انسان ها بردگان تلفن همراه

كارشناسان این رفتار اجتماعی نو را در درون پدیده ی به نام « ارتباط پایا»بررسی می كنند. شمار تلفن های همراه فروخته شده در سال ٢٠٠٣ بیش از ٥٠٠ میلیون دستگاه برآورد شده است. در همین سال یك سوم مردم ژاپن با تلفن همراه به شبكه ی اینترنت پیوسته اند. آمریكایی ها ١٥ میلیارد ساعت از تلفن های همراه خود استفاده كرده اند و اروپاییان بیش از ١١٣ میلیارد پیام كوتاه خدماتی برای همدیگر فرستاده اند. چین با ٢٢٠ میلیارد پیام در ورای همه ی اینان جای می گیرد. مانند بسیاری دیگر از تولیدات جهان امروزی، گفتگو به وسیله ی تلفن همراه در بنیان خود نیازی است كه اربابان ابزار تولید و كسانی كه سودهای سیاسی در گسترش فردگرایی دارند آفریده اند. در این ماجرا، این عرضه است كه تعیین كننده است نه تقاضا.شركت های موتورولا، اینتل، نوكیا، سونی اریكسون، سامسونگ، ودافون، مایكروسوفت، س . ف. ر، بویگ و بسیاری دیگر از شركت ها در مقیاس جهانی ابزار و خدمات مربوط به تلفن همراه را روانه ی همه ی بخش های بازار می كنند. ابزار، شبكه ها، سامانه های بهره برداری، برنامه های رایانه ای و دیگر فن آوری های وابسته به تلفن همراه از سرمایه گذاری های گسترده ی همتراز نتیجه های پیش بینی شده بهره می برند. امروزه، شمار تلفن های همراه از تلفن های ثابت پیشی گرفته است و همه ی شواهد نشان می دهند كه هنوز گسترش واقعی فن آوری « بی سیم » در راه است.افزایش تلفن های همراه و گوناگونی خدمات و تبلیغات وابسته به آن دگرگونی های اجتماعی گسترده ای را به دنبال خود آورده است. دنیای سحرآمیز این گونه ارتباط ، میوه ی نمادین قدرت ٢٠ ساله ی نئولیبرالیسم است و به مانند همان، بر غارت استوار است و زمینه ساز نابسامانی. با گسترش استانداردهای ناهمگون، شركت های رقیب مشتریان را به گروگان می گیرند و بدینسان بازار را میان خود بخش می كنند تا جایی كه امروزه دیگر های بهره وری از تنها یك وسیله هم برای گفتگو و هم برای نگهداری داده ها دیگر بسیار دشوار، و شاید ناشدنی، شده است. رقابتی كه افسار گسیخته به سوی نسل های آینده ی این فن آوری خیز برمی دارد دشواری هایی از این دست را دوچندان می كند(٢). هر چند كه نسبت به اروپا و آسیا آمریكایی ها دربهره وری از تلفن همراه پس مانده اند ولی در امر رقابت افسارگسیخته ازهمه پیشی گرفته اند.از دور خارج شدن تلفن های همراه وبه كارگرفتن تلفن های جدیدتر بر همه ی لا یه های بازار اثر می گذارد. یادآوری كنیم كه فقط در آمریكا هر ساله میان ٤٠ تا ٥٠ میلیون تلفن همراه دور انداخته می شوند. مد هر ٦ ماه یك بار دیگرگون می شود و نوآوری ها هم ریخت و هم رنگ و هم فن آوری دستگاه ها را دربر می گیرد. دستگاه هایی به رنگ آب نبات با اكران های بازشونده و یا كشویی، كه می توانند هم تلفن باشند و هم دوربین عكاسی یا فیلم برداری و هم می توانند صداها را بازشناسی كنند نمونه هایی از فرآورد ه های یادشده اند . ودافون در بریتانیا و یا هوچیسون در ژاپن نوترین فن آوری ها را، همچنان كه روزنامه ی وال استریت می نویسد، از دست همدیگر می ربایند.امروزه تنها پیشرفته ترین دستگاه ها می توانند با خدماتی همراهی كنند كه شركت ها با تلاش بسیار به مشتریان خود می فروشند . شركت هایی كه فرآورده های نو را نادیده بگیرند هزینه ی سنگینی را خواهند پرداخت. در ژاپن، سرزمینی كه فن آوری « بی سیم » در اوج رشد خود جای دارد، رقابت شگرفی كه میان مدیران شركت دوكومو و شركت تازه از راه رسیده ی ك.