سوار بر گرد باد

گرد بادها یكی از مخربترین نیرو در طبیعت هستند. یك گروه از دانشمندان شجاع بنام تعقیب كنندگان طوفان به داخل تونل این گرد بادها سفر میكنند تا دریابند چه عاملی باعث ایجاد و ازدیاد قدرت آن میشود.
● به قلم نیك كولاكوفسكی (۱)
در بعضی قسمتهای غرب میانی (۲) ایالات متحده هر گاه یك طوفان رعد و برق بهاری در حال تشكیل است، مردم آن نواحی گوش های خود را تیز میكنند تا صدایی شبیه یك قطار و یا غرش موتور جت را بشنوند. در بعضی شهرها به انتظار شنیدن آژیر خطر مینشینند، و یا شنیدن اخبار هوا شناسی از ایستگاه رادیو. آنها حیوانات خانگی خود را به داخل منزل می آورند و در یك زیر زمین مخصوص یا انباری مستحكم و تقویت شده پناه میگیرند.
ترس آنها از گرد باد است؛ ستون عظیمی از هوای در حال چرخش كه قاعده آن گاه به پهنای بیش از یك كیلومتر میرسد و با برخورد با مناطق مسكونی شهرها را تخریب میكنند، مزارع را از جا میكنند، و اتوموبیل ها را مانند اسباب بازی به این سو و آن سو پرتاب میكنند. گرد بادها پدیده غریب و ناشناخته ای در جهان عربند، لكن در واقع قیف های بلند هوای در حال چرخش هستند كه با سرعت چندین صد كیلومتر در ساعت حركت میكنند و هر چیز را بر سر راه خود از میان میبرند.
فیلم های هالیوودی مانند گرد باد (۳) و جادوگر آز (۴) قدرت عظیم این طوفان ها را به نمایش در آورده اند. وقتی شما می بینید یك گرد باد چطور شاخه درختی را به راحتی یك گلوله در داخل یك قطعه الوار كلفت فرو كرده است احساس ترس از این پدیده آسان است.
دیده شده كه گرد بادها خانه ها را از روی پی و پایه خود كنده اند، اشیای نسبتا سنگین، مانند تشك بزرگ، را تا ۶۴ كیلومتر دورتر از محل اصلی خود حمل كرده اند، و درختان تنومند و تیرهای تلفن و برق را براحتی خلال دندان شكسته اند. گرد باد ها باعث میشوند درك كنیم قوای طبیعت چقدر خطرناك و غیر قابل پیش بینی هستند، معذالك دانشمندانی وجود دارند كه كارشان اینست تا جایی كه امكان دارد به آنها نزدیك شوند. این دانشمندان به نام "تعقیب كنندگان طوفان" اشتهار یافته اند.
دكتر دیوید آرنولد (۵)، هواشناس معروف و استاد دانشگاه بال استیت در ایندیانا (۶) یازده سال است هدایت دانشجویان خود را در ماموریت های تعقیب گرد باد بر عهده میگیرد. او میگوید یكی از اهداف اولیه گروه های تعقیب گرد باد --- سوای تحقیقات علمی مربوط به طوفان --- اینست كه قبل از موقع به جوامع در معرض تهدید هشدار دهند و آنها را از خطر قریب الوقوع آگاه كنند. " با رد اطلاعات مربوطه به ستاد حوادث غیر مترقبه محلی، ما به آنها فرصت بیشتری برای اقدام میدهیم"، او میگوید. و اضافه میكند : " رادار هم نمی تواند بگوید آیا گرد بادی در شرف وقوع است یا خیر. اما وقتی ما در طبیعت و محل هستیم و كار میدانی انجام میدهیم، ما در واقع چشم و گوش سرویس های هواشناسی هستیم."
در میدان، تعقیب كنندگان طوفان مجهز به رایانه های لپ تاپ (۷) هستند كه از طریق تلفن های ماهواره ای و موبایل به اطلاعات ماهواره ای دسترسی دارند و از نقشه های هواشناسی بروز و زمان حاضر و نیز داده های رادار استفاده می نمایند. آنها از دوربین های دیجیتال استفاده میكنند تا هر گرد باد یا پدیده مرتبط هواشناسی را كه سر راه آنها قرار میگیرد فیلم برداری و ثبت كنند. " بعضی افراد تیم محقق و هواشناس هستند: آنها اطلاعات راجع به طوفان ها را جمع آوری میكنند، اطلاعاتی كه بعد ها آنها را در مدلهای تحقیقاتی قرار میدهند و پی میبرند چرا بعضی طوفان ها زاینده و بوجود آورنده گرد باد و تورندو میشوند، و چگونه میتوان آنها را پیش بینی كرد"، این را مارك هوكزیما (۸) ، سرپرست هواشناسی " ودرباگ" (۹)، یك سایت اینترنتی نظارت و گزارش هواشناسی، میگوید.
