نفی رادیکالیسم در ایران

اگرچه در یک نگاه کلی می توان گفت نتیجه انتخابات ۲۴ آذر غلبه گفتمان اعتدال گرایی و اصلاح طلبی بر افراط گرایی بود اما تحلیل محتوایی آرای ریخته شده به سه انتخابات شوراها، خبرگان و میان دوره یی با توجه به امکانات و فرصت های تبلیغاتی که در اختیار دو جریان اصلاح طلب و اصول گرا بود نتایج جالب تری را نشان می دهد. برای پی بردن به ابعاد تحولات مهمی که در روز ۲۴ آذرماه اتفاق افتاد باید به نتایج هر یک از این انتخابات جداگانه پرداخت:
▪ مجلس خبرگان؛ در انتخابات خبرگان مهم ترین حادثه در استان تهران رخ داد. در تهران دو لیست اصلی انتخابات وجود داشت. یکی لیست حامیان محمدتقی مصباح یزدی بود که به لیست منهای هاشمی و روحانی مشهور شد و دیگری لیست های انتخاباتی جامعتین و برخی از اصلاح طلبان بودند که در آن نام هاشمی و روحانی هم گنجانده شده بود.
اما هاشمی رفسنجانی در این انتخابات بیش ازیک ونیم میلیون رای کسب کرد. این در حالی بود که رقیب ایدئولوژیک او یعنی محمدتقی مصباح یزدی حدود ۵۰ درصد آرای کسب شده توسط هاشمی را به دست آورد.
ضمن اینکه فاصله آرای هاشمی رفسنجانی با آرای نفر دوم لیست یعنی آیت الله مشکینی حدود نیم میلیون رای است. رایی که اختصاصاً به هاشمی رفسنجانی به عنوان شناسنامه جریان اعتدال گرایی تعلق گرفته است. به عبارت روشن تر هاشمی رفسنجانی علاوه بر اینکه توانسته است به عنوان نماینده اصلی اعتدال گرایان به سختی نماینده اصلی رادیکال ها را شکست دهد در عین حال موفق شده است تک رای هایی را که بالغ بر نیم میلیون رای تهرانی ها است کسب کند.
همین مساله به خوبی نمایانگر اقبال افکار عمومی پایتخت و به تبع آن کل کشور به جریان اعتدال گرایان و شاخص این جریان یعنی هاشمی رفسنجانی است؛ جریانی که مورد حمایت طیف های اصلاح طلب از جمله حزب اعتمادملی، کارگزاران، خانه کارگر و چند تشکل دیگر اصلاح طلب نیز قرار دارد. اما در رده دوم رقابت اعتدال گرایی و رادیکالیسم در استان تهران حسن روحانی و خوشوقت قرار داشتند. حسن روحانی موفق شد با آرای قابل توجهی به مجلس خبرگان راه پیدا کند و در مقابل خوشوقت به عنوان نزدیک ترین یار ایدئولوژیک مصباح یزدی اساساً از راهیابی به مجلس خبرگان بازماند.
نتایج انتخابات خبرگان در سایر استان های کشور به خصوص خراسان رضوی هم گویای غلبه گفتمان اعتدال گرایی بر رادیکالیسم بود. در این استان لیست منهای واعظ طبسی و هاشمی شاهرودی از سوی طرفداران مصباح یزدی ارائه شد اما در این استان هاشمی شاهرودی در صدر لیست خبرگان قرار گرفت و واعظ طبسی هم چهارم شد اما این در حالی است که حتی یک نفر از لیست مصباح یزدی در استان خراسان رضوی موفق به حضور در مجلس خبرگان نشد. در سایر استان ها هم وضعیت به همین منوال است.
▪ انتخابات شوراها: در انتخابات شوراها هم در کل کشور نتایج قابل توجهی به دست آمده است. لیست مشهور به طرفداران دولت در اکثریت شهرهای ایران شکست سنگینی را متحمل شده اند و در برخی شهرستان ها از جمله کرج و اسلامشهر که گفته می شود طرفداران دولت برنده شده اند تجمعات کاندیداهای اصلاح طلب مستقل ها در اعتراض به نتایج انتخابات شکل گرفته است و آنان معتقدند نتیجه انتخابات دست کاری شده است.
با این وجود حتی اگر اکثریت یافتن لیست رایحه خوش خدمت را در برخی شهرها بپذیریم اولاً درباره آن شائبه های جدی وجود دارد و دیگر اینکه در اکثریت قریب به اتفاق شهرها آنان شکست خورده اند. لیست رایحه خوش خدمت به عنوان نمایندگان جریان رادیکالیسم در برابر اصلاح طلبی و اعتدال گرایی شناخته می شدند. این رقابت به خصوص در شورای شهر پایتخت مشهود بود و البته نتیجه هم به همان میزان عبرت انگیز. چرا که تا پیش از برگزاری انتخابات طرفداران دولت با اطمینان نسبت به پیروزی قاطع خود حتی از ائتلاف با شاخه دیگر اصولگرایان سر باز زدند و نام مهدی چمران سرلیست اصولگرایان را هم از فهرست انتخاباتی خود حذف کردند. اما نتیجه بسیار قابل توجه است.
زیرا لیست رایحه خوش خدمت که با شناسه پروین احمدی نژاد شناخته می شوند، تنها موفق به کسب چند کرسی شده اند و بقیه کرسی ها به اصلاح طلبان و سایر اصول گرایان تعلق گرفت. در واقع رایحه خوش خدمتی ها در شهر تهران سنگین ترین و آشکارترین شکست را متحمل شده اند. این در حالی است که اصلاح طلبان دست کم چهار کرسی اصلی و سه کرسی علی البدل شوراها را در اختیار گرفته اند. نگاهی به ترکیب آرای کسب شده از سوی اصلی ترین کاندیداهای هر لیست هم حاوی نکات قابل توجهی است. مهدی چمران، محمدعلی نجفی و پروین احمدی نژاد شناسه های سه لیست انتخاباتی محسوب می شوند که پروین احمدی نژاد در جایگاه سوم قرار گرفته است.
