راهبردهای یاددهی- یادگیری در آموزش متوسطه آسیای جنوب شرقی

در گزارش حاضر، حاصل بررسی نظام های آموزشی ۱۶ كشور آسیای جنوب شرقی و اقیانوسیه از منظر راهبردهای یاددهی- یادگیری مورد استفاده در فرآیند آموزش متوسطه، ارائه می گردد. كشورهای مورد مطالعه عبارتند از: استرالیا، چین، هند، اندونزی، ژاپن، مالزی، نپال، زلاندنو، پاكستان، پاپوای گینه نو، فیلیپین، جمهوری كره، سنگاپور، سریلانكا، تایلند و ساموای غربی.از آن جاكه راهبردهای یاددهی- یادگیری از اهداف مفروض برای آموزش و پرورش اثر می پذیرد، در گزارش حاضر، پیش از ارائه این راهبردها اهداف كلی و اهداف خاص آموزش و پرورش و آموزش متوسطه عرضه می شود. اهداف كلی و اهداف عینی/ خاص اهداف كلی همه ۱۶ كشور مورد مطالعه، دارای اهداف رسمی ملی هستند كه در آموزش و پرورش نیز مورد نظرند. این اهداف در مؤسسات، طرح های ملی و در تمام اسناد ملی- سیاسی مورد توجه قرار می گیرند. از میان ۱۶ كشور مطالعه شده، فقط زلاندنو فاقد اهداف رسمی تصریح شده ملی است. چهار كشور هم دارای اهداف ایالتی یا استانی هستند. جدولی كه در زیر ارائه می شود، مبین این واقعیت هاست.
برخی اهداف مشترك ملی در ۱۶ كشور مورد مطالعه به ترتیب زیر است:
* وحدت ملی، یگانگی و امنیت؛
* توسعه و عدالت اجتماعی و اقتصادی؛
* حفظ همه فرهنگ های ملی و فرهنگ های خاص مردم؛
* احترام به قانون؛
* ارتقای اصول دموكراسی؛
* صلح، همكاری و احترام متقابل بین المللی؛
* برابری فرصت های آموزشی، بدون توجه به نژاد، جنس، مرام، منطقه جغرافیایی و...؛
* احترام به افراد.
اهداف آموزش و پرورش
كشورهای مورد مطالعه، دارای اهداف تصریح شده برای آموزش و پرورش هستند و برخی از آنها نظیر استرالیا، ژاپن و جمهوری كره اهداف استانی یا ایالتی نیز دارند. اهداف مشترك آموزش و پرورش ۱۶ كشور مورد مطالعه به ترتیب زیر است:
۱- فراگیری دانش، مهارت و نگرش های ضروری برای كامیابی در دسترسی به اهداف ملی و به ویژه دانش، مهارت و نگرش های ضروری برای مشاركت در شرایط متحول زندگی و فن آوری جدید.
۲- كوشش دانش آموزان برای به فعلیت رساندن توانایی خود.
۳- احترام به حقوق بشر.
۴- پرورش حس كنجكاوی و پذیرش آموزش و پرورش به مثابه یك فرآیند مادام العمر.
۵- احترام به ارزش های جهانی پذیرفته شده.
اهداف آموزش و پرورش دوره متوسطه
همه ۱۶ كشور، به جز سنگاپور، دارای اهداف رسمی برای آموزش و پرورش متوسطه اند كه در اسنادی چون، خط مشی آموزش و پرورش یا در سند برنامه درسی آمده است. اهداف آموزش و پرورش متوسطه سنگاپور همراه با اهداف آموزش و پرورش عرضه شده است.برخی اهداف عام پذیرفته شده در بین ۱۶ كشور مطالعه شده، به ترتیب زیر است:
الف) داشتن زندگی بزرگسالی كامل و غنی؛
ب) یادگیری مداوم رسمی، غیررسمی؛
پ) یادگیری در دنیای كار.
