایی مالی ایفای نقش کند: چون اولا همانطور که گفتیم ذاتا دارای بازار نقد شونده‌‌‌ای نیست.ثانیا مسکن به عنوان یک سرپناه یک کالای ضروری است و داخل شدنش در معاملات سوداگرانه اثرات اجتماعی و اقتصادی مخربی دارد که وضعیت کنونی شاهدی بر این مدعا است.

مهدی نصرتی

منبع : روزنامه دنیای اقتصاد