او در ضمن اضافه میكند : " ضمنا كسانی در میان تعقیب كنندگان طوفان تنها برای هیجان كار با بقیه دانشمندان همراه شده اند، و مایلند از نزدیك یكی از پدیده های شگرف و قدرتمند طبیعت را تجربه كنند. تعدادی از شركت های خصوصی از اطراف مملكت مخارج این "سیاحت های علمی هواشناسی" را تامین میكنند، كه گاه بالغ بر چندین هزار دلار برای هر سفر میشود. (دكتر آرنولد شاگردان خود را قبل از اعزام به میدان و تحقیقات میدانی، تحت چندین برنامه آموزشی و آماده سازی قرار میدهد؛ بیشتر آنها در باره ایمنی و امنیت در كار میدانی.)
گر چه دكتر آرنولد تا به حال در فاصله نیم كیلومتر از یك گرد باد بزرگ قرار گرفته، اما بنظر خودش هنوز در حالتی كه بتوان آنرا یك ملاقات خطر نزدیك نامید قرار نگرفته است. بزرگترین خطر در این زمینه از تگرگ های باندازه یك مشت دست ناشی میشود كه گاه برخی طوفان ها را همراهی میكند، و توانسته اند تعداد زیادی از شیشه های اتوموبیل او را بشكنند.
خطر اصابت برق و برق گرفتگی در دشت نیز یكی دیگر از تهدید های جدی كار برای تعقیب كننده معمولی طوفان است.و اما گرد باد ها را در وهله اول چه چیز ایجاد میكند؟ " از دید صرفا تحقیقاتی موضوع بطور كامل روشن نیست"، دكتر گرگوری فوربز (۱۰) كارشناس گرد باد از موسسه ودر کانال (۱۱)، كانال تلویزیونی كابلی كه به نظارت و جمع آوری اطلاعات هواشناسی در سراسر جهان مشغول است، اظهار می دارد.
" شما طوفان های رعد و برق داری را با سرعت گردش سرسام آور در ارتفاع بسیار بالا، مثلا ۱۶۰۰۰ كیلومتر، دارید. اینها سوپر سل super-cells نام دارند و جهت چرخش آنها خلاف گردش عقربه های ساعت است؛ ظاهرا این گونه طوفان های رعد و برق زا موجب ایجاد گرد باد میشوند. این گونه است كه مخرب است و خسارت تولید میكند."
تنها یكی از هر ده super cell طوفان رعد و برق زا گرد باد تولید میكنند، اما همان یكی میتواند عواقب وحشتناك و ویران كننده داشته باشد. زمانیكه یك گرد باد بصورت كامل شكل گرفت و به قدرت كامل رسید، میتواند تا سرعت ۱۱۲ كیلومتر در ساعت حركت كند. هر ساله حدود ۸۰۰ گرد باد با آمریكا بر خورد میكنند، و بطور متوسط ۸۰ نفر كشته و صد ها نفر زخمی بر جا میگذارند. گرد باد ها در مناطق دیگر جهان نیز از انگلستان گرفته تا آرژانتین، سوئد، روسیه، چین، و ژاپن (كه در آنجا تاتسومالا (۱۲) نامیده میشود) پدید می آیند و خسارت وارد میكنند. بنگلادش اغلب دچار گرد باد های هیولایی و فوق العاده عظیم میشود؛ در سال ۱۹۹۶ یك سری گرد باد های super cellی بیش از ۷۰۰ نفر را در بنگلادش كشت.
قدرت گرد باد ها با واحد فوجیتا اسكیل یا اف. اسكیل (۱۳) اندازه گیری میشوند. اندازه گیری بر این اساس است كه یك گرد باد با سرعت معین چه میزان خسارت وارد میكند. در پائین درجه بندی، واحد اف. او. FO یا تورندو گیل (۱۴) وجود دارد. با بادهای حد اكثر ۱۱۵ كیلومتر در ساعت این گرد باد میتواند چند شاخه درخت و تابلو راهنمایی را بشكند، اما بیشتر دردسر زا است تا تهدید كننده و مخرب. در انتهای بالای درجه بندی، واحد اف. ۵ (F۵) قرار دارد، كه دارای باد هایی با سرعت ۴۱۷ تا ۵۰۸ كیلومتر در ساعت است، و قادر است اتوموبیل ها را بفاصله ده ها متر پرتاب كند، و ساختمان ها را مانند برگ كاغذ از هم بدرد.
