گفت وگو با جان اوپدی بیک ، کاریکاتوریست

جان اوپدی بیك در سال ۱۹۵۸ در كوگو متولد شد و در سال ۱۹۶۰ به همراه خانواده اش به بلژیك مهاجرت كرد.
در سال ۱۹۷۹ تدریس هنر را در موسسه كولوما آغاز و در همان سال با كریس ازدواج كرد. حاصل ازدواج آنها سه فرزند به نام های لیون، كاترین و پیتر است. وی از آكادمی رویال بلژیك در رشته طراحی مدل فارغ التحصیل شده و كاریكاتورهای بسیاری برای مطبوعات بلژیك طراحی كرده است. جان جایزه هایی از بلژیك، فرانسه، پرتغال و ایران (۲۰۰۲) به خود اختصاص داد و در سال ۲۰۰۳ از طرف كاریكاتوریست های حرفه ای ایران به عنوان بهترین كاریكاتوریست جهان انتخاب شد. او سه كتاب منتشر كرده و كتاب اخیرش با نام «گلینات پاریس» به زبان فرانسه منتشر و به زبان های كره ای و چینی ترجمه شده است.
● یادم هست كه در یكی از مصاحبه هایتان گفتید كه سباستین كروگر بهترین كاریكاتوریست چهره است. به نظر شما بعد از خودتان نفر سوم كیست؟
▪ كروگر به طور حتم بهترین است. هنرمندان خوب زیادی داریم. من در حد و اندازه ای نیستم كه بگویم چه كسی در جایگاه دوم یا سوم قرار دارد.
قبل از كروگر، مولاتیر بهترین بود. در تاریخ باید به دنبال هنرمندانی چون دومیر، بروگل و در راس همه آنها داوینچی باشیم.
● شما یكی از برجسته ترین كاریكاتوریست های چهره در دنیا هستید. آیا فكر می كردید كه روزی بهترین شوید؟
▪ نه. هرگز فكر نمی كردم كاریكاتور را به عنوان حرفه اصلی خود انتخاب كنم. همیشه فكر می كردم معلم می شوم. البته شاید این معروفیت من به دلیل وجود مقوله ای به نام اینترنت باشد.
● اولین بار چه زمانی كاریكاتور كشیدید؟ سوژه تان چه بود؟
▪ اولین بار كشیدن كاریكاتور را در دبیرستان شروع كردم. همیشه عادت داشتم چهره معلم را طراحی كنم. از زمانی كه تحصیلات تئوریك خود را شروع كردم، فرصت طراحی چهره استادان را سر كلاس نداشتم، اما در خانه این كار را انجام می دادم. گویی وظیفه داشتم این كار را بكنم. سر كلاس به چهره استادان دقت می كردم و جزئیات را به خاطر می سپردم و در خانه بر طبق مشاهداتم كاریكاتور آنها را می كشیدم.
● چرا در اغلب موارد از چهره های مشهور به عنوان سوژه استفاده می كنید؟
▪ در اغلب موارد این طراحی ها مربوط به تمرین ها یا تكالیف داده شده بودند. اما گاهی عكسی را پیدا می كردم و به خودم اجازه می دادم تا بر طبق الهاماتی كه داشتم آن را طراحی كنم. در طول سال های زیادی تلاش كردم تا چهره جولیا رابرتز را به شكلی كه دلم می خواهد بكشم اما موفق نمی شدم. تا اینكه یك روز به چهره ای كه می خواستم رسیدم. همیشه قبل از كشیدن كاریكاتور باید آن را در ذهن كشید.
● آیا چهره ای هست كه همیشه دوست داشته باشید آن را طراحی كنید اما هنوز میسر نشده باشد؟
▪ همیشه دوست داشتم یك كاریكاتور خوب از گروه بیتل ها بكشم. آنها گروه موسیقی محبوب من هستند. چهره هایشان را خیلی خوب می شناسم. شاید زیادی خوب می شناسم. این كار از مواردی است كه هنوز ذهن من را مشغول كرده است. تعدادی طرح از آنها دارم اما هنوز من را راضی نكرده اند. كاریكاتور های دیگری از آنها وجود دارد و من طرح های خود را با آنها مقایسه می كنم. می خواهم بهترین را بكشم.
● فكر می كنید كه ممكن است روزی سبك طراحی تان تغییر كند یا همیشه به همین شكل باقی خواهد ماند؟
▪ نمی خواهم سبكم تغییر كند. می خواهم رشد كند و بهتر شود. اگر این اتفاق نیفتد بسیار ناراحت خواهم شد. این برای یك هنرمند حكم مرگ را دارد.
● از بین كارهایتان كدام را بیشتر دوست دارید؟
▪ بین همه آثارم فكر می كنم «اینشتین» بهترین است.
● برای هر اثر به طور معمول چقدر زمان صرف می كنید؟
▪ یك طرح حدود ۱ تا ۲ ساعت طول می كشد. اما كاریكاتور معمولی ممكن است بین ۳۰ تا ۴۰ ساعت زمان بخواهد. اما اگر در مراسمی كسی از من بخواهد كاریكاتورش را بكشم، در ۵ دقیقه می توانم این كار را انجام دهم.
