بلوغی که زود برسد ‌

مریم یك دختر ۷ ساله است. او دختر پرشور و حال و خوش برخوردی است و دوستان بسیار زیادی دارد اما مدتی است گوشه گیر و ساكت شده است. اغلب ساعات را به تنهایی در اتاقش می گذراند و با هیچ یك از اطرافیانش جز در موارد ضروری، صحبت نمی‌كند. والدینش علت را جویا می‌شوند اما او از پاسخ دادن طفره می‌رود. بالاخره پس از اصرار بسیار زیاد مادرش، روزی با اشك و گریه جریان را شرح می‌دهد.
<مامان من دارم می‌میرم. از مدتی پیش احساس درد شدید در سینه‌هایم می‌كردم. احساس می كردم حتی برخورد لباس با بدنم باعث درد و ناراحتی‌ام می‌شود. به همین دلیل، لباس‌های گشاد می‌پوشیدم. از دو روز پیش هم لباس زیرم دائما خونی می‌شود. مامان من حتما دارم می‌میرم مگرنه؟> مادر مریم را در آغوش می‌گیرد: <چیزی نیست دخترم. نگران نباش. این حالت‌ها برای دخترها كاملا طبیعی است.> مادر این جملات را می‌گوید، اما خودش هم می‌داند كه این حالات برای سن مریم طبیعی نیست. با این حال از ترس اینكه اطرافیان روی تنها دخترش خدای ناخواسته عیب و نقصی بگذارند، نه با كسی مشورت می‌كند، نه او را پیش دكتر می‌برد!
حتما می‌توانید حدس بزنید كه در چند ماه و چند سال آینده ممكن است چه اتفاقی برای مریم بیفتد. این اتفاق، متاسفانه روزانه به‌طور شایع گریبانگیر خانواده‌های بسیاری می‌شود. مشكل مریم احتمالا دچار شدن به بلوغ زودرس است و این مساله‌ای است كه امروزه شیوع بسیار بالایی دارد و والدین باید به آن توجه كنند و آن را جدی بگیرند.
●‌ ‌بلوغ زودرس چیست؟
ظاهر شدن علائم بلوغ‌ ‌ازنظر فیزیكی و هورمونی در دختران قبل از ۸ سالگی و در پسران قبل از ۹ سالگی،‌ ‌بلوغ زودرس نامیده می‌شود. ابتدا این كودكان بلندتر از همسن‌های خود هستند ‌ولی به‌دلیل بلوغ زودرس استخوان‌ها‌،‌ ‌در نهایت قد كوتاه‌تری در‌ ‌بلوغ خواهند داشت.
● چرا‌ ‌بلوغ زودرس مهم است؟‌
‌بلوغ زودرس از دو جنبه اهمیت زیادی دارد؛ جنبه اول، علت ایجادكننده است كه پزشك متخصص با انجام آزمایش‌های لازم و پیگیری‌های منظم و دقیق كودك، طی مدت طولانی به‌دنبال علت ایجاد آن می گردد و جنبه دوم، اثر بلوغ زودرس رشد قدی و روانی كودك است‌. ‌كودكان مقابل استرس‌های زمان‌ ‌جوانی قرار می‌گیرند و نمی‌دانند چه كار باید بكنند . آنها از نظر جسمی‌ ‌تظاهرات بلوغ را دارند ولی تجربه كافی ندارند. دختران با ظاهر شدن علائم پریود،‌ ‌ممكن است دچار وحشت و مشكلات روحی شوند.
● عوامل ایجاد بلوغ زودرس كدامند؟‌
