ورود به دنیای زنانه

دوره بلوغ برای دخترها دوره بسیار مهم و حساسی در زندگی شان به شمار می رود. آنان با ورود به سن بلوغ شاهد تغییرات زیادی در وضعیت ظاهری، روانی و رفتارهای اجتماعی خود می باشند. این دوره با پیدایش صفات ثانویه جنسی شروع می شود و تا تكمیل بلوغ جسمانی ادامه می یابد. در این دوره تغییرات فیزیكی مهمی در بدن دخترها رخ می دهد كه منجر به ایجاد تغییرات بافت چربی در بدن، رشد سریع استخوان ها، بلند شدن قد و بروز تغییرات جنسی - جسمی خواهد شد.
• تغییرات جسمانی ناشی از بلوغ
بلوغ شامل یكسری تغییرات متوالی است كه در فاصله زمانی ۱۶ _ ۹ سالگی رخ می دهند. چنانچه این تغییرات قبل از ۹ سالگی آغاز شوند، تحت عنوان «بلوغ زودرس» و اگر بعد از ۱۶ سالگی شروع شوند، «بلوغ دیررس» نامیده می شوند.
اولین نشانه بلوغ در یك دختر، رشد جوانه سینه ای است كه بین سنین ۱۳ _ ۹ سالگی (به طور متوسط ۱۱ سالگی) شروع می شود و تقریباً به طور همزمان با رشد موهای زیر بغل و ناحیه شرمگاهی ظاهر می شود. برخی از دخترها شروع به عرق كردن می كنند و هرچه بزرگ تر می شوند ، بوی عرق آنها نیز فرق می كند. معمولاً آخرین تغییری كه در سیر تكاملی بلوغ رخ می دهد، «قاعدگی» یا «عادت ماهیانه»(menstruation) است كه نشان می دهد دختر به حداكثر رشد نوجوانی و بلوغ خود رسیده است. مجموعه این تغییرات ناشی از ترشح هورمون استروژن تخمدان ها است كه منجر به تخمك گذاری و خونریزی های ماهیانه می شود. تخمك گذاری معمولاً ۲ _ ۱ سال بعد از شروع قاعدگی ایجاد می شود و دختر را برای ازدواج و حاملگی آماده می كند. دستگاه تولیدمثل در دخترها شامل، رحم (محلی كه جنین در آن رشد می كند)، مهبل (مجرایی كه از رحم به خارج كشیده می شود)، دهانه رحم (مجرای اتصالی از رحم به مهبل)، تخمدان ها ( اندام هایی كه همه تخمك ها در آن نگهداری می شوند) و لوله فالوپ كه از تخمدان ها تا رحم امتداد یافته اند، است. در هریك از تخمدان های بدن دختر تقریباً ۴۰۰۰۰۰ تخمك وجود دارد كه از هنگام تولد دختر در تخمدان های كوچك او وجود دارند. هر تخمك به اندازه سر سوزن است و در زمان معینی از تخمدان و لوله های تخمدانی (فالوپ) حركت می كند و خود را به رحم می رساند. با نزدیك شدن بلوغ، تخمدان ها با تاثیر گرفتن از هورمون های ترشح شده از مغز، شروع به فعالیت می كنند. نخستین نشانه فعالیت تخمدان ها این است كه تقریباً هر ماه یكی از تخمك ها شروع به رشد، بلوغ و حركت به سوی رحم می كند و پریودهای ماهیانه آغاز می شود. هم زمان با حركت تخمك از تخمدان، رحم شروع به ساختن آستری از بافت خونی تازه می كند تا فضای رحم را برای باروری تخمك آماده سازد. چنانچه عمل باروری در این هنگام رخ ندهد، تخمك در رحم نمی ماند و به همراه آستر رحم (بافت خونی) از طریق دهانه رحم وارد مهبل می شود و از بدن خارج می گردد. حدود دو هفته بعد تخمك دیگری به همین ترتیب از تخمدان دیگر آزاد می شود و پس از طی همین سیكل، مجدداً دفع می شود. ریزش خون درون رحم حدود ۸ _ ۲ روز طول می كشد كه در خانم ها و دخترها متفاوت است. مقدار آن به طور متوسط ۳۰ میلی متر (۶ _ ۴ قاشق غذاخوری) است. طول مدت پریود در دخترها (و البته در خانم ها) متغیر است و از ۲۲ روز تا ۳۵ روز طبیعی تلقی می شود، ولی به طور متوسط این فاصله ۲۸ روز است.
• نخستین پریودهای ماهانه
سن شروع پریودهای ماهیانه به طور دقیق قابل پیش بینی نیست، اما در اغلب موارد تابع الگوی خانوادگی است، یعنی اگر پریود مادر زود شروع شده باشد، این احتمال وجود دارد كه فرزند دختر هم زود پریود شود. در صد سال گذشته، سن شروع پریود در دخترها كم شده است. ممكن است این امر به دلیل تغذیه بهتر و سلامت جسمانی دخترها باشد. امروزه سن میانگین شروع پریودهای ماهیانه حدود ۱۲ _ ۱۱ سالگی است. هنگامی كه اولین پریودها آغاز می شوند، ترشحات آن رنگ قرمز و روشن نیست، بلكه متمایل به قهوه ای و به مقدار كم است و غالباً منظم هم نیست. برای بیشتر دخترها یك سال و یا حتی ۱۸ ماه طول می كشد تا خون ریزی ماهیانه آنها مرتب شود. بیشتر دخترها در حین روزهای پریودشان دچار دردهای جسمانی مثل دل درد، سرگیجه، سردرد، كمر درد و... می شوند. بیماری های عمده این دوره عبارتند از : قاعدگی دردناك (دیس منوره)، سندرم پیش از قاعدگی (پی.ام.اس) و عدم قاعدگی (آمنوره).
