خودکشی، آخرین راه نیست

صنعتی شدن همیشه با مشکلاتی توام است. یکی از این مشکلات از دیدگاه جامعه شناسی، کمرنگ شدن بعضی اعتقادات و بعضا پیدایش خلأ مذهبی و احساس پوچی و بی‌هدفی در زندگی است.
جهان با شتاب به اصطلاح دیجیتالی و حرکت رو به جلو گاهی ما را از مبدا و منشا حیات و هدف‌های انسانی غافل می‌کند و این غفلت ممکن است منجر به رفتارهایی از قبیل خودکشی شود. خودکشی حاصل احساس پوچی و خلأ معنویت در زندگی انسان‌هاست.خودکشی معمولا در رده‌های سنی مشخصی از جوانان اتفاق می‌افتد. آیا بد نیست به جای لعنت فرستادن به تاریکی یک شمع روشن کنید.
به‌راستی وقتی می‌شود مسائل و مشکلات روزمره را از راه‌های بهتری حل کرد، چرا باید طناب دار را برگزینیم؟
● تعریف خودکشی
خودکشی به عنوان یک رفتار، مرگی است که به دست خود شخص انجام می‏گیرد. به گفته اشنایدمن «خودکشی عمل آگاهانه آسیب رساندن به خود است که می‏توان آن را یک ناراحتی چند بعدی در انسانی نیازمند دانست که فکر می‌کند بهترین راه حل را برای مشکلش برگزیده‌است.
● خودکشی معمولا به سه شکل زیر مطرح می‌شود:
▪ خودکشی به اتمام رسیده: به معنی عملی موفق که منجر به مرگ می‌شود.
▪ اقدام به خودکشی: به عملی ناقص گفته می‏شود که به مرگ منتهی نشده است.
▪ افکار و تمایلات خودکشی: فکر و یا تمایل به خودکشی است که در ذهن فرد وجود دارد ولی به مرحله عمل درنیامده است.
آمارهای سازمان جهانی بهداشت، نشان می‏دهد سالانه حدود ۴۰۰ هزار نفر به دلیل خودکشی جان خود را از دست می‏دهند. خودکشی دهمین علت مرگ و میر در تمام سنین در بیشتر کشورهای جهان است. در حالیکه آمار مرگ و میر بیماران خودکشی کرده در بین مردان سه برابر بیشتر از زنان است، ولی زن‌ها چهار برابر بیشتر از مردها اقدام به خودکشی می‏کنند.از روش‌های خودکشی می‌توان به حلق‌آویز کردن خود، پرش از ارتفاع، غرق کردن، خودسوزی، بریدن رگ‌ها، شلیک گلوله به سر و خوردن بیش از اندازه دارو یا سم اشاره کرد.خودکشی تقلیدی، خودکشی ترحمی ،خودکشی اجباری، خودکشی اینترنتی، خودکشی دسته‌جمعی، حمله انتحاری خودکشی با قرار قبلی و خودکشی نوجوانان همه اینها از جمله انواع خودکشی محسوب می‌شوند.
● چرا خودکشی؟
در زمینه علل خودکشی طبقه‌بندی‌های متعددی وجود دارد، علل آسیب‌شناختی- روانی، بیماری‌های جسمی و یا بیماری‌های روانی همچون افسردگی، مشکلات اقتصادی ، بیکاری ، اخراج شدن از کار، ورشکست شدن و از دست رفتن پایگاه‌های اجتماعی، علل عاطفی مانند شکست در عشق، از دست دادن شخص مورد علاقه، مرگ یا بیماری خطرناک یکی از نزدیکان، درگیری‌ها و اختلالات خانوادگی از جمله مهم‌ترین دلایل خودکشی محسوب می‌شوند.
در بین آقایان بالای ۴۵ سال اغلب خشونت، تحریک‌پذیری، از دست دادن سلامت جسمی، افسردگی و بستری شدن قبلی در بیمارستان روانی زمینه‌ساز میل به خودکشی می‌شود. اقدام و مبادرت قبلی به خودکشی هم، به عنوان یک ملاک قوی برای احتمال بروز مجدد خودکشی به شمار می‏رود.آشکارترین هشدار در خودکشی ابراز تمایل مستقیم فرد است.
