نقطه بدون بازگشت

چه گرم شدن های ناگهانی، چه سرد شدن های ناگهانی، چه خشکسالی های طولانی مدت، همه تغییرات جوی گذشته که ناگهانی ایجاد شده اند یک دلیل داشته اند. در هر مورد، یک تغییر تدریجی در دما یا کمیت های فیزیکی دیگر باعث شده است تا جو زمین تحت فشار به سوی یک نقطه عطف نامرئی رانده شود. پس از عبور از این نقطه عطف، کمیت فیزیکی مذکور به عنوان عامل تغییر ك و بنابراین خود جو ك به یک وضع جدید و متفاوت می رسند و معمولاً برای یک مدت زمان طولانی آنجا باقی می مانند.
عبور از یک نقطه عطف جوی به تکان خوردن یک بلم (نوعی کرجی پارویی) شبیه است. اگر شما در یک بلم روی یک دریاچه نشسته باشید و به تدریج به یک طرف تکیه دهید، بلم نیز به یک طرف متمایل می شود. در این حالت، شما در حال نزدیک کردن بلم به یک نقطه عطف هستید، وضعیتی که پس از آن قایق به هیچ وجه نخواهد توانست راست بایستد. قدری بیشتر تکیه دهید؛ بلم واژگون خواهد شد. عبور از نقاط عطف جوی در طول تاریخ باعث پدید آمدن سخت ترین شرایط آب و هوایی شده که این خود مایه نگرانی شدیدی برای آینده است.
برای تشریح دوره های سرد طاقت فرسای ثبت شده در توده های یخ گرینلند، به عنوان مثال، بیشتر دانشمندان به رفتار تغییر یافته جریان های سیال در اقیانوس اطلس شمالی اشاره می کنند که یک عامل مسلط در الگوهای جوی بلند مدت آن منطقه به شمار می رود. بخش شرقی امریکای شمالی و اروپا وقتی از شرایط دمایی نظیر شرایط دمایی امروز برخوردارند که آب های شور اقیانوس اطلس که بر اثر تابش آفتاب جنوبی گرم شده اند با گذر از خط استوا به طرف شمال جاری می شوند.
حین زمستان های مناطق شمالی دوردست، آب شوری که از جنوب می آید سرد و به حد کافی چگال می شود که بتواند شرق و غرب گرینلند را در خود غوطه ور کند. سپس این آب در امتداد بستر دریا به طرف جنوب حرکت می کند. در عین حال، همان طوری که آب سرد شده فرو می رود، جریان های گرم از جنوب به طرف شمال حرکت می کنند تا جای آن را بگیرند.
به این ترتیب با پدیده یی موسوم به چرخش یا سیرکولاسیون کمربند انتقالی روبه رو خواهیم بود که شمال را گرم و جنوب را سرد می کند. تکه های یخ حاوی مدارکی هستند که نشان می دهند دوره های سرد ناگهانی در گذشته پس از آن اتفاق افتادند که اقیانوس اطلس شمالی شیرین تر شد یا به بیانی شوری اش کمتر شد.
شاید به این دلیل که دریاچه های آب شیرین از طریق دیواره های اجرام یخی بیرون زدند و راه شان را به دریا پیدا کردند. پژوهشگران، این هجوم آب شیرین را به عنوان نخستین مرحله یک عبور مهم از نقطه عطف تشخیص دادند، زیرا آنها می دانند که اقیانوس اطلس شمالی می تواند این انتقال را کند یا حتی متوقف کند که این خود باعث تغییرات جوی خواهد شد.
آب جاری شونده از دریاهای جنوب که پس از اختلاط با آب سرزمین (گرینلند) رقیق شده است شوری و در نتیجه چگالی کمتری خواهد داشت. بدین ترتیب، این آب شاید پیش از آنکه شانس فرو رفتن (به اعماق) را داشته باشد به یخ تبدیل شود.
با توقف فرو نشستن آب و توقف جابه جایی آب دریاها، باران و برفی که در شمال ببارد نمی تواند به اعماق اقیانوس راه یافته و به طرف جنوب حرکت کند. در عوض، این آب بر سطح دریا تلمبار خواهد شد و اقیانوس اطلس شمالی را حتی شیرین تر خواهد کرد. بدین ترتیب، جابه جایی آب دریاها کلاً متوقف خواهد شد که این نیز باعث خواهد شد تا قاره های نزدیک جوی شبیه به جو سیبری داشته باشند.

منبع : روزنامه اعتماد