د.د.ی. در گرفته ، مشتركان را در سیلان فرآورده های نو غرقه كرده است. در سال ٢٠٠٤ شركت دوموكو ٢٠ درصد درآمد سالیانه اش، كه مبلغی بیش از ٩ میلیارد دلارباشد، را از راه فروش برنامه ای به نام ایمود به دست آورده است. ٤٢ میلیون مشتری این برنامه را روی رایانه های خود پیاده كرده اند. خدمات به فروش رفته ایمود چیزی جز برنامه های فال بینی، بازی و به ویژه زنگ های گوناگون تلفن نبوده است . اینان از همان گونه خدماتی اند كه همه ی شركت ها برای سوداندوزی بیشتر بر سر آن رقابت چشم گیری دارند. در اروپا و آمریكا گسترش كاربردهای این فن آوری با نگاه به شمار اندك مشتریان درخور توجه است. آشكار است كه دوشادوش كارآمد كردن بیشتر این دستگاه ها و موج نوی سرمایه گذاری شركت های ارایه دهنده ی خدمات كاركرد اجتماعی تلفن را رقم خواهند زد. با این همه فراموش نكنیم كه گسترش شبكه های ارتباطات « بی سیم » وابسته به عامل هایی است كه از كنترل خارج اند. مهم ترین آن ها موج های الكترومغناطیسی اند كه به مانند سرچشمه ای پنهانی بیشترین ارتباطات الكترونیكی را تغذیه می كنند. این وابستگی به خودی خودآشفتگی می آفریند. در سال های ٢٠٠٠ و ٢٠٠١، سال هایی كه بیشترین سرمایه گذاری روی فن آوری یادشده انجام گرفت، شركت ها در پی به دست آوردن انحصار راه اندازی نسل نو شبكه های قدرتمند هزینه های سرسام آوری را برای خرید بسامدهای رادیویی پرداختند. فروش كشورهای بریتانیا و آلمان و آمریكا در این داد و ستد به ترتیب ٣٣ میلیارد، ٤٨ میلیارد و ١٧ میلیارد دلار بود. بدهی های ناشی از این داد و ستد به مبالغ هنگفتی افزوده شد كه برای خرید شركت های رقیب خرج شده بود . امری كه ورشكستگی سال های ٢٠٠١ - ٢٠٠٢ به دنبال آورد و ده ها هزار كار را در میان تولیدكنندگان تلفن و ابزار یدكی، كه درصد بالایی از باشندگان سندیكاها را در خود داشت، از بین برد. از این تاریخ است كه رقابت افسار گسیخته به همه ی بخش های فن آوری « ارتباطات از راه دور» دست اندازی می كند و با توانایی های شگرفی كه دراین زمینه بروز می دهد امكان هرگونه تثبیت قیمت ها را از شركت ها باز می ستاند و روز به روز نگرانی بیشتری را درمورد كنترل بازار دامن می زند.گسترش بی برنامه ی بازار سرریز شده كالا دشواری های دیگری را نیز می آفریند. اشتباه های چند باره كه در صورت حساب ها آورده می شود و كیفیت پایین خدمات بخشی از این دشواری ها در آمریكاست .١١ درصد از مشتركین از مبالغی كه به عنوان مالیات فدرال در صورت حساب های خود دیده اند گله دارند . در سال ٢٠٠٢، ٦٠ درصد مشتركین دست كم یك بار از خدمات ارایه شده شكایت كرده اند . در سال ٢٠٠٣، در گزارشی دولتی دشواری های مربوط به پوشش ارتباطی، پارازیت ها و آ كندگی خط های شبكه، كه به قطع ارتباطات می انجامیدند، را به كمی سرمایه گذاری در این زمینه نسبت داده است. یادآوری كنیم كه قطع شدن های نابهنگام یك دهم ارتباطات یك پنجم مشتریان را دربر می گیرد.آیا تمامی این نابهنجاری ها هزینه ای پرهیزناپذیر است كه برای پیشرفت و نوسان هایش می پردازیم؟ روزنامه نگار نیویورك تایمز می نویسد كه « بهره وری از تلفن همراه به گونه ای شگفت انگیز چنان افزونی گرفته است كه شبكه های ارتباطی همواره آ كنده ا ند، چیزی كه با درصد بالای ناخوشنودی های مشتركین هم خوانی دارد ».