دیافراگم و سرعت شاتر در دوربین‌های دیجیتال خانگی

● کنترل دیافراگم و سرعت شاتر در دوربین‌های دیجیتال خانگی
ارتقای دوربین- اولین کاری که برای رهایی از مود اتوماتیک در دوربین‌های دیجیتال باید انجام داد این است که دوربینی تهیه کرد که قابلیت کنترل مود دستی (manual)را داشته باشد. برای این منظور از دو نوع دوربین، حرفه‌ای (DSLR) و دیجیتال خانگی که تا حدودی پیشرفته باشند می‌توان استفاده کرد. هر چند قدرت مانور و کنترل شرایط و ویژگی‌های عکاسی در دوربین‌‌های حرفه‌ای نسبت به دوربین‌‌های خانگی بیشتر است اما به این معنا نیست که با دوربین‌های خانگی نمی‌توان شرایط را کنترل کرد. اگر در صدد تهیه یک دوربین خانگی هستید، تا آنجا که امکان دارد به دنبال دوربینی باشید که دارای دو مود اولویت دیافراگم و شاتر باشد. البته دوربین‌‌های مجهز به این دو مود از نظر قیمت اندکی گران‌تر خواهند بود.
زندگی با دوربین دیجیتال خانگی- اصل دوم برای به کنترل در آوردن دوربین، شناختن آن است. برای داشتن شناخت و آگاهی کافی از تمام ویژگی‌ها و جزئیات دوربین باید با آن کار کرد، همچنین دفترچه راهنما و متن‌های معرفی (review) که در خصوص دوربین‌ها در سایت‌ها و مجله‌های مختلف نوشته می‌شود را مطالعه و با دوربین زندگی کرد. امروزه بیشتر دوربین‌های خانگی از مودهای مختلف عکاسی تشکیل شده‌اند که کار با هر یک از آن‌ها نتیجه نهایی عکس را تغییر خواهد داد. وجود این مودها در دوربین به این معناست که عکاس فرصت یا حق انتخاب تغییر شرایط را با توجه به سلیقه خود دارد. بنابراین بهتر است اطلاعاتی هر چند اندک در خصوص این مودها و ویژگی‌های ‌به‌ کار رفته در دوربین به دست آوریم. در اینجا نکاتی در خصوص دیافراگم و سرعت شاتر ارایه می‌شود تا با در نظرگرفتن مطالب قبلی، عکس‌های زیبا و باکیفیت‌تری را بتوان به تصویر کشید.
اگر در زمان عکاسی تمایل داشتید از عمق میدان سطحی استفاده کنید (یعنی جلوزمینه روشن‌تر و پشت زمینه محو یا مات شود) بهتر است دوربین را روی مود پرتره (Portrait) قرار دهید. تنظیم دوربین روی این مود کمک می‌کند تا دیافراگم بزرگ‌تری داشته باشیم.
اگر خواهان عمق میدان بزرگ‌تر هستید ( یعنی تمام عناصر در فوکوس قرار بگیرند) بهتر است مود منظره (Landscape) را انتخاب کنید. دوربین در این حالت، دیافراگم کوچک‌تری را انتخاب می‌کند.
در شرایطی که می‌خواهید از شاتر با سرعت بالا استفاده کنید دوربین را روی مود ورزشی (Sports ) قرار دهید. این مود مخصوص زمان‌هایی طراحی شده که قرار است سوژه‌های متحرک با سرعت بالا را به یک‌باره فریز ( ثابت و بی‌تحرک) کرد. صحنه‌های ورزشی از بهترین نمونه‌های استفاده از این مود به شمار می‌روند.
در صورتی که خواهان شاتر با سرعت پایین هستید اما دوربین دیجیتال فاقد چنین مودی است توصیه می‌شود از مود شب (Night) استفاده کنید. با روشن کردن لامپ دوربین می‌توان در این مود عکس‌های خوبی از سوژه موردنظر گرفت.
● مودهای اولویت
دو مود اولویت دیافراگم و شاتر از جمله مودهای نیمه‌دستی (یا نیمه اتوماتیک) semi-manual ( semi-automatic) به شمار می‌روند. این دو مود تا حدودی شرایط کنترل کردن دوربین را برای کاربر فراهم می‌آورند.