اهداف برنامه درسی ویژه آموزش و پرورش در دوره متوسطه
در كشورهای آسیای جنوب شرقی، به ویژه در ۱۶ كشور مطالعه شده، اهداف عام پذیرفته شده برای برنامه درسی آموزش و پرورش دوره متوسطه به صورتی است كه در پی می آید:
الف) پرورش قابلیت های یادگیری فراگرفته شده در دوره های تحصیلی پایین تر؛
ب) ایجاد دانش، مهارت ها و نگرش های مورد نیاز برای پرورش قابلیت های فردی، به منظور ایفای نقش در قالب یك عضو فعال برای جامعه؛
پ) پدیدآوری دانش و درك نقش علم و فن آوری؛
ت) پرورش حساسیت های زیباشناختی؛
ث) پرورش تناسب جسمانی؛
ج) ایجاد دانش و درك فهم دنیای كار؛
چ) ارتقای ارزش های اجتماعی و اخلاقی وگسترش افق دانش یادگیرندگان، درك و فهم فراسوی مرزهای ملی و ایجاد حس جهانی اندیشی.
راهبردهای یاددهی و یادگیری
با وجود اصلاحاتی كه صورت گرفته است، هنوز در كلاس های درس كشورهای مورد مطالعه، رویكردهای معلم محور دیده می شود. با این همه، همه كشورها از نیاز به جایگزین كردن رویكردهای جدید آگاهند. به تازگی، ژاپن از «گروه بندی مبتنی بر توانایی» (۱) برای اثربخش كردن یادگیری بهره برده و ساموای غربی رویكردهای موضوعی را برای تدارك دروس متناسب برای دانش آموزان پیش گرفته است. فیلیپین، سنگاپور و ساموای غربی از رویكردهای ارتباطی برای زبان آموزی بهره می گیرند. این كشورها، رویكردهای ذكر شده را برای تأكید بر معنا یا كاركرد زبان مفیدتر ارزشیابی كرده اند. در فیلیپین رشته های تربیت بدنی، بهداشت و موسیقی به صورت در هم تنیده عرضه می شود. در سنگاپور، بر كار گروهی، كار زوجی، ایفای نقش، شبیه سازی، واحدهای كار، كنجكاوی و تفكر و گردش های علمی تأكید می گردد. بنابر این، در بسیاری از كشورها، تلاش های ملموسی برای عرضه یا وارد كردن رویكردهای جدید و متنوع تدریس یادگیری صورت گرفته و تغییر زیادی از معلم محوری به رویكردهای فردی و یادگیری متقابل در حال انجام است. علاوه بر راهبردهای یاد شده، از راهبردهای دیگری در كشورهای مورد مطالعه استفاده می شود. از رویكردهای استقرایی و قیاسی نیز استفاده می شود و بهره گیری از مواد آموزشی و یادگیری كمكی در كنار كتاب های درسی رسمی مورد نظر است. به منظور پشتیبانی از رویكردهای اشاره شده، كشورهای مورد مطالعه، اقدام به برگزاری كلاس های درس جبرانی، استفاده از آزمایشگاه های سیار علوم و كتابخانه های سیار كرده اند. همه كشورهای مورد مطالعه تقریباً به یك صورت از راهبردهای عنوان شده بهره می گیرند.با این كه همه كشورهای مورد مطالعه اشتیاق خود را به كاربست راهبردهای جدید نشان داده اند، به مشكلاتی هم در این زمینه اشاره كرده اند. عام ترین مشكل در راه كاربست راهبردهای جدید، فقدان یا كمبود مواد آموزشی برای آموزش معلمان است. به علاوه، مقاومت معلمان و والدین در برابر رویكردهای جدید، نبود زمان كافی برای تدریس، فقدان منابع فیزیكی، نبود محیط آموزشگاهی مناسب و... از عوامل پدیدآورنده مانع برای كاربست راهبردهای جدید است.برای غلبه بر این موانع، كارگاه های آموزشی برای معلمان و مجموعه های اطلاعاتی برای معلمان و والدین سازمان دهی و فراهم شده است. همچنین در سطح نواحی آموزش و پرورش، مراكزی برای تسهیل كاربرد رویكردهای جدید تأسیس گردید و برای ترغیب مدارس به فراهم آوری امكانات اجرایی روش های جدید، مدارس خوشه ای پایه گذاری شد.
دكتر محرم آقازاده

منبع : روزنامه همشهری