▪ میان دوره یی مجلس: در انتخابات میان دوره یی مجلس شورای اسلامی در تهران هم دو نامزد مورد حمایت طرفداران دولت اساساً از راهیابی به مجلس بازماندند و این در حالی است که سهیلا جلودارزاده تنها کاندیدای اصلاح طلبان بدون حمایت جدی تشکل های اصلاح طلب راهی مجلس شد و نجفقلی حبیبی دیگر کاندیدای مورد حمایت اصلاح طلبان در کمال شگفتی ردصلاحیت شد. اگر نتیجه سه انتخابات یاد شده را تجمیع کنیم بدون در نظر گرفتن برخی جزئیات به سادگی می توان دریافت جریان مصباح یزدی و حامیان دولت که عموماً تحت عنوان رادیکال ها شناخته می شوند، بازندگان اصلی انتخابات ۲۴ آذر بودند. در سوی دیگر این انتخابات اصلاح طلبان قرار داشتند که تقریباً توانستند به اهداف پیش بینی شده خود و در برخی موارد به خصوص در انتخابات خبرگان به بیشتر از این اهداف دست پیدا کنند.
▪ تریبون های تبلیغاتی: اما یکی از مهم ترین ویژگی های این انتخابات میزان دسترسی جریانات مختلف به تریبون های تبلیغاتی بود.پرتیراژترین روزنامه های کشور و در کنار آن برخی روزنامه های دیگر به طور کامل در اختیار اصول گرایان قرار داشت. ویژه نامه انتخاباتی یکی از روزنامه ها تحت عنوان عملکرد یک ساله شهردار درست در آستانه انتخابات منتشر شد. از همه اینها مهم تر صداوسیما بود که به گفته برخی از سیاسیون کلاً در راستای تبلیغ برنامه های انتخاباتی اصول گرایان و حامیان دولت حرکت می کرد.
اوج آن در برنامه خبری بعد از اخبار بیست و دو شبکه دوم صداوسیما بود که علی احمدی یک مسوول انتخاباتی وزارت کشور به تبلیغ مستقیم برای لیست رایحه خوش خدمت پرداخت و از همه مردم خواست به این لیست رای بدهند. در کنار اینها تریبون مجلس بود که آن هم به نوعی در اختیار اصول گرایان و حامیان دولت قرار داشت.
انبوه سایت های اینترنتی آخرین خلاء رسانه های تبلیغاتی اصول گرایان و حامیان دولت را پر کرد و در کنار همه این رسانه ها امکانات مالی فراوانی هم به کار گرفته شد. اما شرایط بررسی اصلاح طلبان کاملاً وارونه بود. آنان نه رسانه موثری داشتند و نه از امکانات مالی قابل توجهی برخوردار بودند. تنها اینکه صداوسیما هم یا اخبار آنان را پخش نمی کرد یا اینکه اخبار اختلافی جریان اصلاح طلب را منتشر می کرد. به گونه یی که بارها صدای اعتراض سران اصلاح طلب را درآورد. به همین دلیل اصلاح طلبان بدون تریبون تبلیغاتی و به اصطلاح از طریق تبلیغات سینه به سینه به تشریح برنامه های انتخاباتی خود پرداختند.
به طور کلی شرایط انتخاباتی به گونه یی بود که تقریباً هیچ نوع برابری رقابتی وجود نداشت و اصلاح طلبان در محدودترین شرایط ممکن در انتخابات ۲۴ آذر حضور پیدا کردند؛ حضوری که اگر اقبال عمومی مردم به برنامه های انتخاباتی آنان نبود هرگز امکان فتح حتی یک کرسی از کرسی های انتخاباتی ۲۴ آذر مقدور نبود. با این وجود اصلاح طلبان توانستند از همین یک روزنه کوچک هم نهایت استفاده را بکنند و تقریباً به تمام اهداف پیش بینی شده دست پیدا کنند.
● خیز اصلاح طلبان برای مجلس هشتم
از همین جا می توان به تاثیر برنامه ها و شخصیت ها به تبلیغات کاذب برای پیروزی در انتخابات پی برد. اصلاح طلبان که اولین پیروزی را با ائتلاف گسترده بین خود گام برداشتند و ثمره آن را هم در انتخابات ۲۴ آذر گرفته به خوبی دریافته اند در انتخابات مجلس هشتم تداوم ائتلاف و به میان آوردن چهره های سرشناس به همراه برنامه قوی می تواند راه را برای پیروزی به رغم محدودیت مطلق در دستیابی به رسانه های تبلیغاتی باز کند.
در واقع پیروزی چهره های سرشناس هرکدام از لیست های ائتلاف اصول گرایان و اصلاح طلبان نشان دهنده این مساله است اگرچه احزاب خود نتوانسته اند به یک لیست کامل از شخصیت های مقبول و شناخته شده دست پیدا کنند اما این رای دهندگان هستند که وظیفه ناتمام احزاب را تمام کرده اند و با وسواس عجیبی به گلچین شخصیت های شناخته شده هر لیست دست یازیده اند؛ گلچینی که در انتخابات مجلس هشتم هرکدام از احزاب و جریانات سیاسی موفق شوند آن را پیش از برگزاری انتخابات انجام دهند از شانس قوی تری برای پیروزی برخوردارند.

ایرج جمشیدی

منبع : روزنامه اعتماد