تحولات بازار نفت خام

با نزدیك شدن به زمان برگزاری اجلاس فوق العاده یكصد وسی وششم اوپك كه قرار است امروز(۱۵ ژوئن) در وین برگزار شود، روند صعودی قیمت های نفت خام همچنان ادامه یافت. متوسط قیمت سبد اوپك در هفته منتهی به نهم ژوئن ۲۰۰۵ توانست با افزایش ۱۱/۲ دلار هربشكه، مرز ۵۰ دلار هر بشكه را پشت سربگذارد و به ۶۸/۵۰ دلار هر بشكه برسد. متوسط قیمت نفت خام «وست تگزاس اینتر مدیت» نیز به سمت ۵۵ دلار هربشكه حركت كرد و رقم ۰۲/۵۴ دلار هر بشكه را در هفته منتهی به نهم ژوئن برای خود رقم زددر هفته مورد بررسی، ارقام منتشر شده درباره ذخیره سازی های تجاری نفت خام آمریكا، یكی از مهم ترین عواملی بود كه توانست سبب تداوم روند صعودی قیمت های نفت خام شود. براساس گزارش مؤسسه APT آمریكا، در هفته منتهی به سوم ژوئن ۲۰۰۵ میزان ذخیره سازی های تجاری نفت خام آمریكا به طور شگفت انگیزی به ۷۷/۱۳ میلیون بشكه كاهش یافت. چنین برداشت چشمگیری از ذخیره سازی های نفت خام آمریكا از سپتامبر ۲۰۰۲ تاكنون بی سابقه بوده است. این عامل، توجه محافل نفتی را به خود جلب كرد. در واقع افزایش عملیات پالایشی در آمریكا كه درصد بهره برداری از پالایشگاه های این كشور را به ۳/۹۶ درصد رسانده بود، همچنین كاهش واردات نفت خام، موجب چنین برداشتی از ذخیره سازی های نفت خام شده بود. مؤسسه «گلد من ساچز» نیز پیش بینی كرد كه برداشت از ذخیره سازی های تجاری نفت خام آمریكا در هفته های آینده تكرار خواهد شد، زیرا پالایشگران تلاش دارند اوج تقاضای بنزین را در فصل تابستان پاسخ دهند و در همین حال، ذخیره سازی های تجاری فرآورده های میان تقطیر را پیش از فرارسیدن فصل زمستان افزایش دهند. در هفته گذشته، تحولات بازار انرژی چین نیز همچنان درصدر فهرست عوامل تأثیرگذار بر بازار نفت قرار داشت. با آماده شدن مخازن ذخیره سازی راهبردی نفت خام درساحل شرقی شهر «نینگبو»چین، انتظار می رود كه این كشور ۱۰ میلیون بشكه نفت خام در این مخازن جای دهد. میزان این ذخیره سازی ها سرانجام به ۱۵۰ میلیون بشكه خواهد رسید كه می تواند در تقاضای نفت این كشور تأثیر بگذارد و موجب افزایش آن شود. از سوی دیگر، مقامات چینی هشدار داده اند كه كمبود برق در تابستان بیش از انتظارهای پیشین خواهد بود. این موضوع می تواند به افزایش سوخت دیزل در مولدهای برق خانگی وتجاری منجر شود. در همین حال، افزایش مصرف سوخت دیزل در آمریكا به دلیل افزایش تقاضای بخش حمل ونقل، همچنین نیاز به این فرآورده در اروپا به دلیل گازوییل سوز بودن خودروها، بخش پالاییش را در سطح جهانی با چالش روبه رو ساخته است. از سوی دیگر، باید ذخیره سازی های سوخت حرارتی برای فصل های پایانی سال را تأمین كنند. این شرایط پیچیده به تداوم روند صعودی قیمت ها كمك كرده است. علاوه بر آنچه بیان شد، سازمان بازاریابی نفت خام در وزارت نفت عراق اعلام كرد كه در نیمه دوم سال ۲۰۰۵ صادرات نفت خام سبك بصره از جنوب عراق ۲۰۰ هزار بشكه در روز كاهش خواهد یافت و به ۵/۱ میلیون بشكه در روز خواهد رسید. مشكلات فنی، علت این كاهش اعلام شده