نگاهی گذرا به اوضاع شیعیان در فرانسه

می توان گفت بیشتر شیعیان جعفری و دوازده امامی فرانسه را ایرانی ها و لبنانی ها تشکیل می دهند. در فرانسه به غیر از ۱۵۰ هزار نفر ایرانی ، بیش از ۵۰ هزار نفر شیعه غیر ایرانی نیز وجود دارند که بیشترین آنان اهالی لبنان ، عراق ، پاکستان ، ماداگاسکار ، الجزایر و مراکش می باشند. تعداد قابل توجهی فرانسوی الاصل هم در شهر های فرانسه وجود دارند که آمار دقیقی از آنان به دلیل سیاست های سکولاریستی دولت فرانسه در دست نیست.
از نظر رفاه مادی و اقتصادی شیعیان اهالی ماداگاسکار (خوجه های هندی) که در فرانسه به تجارت ، صادرات و واردات اشتغال دارند از زندگی مرفهی برخوردارند و دارای حق رأی دادن در انتخابات های مختلف فرانسه هستند. سایر شیعیان به کار های آزاد اشتغال دارند و معمولاً از نظر مادی و اقتصادی در رفاه نیستند. از نظر سیاسی به دلیل لائیک بودن جو حاکم بر دولت فرانسه مجال فعالیت به شیعیان داده نمی شود. حتی شیعیان خوجه با وجود آرامش و عدم تنش در روابط شان با دولت فرانسه ، مدت چهارده سال برای اخذ مجوز ساخت مسجد تلاش کردند که سرانجام ، مجوز با عنوان انجمن - و نه به نام مسجد - صادر شد. از این رو به کلی مسلمانان فرانسه تحت فشارهای مختلف بوده و نماینده ای در مجلس شورای قانونگذاری نداشته و هیچ نهاد دولتی و رسمی از آنان حمایت نمی کند ؛ اما با این وجود ، از نظر اعتقادی خوجه ها بسیار متمسک به اهل بیت هستند.
● مراکز عمده فعالیت شیعیان
می توان به طور کلی مکان های فعالیت دینی ، اجتماعی شیعیان فرانسه را به ترتیب ذیل نام برد :
۱) امامباره محمدی : متعلق به خوجه های هندی الاصل واقع در حومه پاریس ؛
۲) محفل زینب (سلام الله علیها) : متعلق به گروهی از خوجه های واقع در حومه پاریس ؛
۳) امامباره شاه نجف : متعلق به پاکستانی ها ؛
۴) انجمن امام عاشورا ؛
۵) انجمن الغدیر : متعلق به لبنانی های مقیم پاریس. این انجمن ، انجمنی اسلامی امامی می باشد و بر اساس مذهب اهل بیت (علیهم السّلام) بنا شده است و متعهد به خط مرجعیت و ولی امر ، در ضمن چارچوب شرعی که شیعیان جهان در آن حرکت می کنند ، می باشد.
اهداف این انجمن گردآوری تمام شیعیان در فرانسه حول اعتقادات تشیع اصیل و بالاترین سطح آگاهی در زمینه های اجتماعی ، تربیتی ، فرهنگی و غیره ... ، مشارکت در ایجاد جو و فضای مساعد برای مباحثات و تعاملات مفید ، سازنده و مکرر میان جریان های مختلف شیعه و سایر فرق اسلامی جهت تشخیص مصلحت عالی اسلام و کشور می باشد. اما فعالیت های گروهی شیعیان فرانسه بر پایی شعایر و احیای مناسبت های اسلامی به شکل دایمی در پایتخت و تعداد دیگری از شهر ها ، احیای شب های جمعه به شکل مستمر در چارچوب جلسات عبادی ، فرهنگی ، عمومی ، برگزاری دوره های آموزشی و درسی سالیانه در خصوص اندیشه و عقیده و فقه اسلامی به دو زبان عربی و فرانسوی ، ترجمه برخی کتب و متون اسلامی و ... می باشد.
همچنین در مورد طرح های آینده انجمن شیعیان فرانسه باید گفت که اولین هدف انجمن تأسیس مرکز اسلامی پیشرفته جهت فعالیت های شیعی اسلامی - مناسب با اهداف و طرح های انجمن - است. هم اکنون این مرکز دارای یک مسجد و کتابخانه عمومی ، سالن های تدریس و اجتماعات می باشد. همچنین این انجمن علاقه مند است روابط نزدیک و همکاری و هماهنگی با تمام سازمان هایی که با هدف آن مشارکت دارند ، برقرار سازد. به جز این مراکز که به صورت رسمی و با مجوز ، فعالیت دارند ، محافل و مجالس کوچک زیادی در پاریس و در سایر شهر ها جهت فعالیت های مختلف تشکیل می گردد. البته در این میان ، ذکر انجمن اسلامی دانشجویان بورسیه کشور جمهوری اسلامی ایران نیز خالی از فایده نیست.
● تنها مسجد شیعیان در فرانسه
