تنبلی چشم _ آمبلیوپی Amblyopia

تنبلی چشم نوعی اختلال بینایی است كه اگر به موقع تشخیص داده و درمان نشود ، فرد را از یك چشم بسیار كم بینا یا نابینا می كند و با تشخیص به موقع ، به راحتی و كاملا قابل درمان است.
چشمان برخی كودكان ، با آنكه سالم به نظر می رسند اما از سلامتی و دید كافی برخوردار نیستند
رشد و تكامل مركز بینایی در مغز از دوران جنینی تا حدود ده سالگی ادامه دارد ، اما حداكثر سرعت رشد آن تا سه سالگی است .
نتیجه تكامل دستگاه بینایی ، در این دوران ، دید واضح و كامل است . در این مدت ، بخصوص در سه سال اول زندگی ، هر عاملی كه باعث اشكال دید ، در یك یا هر دو چشم كودك شود ، رشد و تكامل دستگاه بینایی را متوقف می سازد و در نتیجه باعث كاهش میزان بینایی طفل می شود . معنی این سخن آن است كه امكان دارد چشمی را كه از نظر ظاهر كاملا طیعی است از بینایی كامل و طبیعی برخوردار نباشد
در صورتی كه اشكال دید كودك ، قبل از پنج سالگی درمان شود ، حتی اگر چشم در این مدت تنبل شده باشد با درمان ، بینایی كامل بدست می آید .
پس از پنج سالگی ، هر چه درمان چشم تنبل بیشتر به عقب بیافتد ، احتمال به دست آوردن بینایی كامل كمتر می شود . به طوری كه پس از هفت تا ده سالگی ، درمان هیچ تاثیری در بینایی نخواهد داشت.
● آمبلیوپی
نوعی كاهش بینایی است كه در ان نمی توان در چشم و یا در راههای عصبی بینایی هیچ گونه عیب ارگانیك (ساختمانی)واضحی برای آن یافت ودر واقع از مواردی است كه نه مریض چیزی می بیند ونه دكتر در چشم مریض چیزی می بیند از نقطه نظر بالینی زمانی تشخیص آمبلیوپی مسجل می گردد كه حتی با بهترین تصحیح انكساری نیز نتوان دید بیمار را افزایش داد و در روی تابلوی اسنلن حداقل دو ردیف اختلاف دید وجود داشته باشد در اینجا می توانیم بگوییم چشمی كه دید كمتری دارد دچار آمبلیوپی است با شرط اینكه در ته چشم نیز نتوان هیچ گونه ضایعه ارگانیكی كه مسئول كاهش بینایی باشد یافت نمود.
● عوامل ایجاد كننده تنبلی چشم
اشكالات مادرزادی در ساختمان چشم ، مانند آب مروارید و پایین افتادگی پلك باعث میشود كه چشم نتواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت كند و بتدریج دچار تنبلی شود . در مورد كاتاراكت بهترین درمان عمل جراحی است كه اگر پس از تولد تا سه ماهگی هرچه سریعتر صورت بگیرد ، نتیجه بهتری خواهد داشت . اما پس از سه ماهگی نتیجه چندان رضایت بخش نخواهد بود .
در نزدیك بینی ، دور بینی و آستیگماتیسم ، اگر دید هر دو چشم بسیار كم باشد ، هر دو چشم و آگر تفاوت دی آنها زیاد باشد ، چشم ضعیف تر نمی تواند تصویر واضحی از اشیاء دریافت كند و دچار تنبلی می شود .
لوچی یا انحراف چشم نیز می تواند باعث دو بینی شده در نتیجه تصوی رواضحی روی شبكیه تشكیل نشود . بدین ترتیب مغز بتدریج برای حذف دو بینی ، تصویر چشم منحرف را حذف كرده و تنبلی چشم ایجاد خواهد شد.
