حذف حلقه ارتباطی طالبان

● تشكیلات فرماندهی سابق طالبان و جایگاه ملا اختر عثمانی
۱) نیروهای شمال افغانستان: تحت امر جمعه نمنگانی و معاونت طاهر یلداش
۲) واحدهای مسلح پشتون: تحت امر ملا برادر با سه معاونت
الف) اختر محمد عثمانی، والی ارزگان
ب) ملا الله داد، والی قندوز
ج) عبدالرزاق كه بعدها وزیر داخله طالبان شد
۳)نیروهای جنوب شرق (غزنه، پكتیا و پاكتیكا): تحت امر سیف الرحمانی
۴ـ ریاست های شرقی: تحت امر مولوی عبدالقدیر، مرد شماره ۳ طالبان
ـ اختر عثمانی به همراه عبدالرزاق بعدها با ارتقای موقعیت فرماندهی حوزه قندهار، هلمند و زابل را نیز در دست گرفتند.
ـ جمعه نمنگانی كه كار جذب و سازماندهی افراطیون نواحی ازبك و تاجیك را برعهده داشت سال ۲۰۰۱ كشته شد.
رویارویی نظامی نیروهای ناتو با شبه نظامیان طالبان اوج تازه ای گرفته است. هنوز روشن نیست كه نبرد جدید جبهه نیروهای ائتلاف كه برای مدتی، شبكه طالبان را با همه مهره ها و عواملش در خطوط مرزی افغانستان و پاكستان آزاد و رها گذاشتند، جنبه تاكتیكی و مقطعی دارد یا آن كه بخشی از یك استراتژی بزرگ است. به هر روی در گرماگرم این نبردها اعلام شد، ملا اختر محمد عثمانی از فرماندهان ارشد طالبان ۱۹ دسامبر (۲۸ آذر) در یك حمله به خودروی وی كشته شده است.
نیروهای ائتلاف مرگ اختر را دستاورد بزرگی قلمداد كرده اند. نیروهای ائتلاف به رهبری آمریكا كه سال ۲۰۰۱ با هدف سركوب طالبان در افغانستان مستقر شد. تاكنون با وجود داشتن بیش از ۴۰ هزار نیروی مجهز حركت مؤثری برای حذف رهبران یا مقام های بلندپایه طالبان یا القاعده در افغانستان انجام نداده بود، لذا اكنون جبهه ائتلاف كشتن این مقام طالبان را كه از چهره های نزدیك به اسامه بن لادن و ملا محمد عمر بود، ضربه ای بزرگ بر پیكره شبكه در حال تجدید طالبان توصیف كرده اند.
● اما اصل ماجرا چیست؟
▪ در كانون قندهار
قتل ملا اختر محمد عثمانی از آن جهت یك حادثه مهم تلقی شد كه وی در تجدید قوای طالبان و سازماندهی شبكه از هم پاشیده آن نقش كلیدی داشته است. گفته می شود او با وجود فرار سران طالبان هیچ گاه قندهار را ترك نكرده بود.
براساس گزارش منابع افغان، زمانی كه پایگاه طالبان به دست نیروهای ائتلاف سقوط می كند، اختر پیوستگی خود با خاستگاه فكری و عملیاتی اش را در قندهار حفظ می كند. این منابع معتقدند اختر از آنجا كه جزو نزدیك ترین افراد به بن لادن رهبر القاعده و ملا عمر رهبر طالبان بوده، در ایام عزلت و غیبت سران این گروه، نقش هماهنگ كننده شاخه های نظامی این گروه را در جنوب افغانستان ایفا می كرده است.
به همین دلیل سخنگویان ناتو قدرت گیری دوباره طالبان در جنوب افغانستان را حاصل استراتژی ها و طرح های اختر می دانند و امیدوارند خلأ برنامه ریزی های وی برای طالبان، تا مدتی از موج خشونت بكاهد.
احمد راشد از محققان و مؤلفانی كه درباره گروه های شبه نظامی در افغانستان مطالعه كرده است، می گوید مرگ اختر می تواند برنامه ریزی های طالبان در چند ماه آینده را مختل كند. او می افزاید اختر از نخستین حامیان اسامه بن لادن و یكی از حلقه های مستحكم ارتباطی میان طالبان و القاعده بود كه این ارتباط دوسویه نقش و جایگاه او در میان همفكرانش را مهم جلوه می داد.
دیپلمات ها و سیاستمداران كابل اختر را با اقدام های افراطی در ایام سلطه طالبان بر كابل می شناسند.
نابودی مجسمه قدیمی بودا در بامیان و محاكمه اتباع مسیحی در سال ۲۰۰۱ گوشه ای از فهرست بلندبالای اقدام های اوست كه رجوع به این حوادث نام وی را پیش از سایرین تداعی می كند.
اختر در آن ایام جزو شورای رهبری ۱۲ نفره طالبان بوده و در سلسله مراتب قدرت طالبان در رده چهارم این شورا جای می گرفت و از آن روز تاكنون قندهار عرصه جولان وی شناخته می شد.
طراح عملیات های تروریستی
براساس گزارش ناظران امنیتی، تخصص جدی اختر در عملیات انتحاری بود. وی مجموعه ای از نیروهای جوان عرب، افغان و پاكستانی در اختیار داشت كه در آموزش آنان بسیار سختگیر بود. آموزش های اردوگاه اختر غالباً به حملات انتحاری ختم نمی شد، به طوری كه گفته می شود نیروهای طالبان در قندهار و مناطق نزدیك به آن سازماندهی بیشتری دارند و در عرصه كشتار و قتل عام قدرت تخریب آنان بالاتر است. بمب گذاری كنار جاده ای از تاكتیك های دائمی او بوده است كه به طالبان كمك می كرد تا قربانیان بیشتری بگیرند.