بر اساس آمارهای رسمی و غیر رسمی جمعیت مسلمانان فرانسه بیش از ۶ میلیون نفر تخمین زده می شوند که بیشتر این مسلمانان از شمال آفریقا به فرانسه مهاجرت کرده اند. بیشتر مسلمانان مهاجر در فرانسه ، کارگر یا کسبه می باشند. و پیرو مذهب اربعه ( اهل سنت ) می باشند و دارای صد ها مسجد و مصلا هستند. آنان بدون هیچ مشکلی به فعالیت های اسلامی می پردازند ؛ اما شیعیان در آن جا ، در ابتدای انقلاب اسلامی محدود به برخی دانشجو ها می شد که از لبنان ، ایران ، سوریه و عراق می آمدند و فعالیت آنان در حد شخصی بود ،که در کنار تحصیلات خود بدان می پرداختند تا این که کتابخانه اهل البیت در پاریس تأسیس شد و این کتابخانه بعد از این که فرانسه به تعطیل کردن مرکز فرهنگی ایران (کانون) در پاریس اقدام کرد ، پناهگاهی برای شیعیان شد. گر چه این کتابخانه در برگزاری مراسم ، به مناسبت های مختلف از قبیل رحلت ها ، ولادت ها و مراسم عاشورا فعالیت می کرد و نیز اقدام به نشر برخی جزوات به زبان فرانسوی می کرد ، ولی نتوانست به صورت یک مسجد با تمام ابعادش در آید ، تا این که سرانجام در سال ۱۹۸۶ میلادی ، این کتابخانه به دستور مقامات فرانسوی تعطیل شد. بعد از انقلاب اسلامی ایران بسیاری از مسلمانان اهل سنت در پی آشنایی با مذهب اهل بیت (علیهم السّلام) بودند و فرصت بسیار مناسبی دست داده بود تا مبلغان شیعه - عمدتاً دانشجویان- شروع به دعوت این تعداد نموده و راه را در برابر آنان روشن نمایند. از جمله افرادی که در پی آشنایی با مذهب اهل بیت (علیهم السّلام) بودند ،گروهی از جوانان الجزایری بودند که بیشتر آنان متولد فرانسه بوده و با خانواده هایشان در فضای منحرف فرهنگی فرانسه زندگی کرده بودند و همین امر منجر به پشت کردن بسیاری از آنان به دین و به جا آوردن قوانین الهی گردیده بود.
● وضعیت روابط شیعه و سنی در فرانسه
در خصوص روابط سنی و شیعه در فرانسه می توان گفت این روابط حسنه است و به جز برخی از متحجران متعصب ، کوته فکر و سودجو ، وهابیت قادر نبوده بر بیشتر مسلمانان تأثیری داشته باشد. مانع اساسی روابط میان سنی و شیعه در این کشور ، مانع تربیتی و افکار غلطی است که در افراد پرورانده شده است. شیعیان به مساجد اهل سنت می روند و همراه آنان نماز جماعت به جا می آورند و روابط خوبی با اهل سنت دارند و در بسیاری از موقعیت ها و مناسبت ها هر دو طرف مواضع واحدی داشته اند ؛ مثلاً در مورد مقابله با کتاب آیات شیطانی سلمان رشدی مرتد ، یا مقابله با مسأله منع حجاب دختران در مدارس چنین بود و همچنین روابط و موضع گیری های مشترک بسیاری در جهت دفاع از انقلاب اسلامی یا انقلاب فلسطین یا مسلمانان بوسنی یا در کنفرانس ها و نمایشگاه ها داشته اند. اگر چه تحجر مذهبی و رسومات تربیتی غلط سبب ظهور برخی مظاهر منفی گردیده است، لکن می توان گفت ، شیعه در حد خودش مسؤولیت سنگین رفع بسیاری از موانع میان این دو نسل را به انجام رسانیده است. اما متأسفانه فعالیت های شیعه در بسیاری از حالات ، به خود محدود شده است ، تأسیس حسینیه ها و مراکز برپایی شعایر حسینی و برگزاری مناسبات مخصوص به شیعیان ، امر پسندیده ای است که به تنهایی کافی نیست. ساختن حسینیه بدون ساختن مسجد کفایت نمی کند و اکتفا به شعایر و مراسم مخصوص شیعه بدون تلاش برای برپایی نماز جمعه و جماعت ، بسیاری از فعالیت های ایشان را محدود می سازد و شمار زیادی از اهل سنت و کسانی که می خواهند به اسلام رو آورند را از حضور در میان شیعیان دور می سازند و همچنین شیعیان در این کشور بیگانه مثل بقیه کشور های اروپایی به شکل مطلوبی جهت عرضه تشیع و صورتی که متناسب با اوضاع و امکانات و استعداد های این کشور باشد تلاش نکرده اند.
اگر در امور ، مجاری طبیعی خود را طی نمایند و افراد خبیث از وهابی ها و تعصب گرایان دخالت نکنند و شیعیان نیز با استفاده از روش های غلط بر ضد خود کار نکنند ، مانع عمده ای بین اهل تشیع و اهل تسنن وجود ندارد. اقلیت سنی مذهب فرانسه ، رهبری قویی ندارند ، همچنان که شیعیان فرانسه نیز این مشکل را دارند و بسیاری از رهبران و علمای آنان ، کاری بیشتر از بر پایی نماز جماعت و جمعه و روزه ماه رمضان و التزام به برخی شعایر دینی انجام نمی دهند. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران حضور شیعیان فرانسه گسترش پیدا نمود ، لکن دستگاه های امنیتی فرانسه و رسانه های گروهی این کشور که سال های سال مترصد بودند که به آنان حمله کنند ، با تحت فشار قرار دادن آنان موجب تعطیل شدن بسیاری از این مراکز شدند و علاوه بر آن تعداد زیادی از کسانی که در این زمینه تلاشگر و طلایه دار فعالیت بودند ، این کشور را ترک گفتند.

منبع : اخبار شیعیان

منبع : خبرگزاری فارس