بررسی‏ها نشان می‏دهد که تقریباً بیش از دو سوم کسانی که خودکشی می‏کنند قبلا قصد خود را با دیگران در میان گذاشته و آنها را به انجام آن تهدید می‏کنند. بنابراین یکی از راه‌های موفق پیشگیری از خودکشی توجه به ابراز این فکر از طریق دیگران و کمک به حل مشکلشان و راهنمایی آنها جهت مراجعه به روانشناس یا روانپزشک است. مشاوره، راهنمایی و حمایت فرد، آموزش و درمان حل مسأله‏، روان درمانی فردی، مداخله خانوادگی، گروه درمانی، درمان دارویی، بستری کردن در بخش بیماران روانی از اقدامات درمانی برای این افراد است.
مهارت‌های حل مسأله به فرد این امکان را می‌دهد که با بررسی راه‌حل‌های مختلفی که در پیش‌رو دارد، یکی از مؤثرترین آنها را تشخیص داده و به‌کار بندد. به‌یاد داشته باشیم که خودکشی بدترین و آخرین راه حل مشکل است. همیشه برای حل همه مشکل‌ها راه‌حل‌های بسیار ساده، ارزان و آبرومندانه وجود دارد که باید به آنها فکر کنیم و با کمک مشاور آنها را بیابیم.
● علائم هشدار دهنده
در اغلب موارد علامات و نشانه‌هایی وجود دارند که مشخص می‌کند فرد قصد خودکشی دارد. صحبت از خودکشی و یا مرگ در حضور دیگران، صحبت از فرار، بخشیدن وسایل و متعلقات خود به دیگران و صحبت از ناامیدی و احساس گناه کردن، عدم شرکت در فعالیت‌های مورد علاقه شان، مشکل داشتن در تمرکز در فعالیت‌های روزانه، تغییرات در عادات غذائی و خواب، دست زدن به اعمال مخرب مانند بریدن یا سوزاندن اعضاء بدن و یا روی آوردن به مواد مخدر از علائمی است که با مشاهده آن باید نگران شوید.
به گفته کارشناسان عمده‌ترین علل خودکشی در ایران شامل اختلافات زناشویی، ناراحتی‌های روانی، شکست در عشق، عدم تعادل شخصیت، فقر، بیکاری، اعتیاد و شرایط نامساعد اقتصادی، شرایط خاص زندگی شهری به‌ویژه شهرهای بزرگ و صنعتی و از هم پاشیدگی و جدایی گروه‌های اجتماعی است.
بررسی‌های صورت گرفته نشان می‌دهد که خودکشی در شهرها بیشتر به دلایلی مثل اختلافات خانوادگی، طرد شدگی، مشکلات جسمی و عاطفی، بیماری‌های روانی، فقر، بدهی مالی و ناکامی و شکست در زندگی صورت می‌گیرد. در استان تهران بیشترین آمار خودکشی مربوط به مردان است.
درمیان انگیزه‌های مختلف خودکشی «اختلافات خانوادگی» عمده‌ترین انگیزه هاست.
درمیان روش‌های خودکشی مردان بیشتر از روش «حلق‌ آویز کردن» و زنان از راه «خودسوزی» اقدام به خودکشی می‌کنند.
تحقیقات نشان می‌دهد که بیشترین خودکشی‌ها در سنین بین ۱۸ تا ۲۴ سال صورت می‌گیرد که سن جوانی و دوران هیجانات و مسائلی مانند ورود به دانشگاه، اشتغال و ازدواج است. شاید محدودیت‌های موجود، جوان را با بحران و ناکامی مواجه کند که راه چاره را در خودکشی ببینند. خودکشی نه تنها در ایران بلکه در جهان بیشتر در دوران جوانی رخ می‌دهد.
بر اساس مطالعات صورت گرفته، به طور کلی در استان‌های غربی کشور آمار خودکشی به ویژه خودکشی زنان بیش از مردان است، در استان‌های ایلام، لرستان و کرمانشاه این مسأله‌ حادتر می‌شود.نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که خودکشی در ایران کمتر از سایر کشورهای جهان است، چنانچه میانگین خودکشی زنان در سایر کشورها ۷۳/۶ نفر در ۱۰۰ هزار نفر است. در حالی که در ایران این رقم ۴/۳ یعنی نصف میانگین خودکشی زنان سایر کشورهای جهان است.