این برنامه های اختر در اطراف قندهار و سایر محدوده های فعالیت طالبان سبب شد تا حامد كرزای رئیس جمهور افغانستان اوایل سال جاری نسبت به خطرناك بودن وی هشدار دهد و نقش جدی او در خشونت های جاری در كشورش را به نیروهای ائتلاف یادآور سازد.
از همین روست كه تام كالینز از افسران نیروهای ائتلاف در افغانستان وقتی خبر قتل اختر را دریافت كرد، گفت كه این نیروها توانسته اند برای نخستین بار در جنگ ۵ ساله خود در افغانستان یكی از بلندپایه ترین فرماندهان القاعده را از بین ببرند، او افزود: بدون تردید طالبان فرد دیگری را جایگزین اختر خواهد كرد اما ما به دنبال او نیز خواهیم بود. كالینز افزود: سرویس های اطلاعاتی افغانستان نیز در این حمله به نیروهای ائتلاف كمك كرده اند. وی مدعی شد با وجود آن كه جسد اختر بر اثر حمله مذكور از شكل افتاده اما آنان یقین دارند فرد كشته شده همان اختر است و اطلاعات آنان برای یافتن وی دقیق و موثق بوده است.
▪ در لایه های عمیق تر
افغانستان امروز در كنار ده ها مشكل كلان اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در عرصه امنیت با دو معضل دست به گریبان است. ناكامی ناتو به عنوان نیروهای مسؤول صلح و تحرك طالبان به عنوان اهرم برهم زننده ثبات.
طالبان مدت هاست به دنبال یك فضای جدید برای رشد و تجدید حیات می گردد. زیرا رهبران این گروه همچون اختر سلطه بر افغانستان را حق خود می خوانند. آنها اكنون ساز و كار تازه ای را برای نفوذ دوباره در افغانستان می جویند. دو سال پس از فروریختن بنای طالبان در افغانستان تحلیلگران از یك فرایند پنهانی خبر می دهند كه براساس آن گفته می شد القاعده و طالبان در حال تقویت قوای خود و تلفیق نیرو با گروه گلبدین حكمتیار است. فرماندهان نظامی ائتلاف با وجودی كه از اسرار پشت پرده آگاه بودند، تا مدت ها به این گونه احتمالات بهایی نمی دادند آنها فقط جست وجو برای یافتن بن لادن و ملاعمر را ادامه می دادند.
فقط پس از حمله به تأسیسات نیروهای ایساف، كشته شدن نیروهای ناتو و تسخیر برخی مناطق مهم به دست طالبان بود كه جبهه ائتلاف طعم شكست ناشی از مسامحه خود را حس كرد.
جبهه طالبان در این حركت جدید خود نیز از صف متحدان خارجی یعنی اعراب و پاكستانی ها تشكیل شده است كه این نیروها كه پس از سقوط ابتدا در جنوب شرق كه بیشتر ساكنان آن پشتون است پنهان شده و پناه گرفته بودند در ماه های اخیر به دلیل جلب حمایت قبایل و طوایف شمال پاكستان و جنوب افغانستان توانسته محدوده اختفای خود را گسترش دهند.
سال گذشته، اختر با صورتی نیمه باز در تلویزیون پاكستانی جئو ظاهر شد و به روابط خود با رهبران القاعده و طالبان اقرار كرد تا بر جایگاه خود در لایه های عمیق این گروه ها صحه بگذارد. او گفت: «من با ملاعمر در تماس هستم و از او دستور می گیرم». شاید اشاره وی به تقسیم خودخوانده نواحی متعدد افغانستان میان رهبران و فرماندهان این گروه ها بود كه خود نیز سهم زیادی برده بود. او ادعا كرد: «طالبان در همه جای افغانستان حضور دارد. این حضور اختر نوعی اعلام جنگ به نیروهای ائتلاف بود. پس از این بود كه طالبان بر توان مقاومت خود در برابر نیروهای افغان و ائتلاف افزود و ناظران از خطر بازگشت آنان سخن گفتند. با آن كه داستان بازگشت اتفاق نیفتاده و نیروهای ۲ هزار و ۵۰۰ نفری طالبان قادر به تحقق این رؤیا نیستند اما نیروهای ناتو متأسفانه با خالی گذاشتن میدان زمینه ظهور امثال اختر را روزبه روز مهیاتر می كنند.
ناتو می گوید تلاش های هماهنگ و منظمی را برای تشدید حملات علیه طالبان انجام داده و آنان را در تنگنایی در نزدیكی مرز پاكستان و افغانستان قرار داده است. این در حالی است كه در صحنه عمل اتفاق خاصی نمی افتد تا حدی كه شخص كرزای از بازگذاشتن فضا برای آشوبگران طالبان فریاد سر می دهد.

هرمز برادران

منبع : روزنامه ایران