این آ كندگی خط ها نشان یك بیماری است. زمانی كه بدانیم « تلفن های همراه از تلفن های ثابت كمتر كارآمدند» پایین بودن سطح خدمات تلفن های همراه را بهتر در می یابیم. با این كه امنیت یكی از مواردی است كه شركت ها درباره ی آن تبلیغات فراوانی برای فروش تلفن های همراه می كنند، این تلفن ها در زمان های اضطراری از تلفن های ثابت، كه ازسوی راهبان نئولیبرالیسم ناچیز شمرده شده اند، كمتر كارآمدند. می دانیم كه میانجی های فنی شبكه های این ارتباط ها از سرچشمه ها ی انرژی یدكی بی بهره اند و این یك ناتوانی ساختاری است. به سبب هم زمانی جریان الكتریكی و ارتباط این دشواری برای شبكه ی تلفن های ثابت پیش نمی آید. ناكارآمدی این شبكه درجریان ١١ سپتامبر ٢٠٠١ به خو بی آشكار بود.ساختن ژنراتورها و بهسازی پوشش های ارتباطی شركت ها می تواند چاره ای برای این دشواری ها باشد و كیفیت ارتباط ها را به سطح بالای شبكه های تلفنی سنتی آمریكا برساند. می دانیم كه در شبكه ی سنتی تلفن آمریكا ٩٩.٩٩ درصد ارتباط ها بی هیچ گونه دشواری به انجام می رسد. چاره ی كار سرمایه گزاری های كلان دراین زمینه است و هیچ شركتی ازهراس ورشكسته شدن به آن دست نمی یازد. این جااست كه بازار « ارتباط های بی سیم »از دوسو آسیب پذیرمی شود: از سویی رقابت تشدید شده ی شركت های بزرگ به توانایی هایی شگرف در سطوح كلی این بازاردامن زده است و از دیگر سو، سرمایه گزاری اندك در سطوح محلی كارآمدی بازار این فن آوری را پرسش برانگیز كرده است. دربرابر این آشفتگی كم و بیش فراگیر، حكومت ها نیز ناتوانی خود را نشان داده اند. چنین است كه پس از ١٥ سال گسترش این بازار، سازمان FCC (Fedral Communication Commission) هنوز نمی تواند كمینه ی كیفیت خدماتی را تضمین كند همه ی این بازار در شرایطی بسیار شكننده قرار دارد و زمین گیرشدن آن می تواند زمین گیرشدن اقتصاد جهانی را به دنبال داشته باشد. با این همه می توانیم از خود بپرسیم كه چرا در كمتر از ١٥ سال شمار تلفن های همراه از شمار تلفن های ثابت گذشته است. برخی می گویند كه بالا بودن تقاضا ناشی از رشد نایافتگی شبكه های ارتباطی ی سنتی كشورهای جنوب و كشورهای بلوك شرق پیشین است و نوسازی شبكه ها به دست بخش خصوصی در سال های ١٩٨٠ پاسخی بود به نیازهایی كه دوران زیادی سركوب شده بودند. اما چرا این نیازها به سوی تلفن های همراه سرازیر شده اند؟ از دید ما، این تقاضا ریشه در فشارهای اجتماعی دارد. نزد انسان هیچ نیازی به « ارتباط پایا » وجود ندارد. این صحنه گردانان اقتصاداند كه تصمیم می گیرند كه این یا آن فن آوری گسترش یابد یا نه. نیاز به این كه انسان همواره در دسترس ارتباط با دیگران باشد، گام نوینی از « خصوصی سازی ارتباطات » است كه سی سال پیش روشنفكر انگلیسی، ریموند ویلیامز تحلیل كرده است . این گونه ی زندگی اجتماعی ریشه در از بین رفتگی تولید كننده ی خرد و دوری جای كار از جای زندگی دارد. به گفته ی ویلیامز این گونه ی ارتباط بیشتر برآمد زورآزمایی نیروهای موثر در جامعه است تا فرجام جبری پیشرفت فنی. این پدیده نخست زندگی شهری و پس از آن زندگی حومه نشینی را كشورهایی مانند آمریكا را رقم زده است.