‌بلوغ زودرس در دختران، ۵ برابر شایع‌تر از پسرهاست. در بعضی دخترها،‌ علت خاصی برای بلوغ زودرس دیده نمی‌شود و بیشتر جنبه خانوادگی دارد و در‌ ‌سایر افراد خانواده (مادر یا خواهران وی) نیز چنین حالتی دیده می‌شود، ولی در مواردی بیماری‌های مهم دستگاه عصبی مركزی مثل تومورهای مختلف، عفونت و التهاب مغز‌ ‌یا ضربه به جمجمه می‌تواند این حالت را ایجاد كند. گاهی كیست‌های تخمدانی با تولید‌ ‌هورمون‌های جنسی زنانه باعث بلوغ زودرس می‌شوند. در پسرها بیماری‌های زمینه‌ای مثل تومورهای سیستم عصبی مركزی بیشتر شایع است. لذا در‌ ‌این كودكان (پسر یا دختر) بررسی مغز با ام.آر.آی حتماً انجام‌ ‌می‌شود. سونوگرافی از تخمدان‌ها و شكم و بررسی آزمایشگاهی هورمون‌های مختلف و تعیین سن استخوانی نیز اغلب انجام می‌شود. در صورت طبیعی بودن معاینات و آزمایش‌ها، حتماً باید هر ۶ ماه یك بار از سوی پزشك بررسی انجام شود.
● علائم و‌ ‌تظاهرات‌
‌در دختران، علائم ابتدا با بزرگ شدن پستان به شكل یك‌طرفه یا دوطرفه ظاهر می‌شود و بعد از آن موهای زهار و زیربغل دیده می‌شوند و پریود شدن در مرحله انتهایی است. دور نوك پستان تیره و ضخیم می‌شود و‌ ‌نوك آن به جلو می‌آید. جوش نیز در صورت این كودكان دیده می‌شود.‌
در‌ ‌پسران اولین علامت، بزرگ شدن بیضه و سپس بلوغ دیگر اجزای اندام تناسلی است.
صدای این كودكان ضخیم و موهای صورت، زودتر از زمان معمول آن ظاهر می‌شود.
● آیا‌ ‌درمان بلوغ زودرس لازم است؟‌
‌هنگامی‌كه بلوغ در سنین پایین رخ دهد، رشد قدی كودكان بیشتر می‌شود و این كودكان به‌ ‌نسبت كودكان هم سن خود قدبلندتری خواهند داشت ولی پس از دو سه سال كه بلوغ كامل شد، رشد قدی متوقف شده و در نهایت بزرگسالان كوتاه قدی خواهند شد. از نظر شكل فیزیكی‌ ‌نیز ممكن است مشكلاتی دیده شود. به‌علاوه از نظر روانی، این كودكان دچار مشكلات زیادی خواهند شد. ‌رشد‌ ‌پستان یا ایجاد قاعدگی در دختران كم‌سن یا رویش موهای صورت و كلفتی صدا در پسران كم‌سن و مقایسه خود با سایر همسالان، باعث بروز اضطراب شدید در این كودكان و‌ ‌والدین آنها می شود. به‌خصوص در دختران مبتلا، احتمال سوء استفاده جنسی وجود دارد. ‌
بنابراین درمان باید بسیار زود شروع شود (قبل از سن استخوانی ۱۲ سال برای دختران و ۱۳ سال برای پسران.) در صورت موفقیت، پزشك درمان را تا‌ ‌رسیدن كودك به سن طبیعی بلوغ ادامه می‌دهد و سپس قطع می‌كند تا بلوغ به‌طور طبیعی‌ ‌در سن طبیعی پیش‌ رود. آگاهی والدین به نشانه‌های بلوغ زودرس با مراجعه زود و به موقع موفقیت درمان را به‌دنبال دارد. نكته مهم این است كه هوش این كودكان‌ ‌طبیعی و حتی در مواردی بالاتر از كودكان هم‌سن است ولی به‌دلیل تغییرات ظاهری و‌ ‌نیز تا‡ثیر هورمون‌ها ممكن است دچار اختلالات رفتاری، حالت‌های تهاجمی و حتی افسردگی‌ ‌شوند. بلوغ زودرس برای كودك و خانواده او، مشكل مهمی است لذا دقت و مراجعه فوری والدین به پزشك الزامی است.

‌ دكتر هانیه زائر رضایی

منبع : روزنامه سلامت