• قاعدگی دردناك
برخی از دخترها در طول روزهای پریود خود دچار انقباض های دردناك عضلانی می شوند كه از حالات بسیار ضعیف تا شدیدترین حالت را دربر می گیرد. علت این امر ترشح بیش از اندازه هورمون پروستاگلاندین است. این هورمون با ایجاد انقباض های منظم و قوی در رحم موجب بیرون راندن جنین از رحم، هنگام زایمان می شود. برای تسكین این گونه دردها می توان با تجویز پزشك قرص های مسكن (مثل ایبوبروفن و یا مفنامیك اسید) استفاده نمود.
• سندرم پیش از قاعدگی
برخی از دخترها در روزهای پریود خود كج خلق، افسرده، بی حال، عصبانی و بسیار حساس می شوند. علت این امر بسیار پیچیده است؛ زیرا در روزهای پریود چندین عضو بدن و هورمون های مختلف آن دچار تغییرات گوناگونی می شوند. تقریباً نیمی از دخترهایی كه احساس افسردگی می كنند، دچار كمبود نسبی ویتامین B۶ می شوند كه می توان با مراجعه به پزشك علت دقیق و درمان آن را جویا شد.
• تاخیر در قاعدگی
عدم وقوع قاعدگی اگر به دلیل حاملگی نباشد، معمولاً ناشی از بیماری های دستگاه سوخت و ساز بدن، ناهنجاری های كروموزومی، كم اشتهایی و یا بی اشتهایی مرضی است. پریود نشدن تا ۱۴ سالگی (و حتی تا ۱۷ سالگی) طبیعی است، اما در غیر این صورت باید به پزشك متخصص مراجعه نمود.
• راهنمایی های والدین
والدین و به ویژه مادران می توانند با رفتارها و عكس العمل های معقول و درستی كه در زمینه بلوغ دختران شان از خود نشان می دهند، شروع پریودهای ماهیانه را برای آنان یك فرآیند طبیعی و ارزشمند تلقی كنند و آن را نشانه سلامت جسمانی آنان بدانند. دادن آگاهی های لازم درباره تحولات دوران بلوغ به دخترها موجب آرامش و امنیت خاطر آنان می شود. بدیهی است شروع عادت ماهیانه برای هر دختری تجربه ای منحصر به فرد است، ولی داشتن اطلاعات و پیش زمینه های ذهنی می تواند از اضطرار، تشویش و نگرانی آنان بكاهد. آغاز پریود های ماهیانه نشانه بالغ شدن دخترها است، یعنی آنان به لحاظ جسمانی توانایی باروری و صاحب فرزندشدن را پیدا می كنند. پس باید شاد باشند و این رویداد را با ارزش بدانند. تردیدی نیست كه پریودهای ماهیانه بخشی منظم از زندگی دخترها (و البته خانم ها) است و باید برای آن اهمیت قائل شد؛ زیرا كه نشانه كاركرد صحیح اندام های درونی بدن است. این موضوع كه برخی دخترها برداشت های متناقض و گاه منفی درباره پریودهای ماهیانه خود دارند، ناشی از باورها و تفكرات قدیمی است؛ زیرا در گذشته زمانی كه خانمی پریود می شد، یك هفته او را از جمع خانواده و دوستان كنار می گذاشتند. برای دخترهای نوبالغ صحبت كردن با مادر، خواهر و یا دوستی كه چند سال بزرگ تر باشد، می تواند مفید و با ارزش باشد؛ زیرا احساس خواهد كرد كه در جهان فردی متمایز از دیگران نیست. آنها هرچه بیشتر با اینگونه تجربه ها آشنا شوند، بهتر می فهمند كه احساسات، افكار و عواطف آنها می تواند تا چه حد شبیه به یكدیگر باشد. در زیر چند توصیه برای كاهش مشكلات روزهای پریود ماهیانه دخترها آورده شده است؛
یك كیسه آب گرم و یا پارچه ای پشمی و گرم می تواند از دردهای روزهای پریود بكاهد.
نوشیدن یك فنجان چای و یا شكلات گرم ممكن است احساس بهتری در دخترها ایجاد كند.
انجام یك پیاده روی آهسته می تواند از انقباض های ماهیچه های شكم كم كند.
خوردن غذا های سبك قبل از پریودهای ماهیانه می تواند از شدت دردهای شكمی بكاهد.
مثبت بیندیشید، هدیه ای كوچك برای خود تدارك ببینید و از این كه مثل تمامی دخترهای دنیا هستید، شاد باشید.

ماندانا سلحشور

منبع : روزنامه شرق