گرد بادها هر چه قویتر باشند به دور دست تر ها سفر میكنند. ۸۸ در صد از گرد باد ها دارای قدرت F۲ هستند و معمولا بین ۲ تا ۹ كیلومتر دوام میآورند، قبل از اینكه فسشان در رود و خاموش شوند. تنها یك در صد از گرد باد ها از نوع هیولایی و وحشتناك F۵ است؛ اینها حدود ۵۷ كیلو متر را طی میكنند.
در ۱۹۲۵ یك گرد باد F۵ درجه ای فاصله ۳۴۷ كیلومتری میان ایالات میان غربی میسوری و ایندیانا را طی كرد و قریب ۷۰۰ كشته بر جا گذاشت؛ این تورندوی سه ایالتی (۱۵) هنوز به عنوان شدیدترین و پر ضایعات ترین (از نظر تعداد كشته شدگان) در تاریخ آمریكا ثبت است.
بخش اعظم گرد بادها در واقع در ایالات غرب میانی آمریكا رخ میدهد، در منطقه ای كه به "كوی گرد باد" اشتهار یافته.
این منطقه از تكزاس به سمت شمال تا داكوتای شمالی (۱۶) امتداد دارد، و از كانزاس و اوكلوهما (۱۷) به سمت شرق و تا ایندیانا و اوهایو امتداد دارد. بعضی مردم تصور میكنند علت اینكه در این منطقه این تعداد گرد باد رخ میدهد اینست كه هموار و دشت است. لكن بنا بر نظر دكتر فوربز، این تنها بخشی از داستان است و همه قضیه نیست.
"كوی تورندو در نزدیكی خلیج مكزیك قرار دارد، در جوار رطوبت و بخار آب، یعنی در نزدیكی سوخت مناسب برای احتراق طوفانهای پر رعد و برق" ، دكتر فوربز اظهار میدارد؛ و ادامه میدهد : " آن هوای مرطوب به سمت شمال حركت میكند و با هوای خشك بالای اوكلوهما، تكزاس، و كانزاس در نقطه ای بنام "خط خشك" برخورد میكند.
این برخورد بمنزله چكاندن ماشه برای ایجاد طوفان های رعد و برق زای عظیم، super cell ها، و عاقبت گرد باد ها و تورندو هاست. همواری این بخش از كشور نیز به این روند كمك میكند زیرا "برای ایجاد گرد باد های بزرگ لازم است باد های نسبتا قوی از جانب جنوب و در سطح پائین بوزند. وجود كوه ها و تپه ها باد سطحی را مانع شده از سرعت آن میكاهند."
زمانیكه گرد بادی تشكیل شد و شروع به فعالیت كرد، كار زیادی از دست بشر بر نمی آید. هوك زیما كه در تدارك اولین سفر خود در تعقیب طوفان است میگوید : " البته برخی تحقیقات صورت گرفته كه ببینیم آیا میشود پس از تشكیل از آن جلوگیری كرد؟ اما هیچ مدرك و دلیل محكمی كه از این جهت در دست باشد وجود ندارد. راستش این از آن نوع گرفتاری های آب و هوایی است كه باید با آن ساخت."
اما از سوی دیگر با تلاش های افرادی نظیر دیوید آرنولد دور نیست زمانی كه بتوانیم وقوع گرد باد را بهتر و زودتر پیش بینی كنیم و به این ترتیب از میزان خسارات وارده بكاهیم. تا آن زمان، مردم آمریكا ساكن در غرب میانی با چشمان نگران به آسمان می نگرند.

۱) Nick Kolakowski
۲) Midwestern U.S.
۳) Twister
۴) Wizard of Oz
۵) Dr. David Arnold
۶) Ball State University in Indiana
۷) Laptop
۸) Mark Hoekzema
۹) Weather Bug
۱۰) Dr. Gregory Forbes
۱۱) Weather Channel
۱۲) Tatsumala
۱۳) Fujita Scale or F – Scale
۱۴) Gale Tornado
۱۵) Tri-State Tornado
۱۶) North Dakota
۱۷) Oklahoma
منبع: وزارت امور خارجه امریکا

منبع : گروه علمی نابغه های ایران