است. وزارت نفت عراق برای این كه دچار تأخیر در بارگیری و پرداخت «دموراژ» نشود، برنامه صادرات خود را تعدیل كرده است. در حال حاضر نیز، صادرات نفت خام سبك بصره از جنوب عراق به ۴/۱ میلیون بشكه در روز كاهش یافته است. خط لوله صادراتی نفت خام میدان های كركوك كه نفت خام این میدان ها را به بندر سیهان در تركیه می رساند نیز، در هفته اخیر دوباره به حمله های تروریستی دچار شد و راه اندازی آن به آینده موكول شد. وضعیت صادرات نفت خام عراق نیز به تقویت قیمت های نفت خام كمك كرد. در هفته گذشته اداره اطلاعات انرژی آمریكا، وابسته به وزارت انرژی این كشور، برآورد خود را از ظرفیت بازار اوپك، منتشر كرد. در این گزارش، ظرفیت بازار تولید نفت تمام كشورهای عضو اوپك به جزعربستان سعودی در حد صفر عنوان شده بود و تنها ظرفیت مازاد تولید عربستان ۹/۰تا ۴/۱ میلیون بشكه برآورد شده بود. موضوع نبود ظرفیت بازار پالایشی در كشورهای عضو اوپك نیز بازار نفت را چالش روبه روكرده بود، زیرا با توجه به قیمت های بالای نفت خام، بازار توقع داشت كه اوپك در اجلاس آتی افزایش سقف تولید خود اقدام كند. اما از آن جا كه ظرفیت مازاد در كشورهای تولیدكننده نفت عضو اوپك (به جزعربستان) وجود ندارد، اگركشورهای عضو اوپك، سقف تولید سازمان را افزایش دهند، نفت خام جدیدی وارد بازار نفت نخواهد شد و تنها تخلف از سقف تولید اوپك (به دلیل افزایش سقف)، قانونی خواهد شد. دراین باره شكیب خلیل، وزیر نفت الجزایر، اظهار داشت كه اوپك اكنون با حداكثر ظرفیت خود نفت خام تولید می كند و نمی تواند تولید خود را بیش از این افزایش دهد. «گرین اسپن»، رئیس بانك مركزی آمریكا، نیز اعلام كرد كه رشد اندك ظرفیت تولید، سبب افزایش نگرانی های بازاركمبود انرژی در آینده شده است. این نگرانی ها، به هر حال بازار نفت را تحت تأثیر قرارداد و قیمت های نفت را افزایش داد. از سوی دیگر، احتمال وقوع طوفان در خلیج مكزیك نیز، بازار نفت را دچار التهاب روانی كرده بود. مؤسسه های هواشناسی در هفته گذشته اعلام كردند: طوفانی به نام «آرلن» ممكن است به تأسیسات نفتی در خلیج مكزیك آسیب برساند. این هشدار سبب شد كه شركت شورون وسایر شركت های نفتی كه در فلات قاره خلیج مكزیك فعالیت می كنند، بخشی از نیروهای خود را از تأسیسات نفتی خارج كنند. هر چند این طوفان نتوانست برتولید نفت این منطقه تأثیر بگذارد، اما خاطره طوفان «ایوان» كه درسال گذشته توانست ۴۵ میلیون بشكه از تولید این منطقه را به مدت پنج ماه دچار وقفه سازد، همچنان درذهن بازار زنده بود وتوانست بازار را دچار التهاب كند. انتشار ارقام مربوط به حمل ونقل نفت نیز توانست تأثیر خود را بر قیمت های نفت آشكار سازد. براساس آماری كه مؤسسه «اویل موومنتز» منتشر ساخت، برنامه بارگیری نفت كشورهای عضو اوپك در چهار هفته منتهی به بیست و پنجم ژوئن نشان می دهد كه صادرات اوپك در قیاس با متوسط چهار هفته پیش از آن (منتهی به ۲۸ مه) ۲۸۰ هزار بشكه كاهش یافته است و به ۱۵/۲۴ میلیون بشكه در روز خواهد رسید. به هر حال عوامل یادشده موجب شدند كه برخی از