● پیشگیری و درمان
تنها راه پیشگیری از تنبل چشم تشخیص بموقع عوامل ایجاد كننده آن است و چون بسیاری از این عوامل برای خانواده ها ناشناخته است ، چشم همه كودكان باید حداقل سه بار قبل از دبستان در زمانهای مختلف معاینه شود.
▪ سه ماهگی
▪ دو تا سه سالگی
▪ پنج تا شش سالگی
همچنین اگر كودكی انحراف چشم دارد ، والدین باید به محض تشخیص ، او را نزد متخصص برده و تحت درمان قرار دهند.
درمان تنبلی چشم ، معمولا با بستن چشم سالم است ، تا چشم تنبل به كار بیافتد و تنبلی آن برطرف شود . مدت بستن چشم را متخصص تعیین می كند و در فواصل مشخص نیز باید بوسیله متخصص معاینه شود .
گاهی اوقات برای درمان عینك و در برخی موراد جراحی توصیه می شود . اگر تنبلی چشم بر اثر بیماریهای مادرزادی مانند آب مروارید ، پایین افتادگی پلك یا دیگر عیوب ساختمانی باشد باید قبل از سه ماهگی درمان شود و اگر به علتهای دیگر باشد ، ردمان قطعی تا قبل از پنج سالگی امكانپذیر است و بعد از آن درمان معمولا نتیجه خوبی ندارد .
گاهی اوقات مدت درمات چندسال است . در این صورت والدین طفل باید استقامت ، پشتكار و حوصله لازم را داشته باشند و از رفت و آمد نزد متخصص و سایر مشكلات جنبی آن خسته نشوند .
اگر متخصص توصیه كرد چشم كودك را ببندید ، طبق دستور او عمل كنید و چشم كودك را كمتر یا بیشتر از زمان تعیین شده نبندید .
در صورت تشخیص تنبلی چشم ، حتما تا پایان ده سالگی پیگیر وضعیت بینایی و تغییرات عیوب انكساری كودك باشید.
● توصیه
كودكان جوان آمبلیوپ دوست ندارند چشم سالم شان با پد بسته شود . این كودكان بایستی برای اصلاح تنبلی چشم از روش پنالیزاسیون استفاده كنند.
كنتاكت لنز برای این كودكان می‌تواند برای درمان آمبلیوپی از ۲هفتگی مورد استفاده قرار گیرد .
دكتر شارلوت جاسلین ، معتقد است كه : لنزهای اكولودر (لنزهای بستن چشم) جایگزینی مناسب در درمان آمبلیوپی شدید هستند .
یك كنتاكت لنز اكولودر برای تقریبا یك سوم كودكانی كه در روش بستن چشم استاندارد (patch therapy) نا موفق بوده‌اند ، موثر عمل كرده است یك سوم كودكانی (از یك سری ۱۳نفره) كه با لنزهای اكولودر(لنزهای بستن چشم) موفق بودند ، یادگرفتند كه لنز را در چشم جابجا كنند.یك سوم كودكان نیز اصلا همكاری نكرده و نتوانستند از این لنزها استفاده كنند .
▪ دكتر جاسلین پیشنهاد می‌كند :
در این مورد این لنزهای مثبت بالا (high plus) انتخاب شوند تا بهتر در دست جای بگیرند . او می‌گوید : لنزهای اكلودر در بسته بندی چهارتاریی نگهداری می‌شوند و برای كودكانی كه لنز را گم یا پاره می‌كنند مناسب ترند .
پنالیزاسیون ، به علت ایجاد تاری اپتیكی برای درمان آمبلیوپی موثر است . می‌توانید لنزهایی با مثبت بالا را برای درمان آمبلیوپی تجویز كنند. هر چند كه كودك می باید هیپرمتروپ بوده و میزان تاری ایجاد شده بایستی از تاری چشم آمبلیوپ بیشتر باشد . بنابراین ، این گونه لنزها در آمبلیوپی متوسط و پائین قابل استفاده اند.

منبع : سایت کودکان