● از چه ابزاری برای طراحی استفاده می كنید؟
▪ برای كارهای رنگی از ماركرهای «ای.دی.» و مدادهای رنگی كاریسما استفاده می كنم.
برای كارهایی كه به صورت سفارش انجام می دهم از پیت براش و ماركر های خاكستری «ای.دی.» استفاده می كنم.
كارهای دیجیتالی را هم با فتوشاپ انجام می دهم.
● از رنگ ها بگویید. خودتان می سازید یا از نوع خاصی استفاده می كنید؟
▪ در رنگ آمیزی از آكرولیك ها در انواع مختلف استفاده می كنم؛ لیكوتیك، تالنت و...
● تعریفتان از كاریكاتور چیست؟
▪ تلاش برای نشان دادن ویژگی های شخصیتی یك فرد از طریق صورت او. البته لزوماً این تعریف نباید در چهره او باشد، اما به نظر من مهم ترین نقطه بدن هر فرد در برقراری ارتباط چهره اوست. یك كاریكاتور خوب می تواند بیشتر از عكس ویژگی شخصیتی افراد را بیان كند.
● وقتی از مقالات یا ابزار دیگر برای انتقاد از سیاستمداران یا افراد مشهور استفاده می شود غالباً مورد اعتراض قرار می گیرند اما در برابر كاریكاتور كه قدرت نقد قابل توجهی هم دارد، كمتر موضع گرفته می شود. چرا؟
▪ همیشه اینطور نیست. كاریكاتوریست ها هم توسط سیاستمداران مورد حمله قرار می گیرند. حتی در كشورهای غربی. نخست وزیر ایتالیا سیلویو برلوسكونی، بارها سباستین كروگر را مورد حمله قرار داده است.
● به نظر می رسد كه شما با زمینه هایی مثل روانشناسی و علوم اجتماعی تا حدود زیادی آشنایی دارید. درست است؟
▪ به هر حال تا حدودی باید اینطور باشد.
● به نظر شما آشنایی با این زمینه ها تا چه اندازه برای یك كاریكاتوریست لازم است؟
▪ برای یك كاریكاتوریست هنرمند آگاهی از آنچه در دنیای امروز می گذرد لازم است. همچنین باید اطلاعات گسترده ای از تاریخ داشته باشد. فقط در صورتی می توانید جامعه خود را تفسیر كنید كه خود را درگیر آن كرده باشید و همراه آن شوید.
یك كاریكاتوریست باید به طور مطلق آزاد باشد. چه در نوشتن و چه در طراحی. اگر هنرمندی نتواند اینگونه باشد، به نظر من معلول است. فلج است. بسیاری از هنرمندانی كه در مقابل رژیم خود ایستادند در زندان ها هستند و حتی اخیراً شكنجه هم می شوند.
● آیا تا به حال كاریكاتورهای ایرانی را دیده اید؟ اگر دیده اید نظرتان در مورد آنها چیست؟
▪ ایران، كاریكاتوریست خوب زیاد دارد. برخی از آنها واقعاً مهارت های فوق العاده ای دارند. اما هیچ گاه كاریكاتوری از ایران ندیدم كه بر ضد رژیم و سیاست باشد. این مسئله برایم بسیار عجیب است.
● به آنهایی كه تازه وارد این عرصه شده اند چه توصیه ای دارید؟
▪ هیچ راه جادویی برای هنرمند ماهر شدن وجود ندارد. فقط تمرین می تواند شما را به آنچه می خواهید برساند. متاسفانه اغلب تازه كارها همان اول به سراغ كشیدن كاریكاتور می روند در حالی كه هنوز اصول طراحی چهره را به طور كامل نمی دانند. نكته های زیادی را در طراحی كاریكاتور باید بدانیم. مثل نحوه آنالیز چهره، نحوه تغییر شكل و كج و معوج كردن چهره و غیره. همانطور كه گفتم تمرین حرف اول را می زند. وقتی دائم در حال طراحی هستید، این استمرار به ذهنتان هم منتقل می شود. به طوری كه چشم و ذهنتان اطراف خود را در قالب كاریكاتور می بیند.
● فكر می كنید كسی در آینده از شما بهتر خواهد بود؟
▪ به طور حتم. خیلی ها از من بهتر خواهند بود.
● اگر صحبت دیگری دارید بفرمایید.
▪ كاریكاتور برای من مقوله بسیار مهمی است. این هنر باعث گشایش درهای زیادی برایم شده و فرصت هایی را برای دیدن مردم و مكان هایی كه خارج از فضای این حرفه ممكن بود هرگز نشناسم فراهم ساخته است.
یكی از كارهای مهمی كه هنرمندان به ویژه كاریكاتوریست ها باید انجام دهند، دیدار از هنرمندان دیگر است. در آمریكا اعضای «شبكه كاریكاتوریست های ملی» هر سال به مدت ۵ روز دور هم جمع می شوند. در طول این ۵ روز همه طراحی می كنند، مسابقه می دهند، بحث و گفت وگو می كنند، درباره مهارت ها و تكنیك ها با هم صحبت می كنند و كارهای دیگر. شاید در آسیای میانه همچنین مراسمی وجود داشته باشد اما اگر ندارد به نظر من بهتر است باشد.

منبع : مجله اینترنتی صبح بخیر ایران