تحلیل گران نفتی اعلام كنند كه بازار منتظر تحقق قیمت های ۶۰ دلار هر بشكه برای نفت خام «وست تگزاس اینترمدیت» است، مگر این كه ذخیره سازی های گازوییل در آمریكا افزایش چشمگیری یابند؛ در غیر این صورت، قیمت ها آمادگی دارند به۶۰ دلار هر بشكه نیز برسند. بورس بازان نیز با توجه به چشم انداز مثبتی كه در مورد قیمت های نفت در مقابل خود مشاهد می كردند، به تدریج عملیات خرید خود را افزایش دادند و خالص وضعیت خرید خود را از ۱۷۴۰۱- برگه به ۱۳۷۵ برگه در هفته منتهی به هفتم ژوئن رساندند. در واقع وضعیت خریدشان توانست به میزان ۱۳۷۵ برگه (هربرگه معادل هزار بشكه) از وضعیت فروش آنها پیشی گیرد و این نخستین باربود كه در سه هفته گذشته، خالص وضعیت خرید، علامت مثبت به خود می گرفت. با افزایش قیمت های نفت خام، «ساموئل بودمن»، وزیر انرژی آمریكا، اعلام كرد: ما همواره كشورهای عضو اوپك را تشویق كرده ایم تولید خود را افزایش دهند و اكنون نیزپیوسته با وزیران نفت اوپك و همین طور وزیران نفت كشورهای غیراوپك درتماس هستیم و وزیران نفت اوپك، موضوع افزایش تولید واقعی را برهمین اساس بررسی خواهند كرد. درواقع وزیر انرژی آمریكا از كشورهای عضو اوپك درخواست كرده بود كه تنها به افزایش سقف رسمی تولید اوپك اكتفا نكنند، زیرا بدیهی است كه افزایش سقف رسمی برروی كاغذ، تولید جدیدی را وارد بازار نمی كند و تنها می تواند تخلف از سقف كنونی اوپك را كه تقریباً به ۵۰۰ هزار بشكه در روز می رسد، رسمیت ببخشد. به همین دلیل، وزیر انرژی آمریكا از تولیدكنندگان نفت خواسته بود تولید واقعی خود را افزایش دهند. در پاسخ به این درخواست، الصباح، وزیر نفت كویت، كه برای شركت در اجلاس مشترك اتحادیه اروپا و اوپك در بروكسل به سرمی برد، اعلام كرد: در اجلاس آتی درباره افزایش تولید واقعی صحبت خواهیم كرد. پیش از این نیز الصباح، وزیر نفت كویت، كه ریاست اجلاس اوپك و مسئولیت دبیركلی اوپك را نیز برعهده دارد، اعلام كرده بود: اگر قیمت ها همچنان در سطح بالایی باقی بمانند، من به عنوان رئیس اجلاس اوپك پیشنهاد خواهم كرد كه سقف تولید اوپك ۵۰۰ هزار بشكه در روز افزایش یابد. او بر این نكته تأكید كرده بود كه تولید اوپك (بدون عراق) در حال حاضر ۲۸ میلیون بشكه در روز است و این افزایش سقف تنها برای تأثیر گذاری روانی بر بازار است. او یك روز پیش از برگزاری اجلاس در چهاردهم ژوئن ۲۰۰۵ اعلام كرد: اقدام اوپك برای افزایش سقف تولید تنها یك حركت نمادین خواهد بود.
به رغم فشارهای سیاسی آمریكا بر اوپك برای افزایش تولید واقعی، كارشناسان وتحلیل گران نفتی از این موضوع به خوبی آگاهی دارند كه در حال حاضر تمام كشورهای عضو اوپك (به جزعربستان سعودی) با ظرفیت كامل خود، نفت خام تولید می كنند، به همین دلیل نمی توانند تولید واقعی خود را افزایش دهند. دراین میان، عربستان سعودی ادعا می كند كه ظرفیت مازاد تولید نفت خام ۵/۱ میلیون بشكه درروز است كه البته هنوز برخی از منابع نفتی به آن تردید دارن+د و اطمینان از توانایی عربستان برای بهره برداری سریع از این ظرفیت وجود ندارد.