برای اینكه منطقه های دورافتاده درخور زندگی كردن باشند بایستی، افزون بر اتومبیل و پاركینگ، به گونه ای نو ازارتباط نیز دسترسی داشت. گسترش رادیو و تلویزیون نگاه میلیون ها خانواده را به سوی مركزی یگانه از اطلاع رسانی و سرگرمی كشانده است. برآمد و گسترش بهره وری از تلفن همراه چیزی جز نتیجه ی دیگری از این گرایش تاریخی نیست. گرایشی كه ریشه در جوامع سرمایه داری دارد. در این فضا، چشم پوشی از فن آوری نو همان اندازه دشوار است كه زندگی بدون تلفن. بیش از یك قرن است كه این معجزه ی فن آوری، پیوند میلیون ها خانواده ای كه پراكنده و دور از همدیگر در شهرهای بزرگ زندگی می كنند را شدنی كرده است.یك چنین دگرگونی ای اختراع كدهای جدید را برای آغاز كردن و پایان دادن گفتگو الزامی ساخته است. همگانی شدن این وسیله دگرگونی های ژرفی را در روابط خانه و كار، زن و مرد و بین طبقات اجتماعی به دنبال داشته و خواهد داشت. تلفن همراه به ما این توانایی را می دهد كه چند دقیقه از روز كاری مان را به زندگی شخصی مان بپردازیم. ولی هم زمان همین تلفن به فرادستانمان نیزامكان می دهد كه به ما در همیشه دسترسی داشته باشند. زمان گذرای آزادی ای كه تلفن همراه به ما داده است بخشی از امكانی است كه می تواند زندگی كاری مان را به درون زندگی خصوصی مان بكشاند.
چین با ٢٦٩ میلیون مشترك بزرگ ترین سرزمین تلفن همراه است. این گسترش بهره وری از تلفن همراه همان اندازه به برآمد طبقه ی متوسط شهری وابسته است كه به مهاجرت درونی كشور، پدیده ای كه ناشی از واردشدن كشور چین به بازار جهانی است . میلیون ها انسان محل تولد خود را برای یافتن كار وا می گذارند و از بیشترشان بهره كشی سختی می شود. به گفته ی مدیر دفتر بازرسی شرایط كار در چین در دلتای رودخانه ی مروارید» تنها ٣٠ درصد نیروی كار ٨ ساعت به كار می پردازد. چهل و شش درصد نیروی كار تا ١٤ ساعت در روز كار می كنند» . در آمریكا، ساعت های كار از سال ١٩٧٠، ٢٠ درصد افزایش یافته است و دلیل بنیانی آن پایین آمدن توانایی خرید نیروی كار است. برای زنان، ورود به بازار كار چیزی از كار خانگی ای كه مسئولیت همه ی آن بر دوششان مانده نكاهیده است. گسترش بازار موبایل در بیشتر وقت ها با این انحطاط كیفیت زندگی و پس نشینی خدمات همگانی همراه بوده است. انحطاط نامبرده افراد خانواده را ناگزیر كرده است كه زمان خود را میان ضرورت های كاری، خرید، نگهداری كودكان و سرپرستی خویشان سال خورده بخش كنند.شهرنشینی زمینه ی برتر گسترش خصوصی سازی صنعت موبایل است. در نبود وسایل نقلیه ی همگانی با كیفیت، اتومبیل نقشی بنیانی بازی می كند. در محدوده ی فعالیت های كاری، آمریكایی ها سالانه ٤٠٥ میلیون جابه جایی بیش از ٧٥ كیلومتر را به انجام می رسانند. هشتاد درصد این جا به جایی ها با اتومبیل است. اگر افزون بر این جا به جایی كاری، جا به جایی برای خرید و رفتن نزد پزشك و سرگرمی را هم به حساب بیاوریم، آمریكایی ها در روز بیش از ١.١ میلیارد جا به جایی انجام می دهند كه ٨٧ درصد آن با اتومبیل است. پیاده روی فقط ٩ درصد این جا به جایی ها را دربر می گیرد. جا به جایی با وسایل نقلیه ی همگانی كه اتوبوس مدرسه ها را هم شامل می شود فقط ٣ درصد از همه ی جا به جایی هاست، میانگین بهره وری هر نفر از اتومبیل یك ساعت در روز می باشد(١٥) . بیافزاییم كه ٤٠ درصد ارتباط ها ی انجام یافته با تلفن همراه از اتومبیل ها بوده است. این ٤٠ درصد ارتباط برابر ٤٠٠ میلیارد دقیقه گفتگودر سال ٢٠٠٣ است.این جا نیز از تحول طبیعی نمی توان سخن گفت. نقش با اهمیت اتومبیل در زندگی روزمره ی این جامعه ها نیز نتیجه ی همان خصوصی سازی است كه اینجا جا به جایی را نشانه رفته است. امری كه پس از جنگ جهانی دوم خودش را به همه تحمیل كرده است. اتومبیل نماد پیشرفت جبری نیست بلكه نماد نبود توازنی است كه جوامع امروزی از آن رنج می برند. این را هم بدانیم كه تندرستی همگانی نیز دستخوش این آشفتگی و نبود توازن است.در سال ٢٠٠٢ تلفن های همراه در آمریكا بانی ٦ درصد تصادف های جاده ای بوده اند. در این تصادف ها ٢٦٠٠ نفر جان خود را از دست داده اند و ٣٣٠ هزار نفر زخمی شده اند . بسیاری از كشورها و نیویورك و نیوجرسی آمریكا از بهره وری تلفن همراه در اتومبیل جلوگیری كرده اند. به مانند موفقیت بازار اتومبیل، موفقیت بازار تلفن همراه نشانه ی گرایشی است كه می خواهد شرایطی را كه روز به روز نابخردانه تر می شود توجیه خردورزانه كند و بتواند اندكی كنترل فردی در جامعه ای بیابد كه به كژراهه می رود. فن آوری « « ارتباط پایا»» كه می تواند محل فرد را در همه ی لحظات شناسایی كند ابزاری است كه توانایی آن را دارد كه در خدمت نظام سرمایه داری ای مستبدتر از آن چه اكنون داریم قرار گیرد. پلیس و شركت ها در جهت نظامی كردن این فن آوری فعال اند وبدنبال بوجود آوردن امكان رد گیری دائمی افراد هستند.از چندی پیش بازار یابی این شركت ها به وسوسه ای دیرینه پر و بال میدهد: فرد می تواند با استفاده از تلفن همراه از موقعیت عادی خود در جامعه رهائی یابد. در نشریات می خوانیم كه چگونه كودكان با استفاده از تلفن همراه آموزگار خود را دست انداخته اند، یا چگونه تلفن همراه به فرار برخی زندانیان یاری رسانده است. این بدین معنی است كه به یمن تلفن همراه می توان موازین وكاركردهای غالب را زیر پا گذاشت . اما گرایش به آزادی نیروی محرك اصلی نیاز به « ارتباط پایا » نمی باشد. در ست است كه استفاده از تكنولوژی تلفن همراه برخی از عرصه های زندگی روزمره افراد و خانواده هایشان را آسان می كند اما این امكان تنها به تشدید نابرابری ها منجر می شود. در جامعه ای كه سرگرمی و كار به شیوه ای نا برابر بین طبقات اجتماعی تقسیم شده است و افزایش مدت كار، بویژه در ایالات متحده، بیكاری و از بین رفتن خدمات دولتی زندگی شهر وندان را دشوارتر می سازد، افراد با گرایش به ارتباط هایی مانند تلفن همراه تلاش می كنند به تنهائی مشكلات روزمره و خرد كننده را حل نمایند.بازار تلفن همراه این ابزار را در عین حال به ابزار پخش آگهی و فروش تبدیل كرده است. شركت هائی چون ودافن در نظر دارند بزودی برای هر نفر، در هر كجا كه باشد، پیامی ویژه بفرستند. این پیام شامل اطلاعات ترافیكی ، هواشناسی، اخبار و آگهی تجاری خواهد بود.
در استرالیا مشتركین شركت تلسترا، شركتی كه دارد خصوصی می شود، می توانند با گرفتن شماره ای كه روی دستگاه های پخش كوكاكولاست، نوشیدنی خود را بخرند و هزینه ی آن را با صورت حساب آینده ی تلفن همراه خود بپردازند .در اروپا، شركت ها گروه مالی جدیدی را به نام سمپی راه انداخته اند كه قرار است كه از تلفن همراه وسیله ای برای پرداخت و خرید در تمامی اروپا بسازد.دو شركت از بزرگ ترین شركت های تولید و فروش موسیقی، كه یونیورسال وسونی باشند، از هنرمندان مطرح خود می خواهند كه گزیده ای كوتاه (حدود ٩٠ ثانیه) از تولیدات خود را برای فروش و پخش روی تلفن های همراه آماده سازند چنین است دنیایی سراسر سرگرمی و بدون مرز كه ارتباط های بی سیم نوید ش را به ما می دهند.

منبع : خبرگزاری موج