● باور‌های غلط درباره خودکشی
کسی که حرف خودکشی را می‌زند به آن عمل نمی‌کند. اینطور نیست این یک باور غلط است. متخصصین بهداشت روان (روانپزشک، روانشناس) همیشه حرف بیمار را جدی می‌گیرند.افرادی که خودکشی می‌کنند افراد ضعیفی هستند یا ایمان ندارند اما کسی که خودکشی می‌کند در بسیاری از موارد دچار بیماری‌های روانپزشکی از جمله افسردگی است، بنا براین ما با بیمار طرف هستیم و نه آدم ضعیف یا بی ایمان و بیمار نیاز به درمان دارد.
● علل خودکشی
▪ بیماری‌های روانپزشکی مثل افسردگی، اختلال دو قطبی، الکلیسم، اعتیاد.
▪ علل اجتماعی فرهنگی شامل تقلید، تحت تاثیر قرارگرفتن رسانه‌ها، ورشکستگی، بیکاری، اپیدمی خودکشی.
▪ علل روانشناختی: شکست در عشق، کنکور یا هر شکست دیگر، استرس‌ها ( اختلافات زنا شویی)
چه کسانی خودکشی می‌کنند
جوانان، و زنان زیر ۳۰ سال کسانی که سابقه قبلی اقدام به خودکشی یاسابقه خانوادگی خودکشی دارند، افراد افسرده،کسانی که احساس درماندگی و بی‌کسی می‌کنند، کسانی که تهدید به خودکشی می‌کنند، معتادان.
● چگونه رفتار کنیم؟
به سخنان او با دقت و همدلی گوش کنید مبادا او را نصیحت کنید و به او بگوئید درک می‌کنم که در موقعیت سختی گیر افتاده‌ای نگویید مگر دیوانه شده‌ای‌! مگر بچه‌ای! مگر می‌خواهی بری جهنم، جواب خدا را چی می‌دهی؟ بیماری افسردگی که از علل اصلی خود‌کشی است قابل پیشگیری و درمان است. حتماً فرد را به روانپزشک یا روانشناس معرفی کنید خودتان هم با او نزد دکتر بروید. اگر فرد از مراجعه به دکتر خودداری کرد خودتان به دکتر مراجعه کنیدو راه‌حل بخواهید به یاد داشته باشید «پیشگیری از خودکشی یک وظیفه همگانی است»، فردی که قصد خودکشی دارد نباید تنها بماند و در صورت توصیه روانپزشک ممکن است نیاز به بستری شدن در یک بیمارستان را داشته باشد.
براساس یک پژوهش مهم‌ترین علل اقدام به خودکشی در زنان متأهل، خشونت همسر و اختلافات زناشویی است
به گزارش خبرگزاری دانشجویان ایران- واحد علوم پزشکی تهران با توجه به بالا بودن آمار خودکشی در زنان، مطالعه‌ای توسط گروهی از محققان دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی تهران با هدف تعیین علل خودکشی در زنان متأهل صورت گرفت.
این مطالعه توصیفی به مدت یک سال در بخش اورژانس و مسمومیت‌های بیمارستان لقمان‌‌الدوله ادهم، تنها مرکز مسمومیت در شهر تهران انجام شد.
نمونه‌های مورد مطالعه، زنان متأهل بستری در این مرکز با معیارهایی شامل اعتراف به خودکشی و عدم سابقه ابتلا به بیماری‌های جسمی روانی بودند. نتایج مطالعات نشان داد اختلاف معنی‌داری بین میزان بروز خودکشی در این افراد با سن، محل سکونت، میزان تحصیلات، شغل و درآمد ماهانه آنها وجود دارد. از بین روش‌های مختلف اقدام به خودکشی در این زنان ۸/۸۲ درصد از دارو به شکل قرص استفاده کرده بود که اختلاف معنی‌داری با سایر روش‌ها داشت.

مهدی تمجیدی

منبع : روزنامه تهران امروز