سرانجام عربستان سعودی نظر خود را درباره افزایش سقف تولید اوپك در یازدهم ژوئن ۲۰۰۵ (دو روزپیش ازبرگزاری اجلاس) اعلام كرد. وزیر نفت عربستان سعودی اظهار داشت: عربستان از افزایش سقف تولید اوپك به میزان ۵۰۰ هزار بشكه در روزحمایت خواهد كرد. او ضمن آن كه اعلام كرد: عربستان سعودی در صورت وجود تقاضا، توان افزایش تولید خود را تا ۱۰ میلیون بشكه در روز دارد؛ براین نكته نیز تأكید كرد كه افزایش سقف تولید اوپك بیش از ۵۰۰ هزار بشكه در روز، به توجیه علمی نیاز دارد. به نظر می رسد، عربستان سعودی نیز تمایل ندارد موضوع افزایش تولید واقعی در اجلاس آتی اوپك مطرح شود. این احتمال، تردید درباره ظرفیت مازاد عربستان سعودی را تشدید می كند.
به دنبال سخنان وزیر نفت عربستان، وزیرنفت الجزایر كه پیش از این اعلام كرده بود: اوپك با حداكثر ظرفیت خود نفت تولید می كند و نمی تواند تولید خود را بیش از این افزایش دهد، در سخنان جدیدی گفت: از افزایش سقف تولید رسمی اوپك به میزان ۵۰۰ هزار بشكه در روز حمایت می كند و فكر می كند كه وزیرا ن نفت اوپك، همگی از آن حمایت كنند. او گفت: این افزایش رسمی سقف تولید هیچ گونه تأثیری در تعدیل كردن قیمت ها نخواهد داشت و اوپك فقط می تواند مقدار اندكی نفت اضافه، به بازار تحویل دهد كه البته تأثیری در بازار نخواهد داشت. مشكل اصلی در كمبود ظرفیت پالایشی وبالا بودن تقاضا برای فرآورده های میان تقطیر نهفته است. «ادموند داوكورو»، مشاور رئیس جمهوری نیجریه در امور نفت، كه وظایف وزیر نفت این كشور را برعهده دارد نیز، اظهارداشت: اوپك هم اكنون بیش از سهمیه ها نفت خام تولید می كند و ما ممكن است اضافه تولید را به صورت قانونی در آوریم و هیچ كس مخالف آن نخواهد بود. «پورنومو یوسگیانتورو»، وزیر نفت اندونزی، نیز اعلام كرد: اندونزی از تلاش های اوپك برای پایین آوردن قیمت های نفت، حمایت می كند. وزیر نفت امارات نیز موافقت خود را با افزایش سقف تولید اوپك اعلام كرد. این اظهارات كه یك روز پیش از برگزاری اجلاس اوپك ابراز شده بود، تنها با مخالفت وزیر نفت ونزوئلا، «رافائل رامیرز»، روبه رو شد كه معتقد بود: به افزایش سقف تولید اوپك نیست. به این ترتیب، تقریباً چند روزپیش از برگزاری اجلاس ۱۳۶، بازار نفت نیك دریافته بود كه وزیران نفت اوپك تصمیم خواهند گرفت سقف تولید رسمی خود را حداقل به۵۰۰ هزار بشكه در روز افزایش دهند. تأثیر روانی این پیش داوری سبب شد كه روند صعودی قیمت ها متوقف شود و به این ترتیب، در چند روزپیش از برگزاری اجلاس اوپك، قیمت سبد اوپك در سطح ۵۰ دلار هر بشكه در نوسان بود؛ به طوری كه درسیزدهم ژوئن ۲۰۰۵، ۸۳/۵۰ دلار هر بشكه برآورد شد.

منبع : شبکه اطلاع رسانی شانا