● مود اولویت دیافراگم
در بیشتر دوربین‌های دیجیتالی برای نشان دادن مود اولویت دیافراگم از علامت‌های A یا Av استفاده می‌شود. کاربر با تنظیم دوربین روی این مود می‌تواند اندازه دیافراگم را با توجه به شرایط تغییر دهد و میزان سرعت شاتر را به ‌طور اتوماتیک مشخص می‌کند. به همین دلیل است که این مود را جزو مودهای نیمه اتوماتیک به شمار می‌آورند.
سوالی که در اینجا مطرح می‌شود این است که در چه زمانی از اولویت دیافراگم می‌توان استفاده کرد؟ با توجه به مطالبی که در شماره‌‌های پیشین در خصوص دیافراگم و رابطه آن با عمق میدان توضیح داده شد بهترین زمان استفاده از این مود وقتی است که می‌خواهید عکس‌های خاص و زیبا بگیرید. اگر می‌خواهید عمق میدان سطحی را به کار گیرید بهتر است اندازه دیافراگم را بزرگ انتخاب کنید و اجازه دهید که دوربین سرعت شاتر استاندارد را انتخاب کند. برای مثال، همان‌طور که در تصویر گل آفتابگردان مشخص است، جلوزمینه تصویر واضح و روشن، اما پشت زمینه آن محو و نامشخص گرفته شده است. این عکس که نتیجه تنظیم دوربین روی مود اولویت دیافراگم است باعث شده که گل در فوکوس کامل اما پشت زمینه خارج از فوکوس قرار گرفته باشد. اندازه دیافراگم انتخاب شده برای این سوژه ۴/۱ fاست و دیافراگم بزرگی به شمار می‌رود. به خاطر داشته باشید که دیافراگم بزرگ از عدد (f) کوچک تشکیل شده است. در صورتیکه تمایل داشته باشید تمام عناصر در تصویر از فوکوس کامل برخوردار باشند بهتراست از دیافراگم کوچک‌تری (۲۲/f ) استفاده کنید. در چنین شرایطی، دوربین سرعت شاتر متناسب با این دیافراگم را که به طور معمول شاتری با سرعت آهسته‌‌تر است را انتخاب خواهد کرد. نکته دیگری که در خصوص دیافراگم باید به ‌خاطر سپرد این است که در شرایطی که دوربین از شاتر با سرعت آهسته استفاده می‌کند باید دوربین را به مدت بیشتری در دست گرفت یا اینکه برای جلوگیری از لرزش دست و دوربین از سه پایه استفاده کرد. البته اگر سوژه در زمان عکس گرفتن در حال حرکت باشد باید سرعت شاتر با سرعت حرکت سوژه تنظیم شده باشد زیرا در غیر این صورت عکس تار و بی‌کیفیت خواهد شد.
● مود اولویت شاتر
علامت مود اولویت شاتر در بسیاری از دوربین‌های دیجیتالی Tv یا S است. در این مود برخلاف مود اولویت دیافراگم، عکاس سرعت شاتر را تعیین و دوربین با توجه به سرعت تعیین شده اندازه گشودگی دهانه دیافراگم را مشخص می‌کند.
در چه شرایطی بهتر است از مود اولویت شاتر استفاده شود؟ بهترین زمان مواقعی است که سوژه در حال حرکت باشد، به این معنی که برای عکس گرفتن از سوژه‌های متحرک بهتر است که از مود نیمه‌اتوماتیک اولویت شاتر استفاده شود. برای مثال، اگر قرار است از یک ماشین مسابقه‌ای در حال حرکت عکس گرفته شود و آن را به اصطلاح فریز (به یک‌باره ثابت) کرد باید از شاتر با سرعت بالا استفاده شود. در عکس (۱) از تصویر ماشین مسابقه‌ای، دوربین روی مود اولویت شاتر با سرعت ۲۰۰۰/۱ ثانیه تنظیم شده و با توجه به این سرعت، دوربین قادر است میزان نور لازم برای سوژه را مشخص کند. این در حالی است که اگر هدف از عکس‌ گرفتن نشان دادن سرعت باشد، مثل آنچه در عکس (۲) ماشین‌‌های مسابقه‌ای نشان داده شده باید از شاتر با سرعت پایین (۱۲۵/۱ ثانیه) استفاده شود و در این شرایط دوربین دیافراگم‌های کوچک‌تر را انتخاب خواهد کرد.

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری