حراجهای الکترونیک

خط الكتـــــرونیك E-BAYیكــی از موفق ترین و مهمترین سایتهای تجارت الكترونیك در زمینه حراجها است. حراجها یا مزایده هــــــای الكترونیك (E-AUTIONS) به عنوان یكی از جدیدترین مدلهای تجارتی اینترنتی موردتاكید قرار گرفته اند. اما حراجهای الكترونیك چیستند؟ چه نقشها و كاركردهایی دارند؟ چطور كار می كنند؟ نمونه های برجسته آنها كدامند؟ چه محصولات و یا خدماتی توسط آنها موردخرید و فروش قرار می گیرند؟ مزایای بالقوه حراجهای الكترونیك چیست؟ در ادامه بـــه بیان پاسخ بعضی از این سوالها می پردازیم.
● مفهوم حراجهای الكترونیك: حراجهای الكترونیك عبارتند از محاسبه و تعیین مبنایی برای مبادله و معامله محصولات و یا خدمات بین یك خریدار و فروشنده طبق قوانین تجاری خاص كه به انتخاب بهترین تركیب خریدار و فروشنده ازبین تعدادی از شركت كنندگان در آن حراجها، كمك می كند.
● كالاها و خدمات موردمعامله در حراجها: حراجها فراهم كننده بستر تجاری مناسبی برای خریدوفروش كالاهای خاص همچون مازاد بر مصرف سازمانها، تجهیزات دست دوم، كالاهای نیم ساخته و محصولات فاسدشدنی و نظایر آن هستند.
● نقشها و كاركردهای حراجهای الكترونیك: عمده ترین نقشهای این حراجها عبارتند از:
۱ - كشف قیمت: یك مثال از كشف قیمت در حراجهای سنتی كالاهای مصرفی است كه شامل مزایده برای اشیای عتیقه است. این اشیاء قیمتهای واحد، مشخص و استانداردی ندارند، اما مزایده می تواند قیمت واقعی بازار را برای آنها درمیان مجموعه ای از خریداران، به دست دهد.
۲ - سازوكار تخصیص كارا: فروش اقلامی كه توزیع آنها از طریق كانال های سنتی مشكل است، در این مجموعه قرار می گیرد. مثالها شامل فهرست اقلام آسیب پذیری می شود كه یا عمر كوتاهی دارند و یا در یك زمان مخصوص و مشخص استفاده می شوند. مانند بلیتهای پرواز هواپیما یا بلیتهای تئاتر.
۳ - سازوكار توزیع: به عنوان وسیله ای برای جذب مخاطبان خاص كالاها و خدمات شركتهای انتفاعی و غیرانتفاعی عمل می كند. این سایتهای مزایده مراجعان مخصوصی دارند. مانند (www.electronics.com)ELECTRONICS كه سایتی برای فروش وسائل الكترونیك خانگی و لوازم صوتی خودرو است.
۴ - سازوكار هماهنگی: دراینجا، از حراجها برای هماهنگی و تنظیم فروش محصولات و خدمات به شماری از بخشهای موردعلاقه استفاده می
گـــــردد. یك مثال از آن، گواهینامه های معتبر مخابرات و ارتباطات از راه دور ۳G در انگلیس است (www.spectrumauctions. Gov.uk) .
▪ مدلهای حراجهای الكترونیك: مدلهای مختلف و زیادی از حراجها وجود دارند اما درعین حال دو نوع اصلی آن عبارتند از:
۱ - حراج روبه جلو یا رو به بالا (اجرا شده توسط فروشنده): دراین نوع از حراجها، در ابتدا یك محدوده زمانی خاص و سپس یك قیمت پایه پیشنهادی تعیین می شود كه تـــــوسط شركت كنندگان در مزایده به طـــــور تدریجی افزایش یافته تا اینكه بالاخره بیشترین قیمت پیشنهادی در حراج برنده شود.
شركتها ممكن است از این قبیل حراجهای كامپیوتـــــــری پیشرفته برای فروش اقلام كم تقاضا، اضافی یا كهنه و یا قیمتی استفاده كنند. این حراجهای پیشرفته همچنین می توانند به طور بالقوه برای كشف و تعیین قیمت بازار كالاها استفاده شوند. اینها نمونه هایی از حراجهای گردآوری شده بر روی سایت های مصرف كننده، مانند E-BAY هستند.
۲ - حراج نزولی یا معكوس (اجرا شده توسط خریدار): در اینجا، خریداران درخواستهای خریدی را به مسئول یا مأمور برآورد كننده قیمت در شركتهای مختلف ارائه می دهد كه این درخواستها به وسیله مأمور بررسی می شود و درنهایت خریدار می تواند قرارداد را از بین فروشندگان مختلف با فروشنــــده ای كه پایین ترین قیمت را داده است، ببندد.
شركتها ممكن است از مزایده معكوس برای طبقه بندی عرضه كنندگان براساس قیمت كالاهای پیشنهادی استفاده كنند. این قبیل حراجهـــــا در سایت هایی مانند COMMERCE ONE رایج تر هستند.
● نمونه ها یی از حراجهای الكترونیك: موارد برجسته این حراجها عبارتند از:
▪ بازارهای آزاد: از نمونه های بارز حراجهای الكترونیك بازارهای آزاد (FREE MARKETS) است كه مكان حراج اجناس برگشتی تولیدكنندگان و سایتی محلی برای كالاها و محصولات مازاد بر مصرف سازمانها و شركتهای مختلف است. این نوع بازارها، حراجهــــای برخط (ONLINE) را در قالب مدل های تجارت - تجارت (BUSINESS TO BUSINESS) برای خریداران قطعات صنعتی موادخام و خدمات تدارك می بیند. از سال ۱۹۹۵ آنها اقدام به حراجهایی متعددی برای كالاها و خدمات در بیش از هفتاد طبقه كرده اند كه از جمله آنها می توان به قطعات پلاستیكی تزریق قالب، ماشینهای تجاری، قطعات ساخته شده فلزی،
موادشیمیایی، مدارهای الكترونیك، زغال سنگ وغیره اشاره كرد. در سال ۱۹۹۹ این سایت ادعا كرد كه كالایی باارزش بیش از ۲/۷ میلیارد دلار را به حراج گذاشته است و از این رهگذر خریداران توانسته اند بین ۲ تا ۲۵ درصد از این معاملات تجاری سود ببرند.
از نمونه های دیگر این حراجها، (TRADE OUT) است كه یكی از سردمداران تجارت برخط ازطریق اینترنت در زمینه حراج جهت خریدوفروش كالاها و دارائیهای بلااستفاده و مستعمل مازاد بر نیاز سازمانهاست.
این شركت كه در اكتبر سال ۱۹۹۸ شكل گرفته است، محل تلاقی و روبروشدن هزاران سازمان و موسسه برای دادوستد كالاهای اضافی بر مصرف خود است كه در بیش از یكصد طبقه عرضه می گردند. این شركت تخمین می زند كه منابع موردمعامله آن در آینده به ۳۵۰ میلیارد دلار برسد.

منابع و ماخذ:
۱ - كورپر، استفانو و آلیس جوانتیا: تجارت الكترونیك، ترجمه مهدی خسروپور عطایی، نشر موسسه فرهنگی هنری دیباگران، ۱۳۸۰، تهران.
۲ - BEERYMAN K.L.HARRINGTON D.LAYTON-RODIN AND V.REROLLE (۱۹۹۸). “ELECTRONIC COMMERCE: THREE EMERGING STRATEGIES”. THE MCKINSEY QUARTERLY, NO.۱, PP. ۱۵۲-۹.
۳ - BENJAMIN R. AND R.WEIGAND (۱۹۹۵). “ELECTRONIC MARKETS AND VIRTUAL VALUE-CHAINS ON THE INFORMATION SUPERHIGHWAY”. SLOAN MANAGEMENT REVIEW, WINTER, PP.۶۲-۷۲.
۴ - DURLACHER (۲۰۰۰). “ELECTRONIC COMMERCE DEVELOPMENT IN THE SME SECTOR”. DURLANCHER QUARTERLY INTERNET REPORT, AUGUST.
۵ - TURBAN, E.E.MCLEAN AND J.WETHERBE (۲۰۰۲). “INFORMATION TECHNOLOGY FOR MANAGEMENT”, ۳RD ED, NEW YORK: JOHN WILEY SONS. http://www.fishmart.com
علیرضا مقدسی

منبع : ماهنامه تدبیر