صدوقی؛ مدیری توانمند و دلسوز

● نگاهی به زندگی چهارمین شهید محراب ؛ آیهٔ ا... صدوقی
یازدهم تیرماه مصادف است با سالروز شهادت چهارمین شهید محراب آیهٔا... صدوقی، عالم وارسته و مجاهدی كه امام خمینی (ره) از او به عنوان دوستی عزیز و قدیمی (با سابقه سی ساله آشنایی)، خدمتگزاری متعهد برای اسلام، فقیهی فداكار برای ایران و سرپرستی دانشمند برای استان یزد، یاد می كند.
شهید صدوقی در هشتم صفر سال ۱۳۲۷ ه . ق (۱۲۸۴ ه .ش) در یزد متولد شد. نام پدرش میرزا ابوطالب و نسبش به ملامحمد مهدی كرمانشاهی می رسد، همان كسی كه فتحعلی شاه قاجار وی را به خاطر مبارزاتش با ظلم و استبداد از كرمانشاه به یزد تبعید كرد. شهید صدوقی در طفولیت پدر و مادرش را از دست داد و از آن پس تحت سرپرستی خانواده پدرش قرار گرفت.
● تحصیلات:
آیهٔا... محمد صدوقی تحصیلات خود را از مكتب خانه های قدیم یزد آغاز كرد و در سن سیزده سالگی وارد مدرسه دینی عبدالرحیم خان این شهر شد.
در سال ۱۳۴۸ هجری قمری برای ادامه تحصیل به مدرسه چهارباغ اصفهان رفت و پس از سپری كردن سالی سخت، در سال ۱۳۴۹ ه. ق به شهر قم عزیمت كرده ایشان در آنجا از محضر استادان برجسته ای همچون امام خمینی (ره)، آیات عظام عبدالكریم حائری یزدی، صدرالدین صدر، محمدتقی خوانساری و محمد حجت كوه كمره ای بهره برد.
از ثمرات ۲۵ سال حضور ایشان در قم تربیت شاگردان برجسته ای همچون علامه محمدتقی جعفری، مطهری، قدوسی، فاضل لنكرانی، صانعی و رسولی محلاتی بود. در سال ۱۳۳۰ ه.ش و پس از وفات آیهٔ ا... فقیه خراسانی، آیهٔا... صدوقی بنا به درخواست مردم و امام به یزد مراجعت می كند و در آنجا اقدامات وسیعی برای احیای مدارس دینی و مذهبی این شهر به عمل می آورد.
● دوران مبارزه:
تولد آیهٔ ا... صدوقی در خانواده ای مبارز، وی را فردی مقاوم و ظلم ستیز بار آورد، چنانكه در زمان رضاخان و پس از اعمال محدودیتهای شدید بر روحانیت و كاهش فعالیت حوزه ها، وی زمین زراعی در اطراف قم خریداری نموده و در آنجا به زراعت مشغول می گردد. در جریان سقوط و تبعید رضاخان نیز هیچ كس فراموش نمی كند كه شهید صدوقی مانع از ورود رضاخان در مانده به باغ خود شد. پس از جنگ جهانی دوم و جریان ملی شدن صنعت نفت، شهید صدوقی به نهضت فداییان اسلام علاقمند شد و حتی با وجود خطرهای فراوان، برخی اعضای این نهضت چون نواب صفوی و عبدالحسین واحدی را در منزل خود در قم پناه داد.
از زمان آغاز نهضت امام خمینی در خرداد ۴۲، شهید صدوقی وظیفه هدایت و سرپرستی این نهضت را در شهر یزد برعهده گرفت، چنانكه در اعتراض به لایحه انجمن های ایالتی و ولایتی، تجمعی در منزل ایشان برگزار شد و ابعاد این ماجرا در منبر مسجد خطیره مطرح شد. در ماجرای فیضیه، شهید صدوقی و دیگر علمای یزد با صدور اعلامیه ای، این واقعه را به شدت محكوم كرده و مراتب اعتراض شدید خود را به شاه ارسال كردند.
با دستگیری امام خمینی(ره) آیهٔ ا... صدوقی به نمایندگی از مردم و علمای یزد، در معیت علمای دیگر، به قم سفر نمود. پس از تبعید امام نیز در اعتراض به این اقدام رژیم تا مدتی از اقامه نماز جماعت خودداری كرده و از منزل خارج نشد.
در فاصله سالهای ۴۲ تا ۵۷ ارتباط مستمر خود را با امام حفظ كرده و در پخش اطلاعیه ها و نظرات ایشان در میان مردم یزد و نواحی اطراف آن نقشی اساسی ایفا می كرد.
در عین حال شهید صدوقی در مبارزه با رژیم از روشهای مختلفی استفاده می كرد، چنانكه در سالهای ۵۱ و ۵۲ از حضور در مراسم رسمی نیایش خودداری كرد و پس از آن كوشش نمود تا مركزی مستقل برای طلاب علوم دینی در قم ایجاد كند. دیدار با علما و روحانیون در تبعید از دیگر اقدامهای در خور توجه ایشان بود كه زمینه شادی و دلگرمی تبعیدیان را فراهم می كرد.
با اوج گیری انقلاب اسلامی در سالهای ۵۶ و ۵۷، مبارزات مردم یزد به رهبری آیهٔا... صدوقی وارد مرحله تازه ای شد.
اعتراض به مقاله توهین آمیز روزنامه اطلاعات، برگزاری مجلس ترحیم آقا مصطفی خمینی، تعطیلی و اعتصاب اصناف و بازاریان، بزرگداشت شهدای ۱۹ دی قم و ۲۹ بهمن تبریز كه خود به واقعه دهم فروردین یزد منجر شد؛ همگی از جمله مواردی بودند كه در طی آنها شهید صدوقی مسؤولیت هدایت مبارزه با رژیم را برعهده داشت.
در واقعه سینما ركس آبادان نیز این شهید بزرگوار نخستین كسی بود كه با انتشار اطلاعیه این واقعه را به خود رژیم و سرسپردگان آن منتسب كرد.
● فعالیتهای پس از انقلاب:
پس از پیروزی انقلاب اسلامی آیهٔا... صدوقی طی حكمی از سوی امام خمینی به عنوان امام جمعه شهرستان یزد منصوب شد و در عین حال وظیفه سازماندهی و هماهنگی نهادهای مختلف انقلابی یزد را برعهده داشت. از سوی دیگر ایشان یكی از اعضای خبرگان قانون اساسی بود. سوابق مثبت اجرایی و تعهد ایشان در انجام خدمت به مردم موجب شد تا امام وظایفی را خارج از حوزه شهرستان یزد به شهید صدوقی محول فرمایند، به طوری كه در زلزله ۱۳۵۸ خراسان و زلزله خرداد ماه ۱۳۶۰ كرمان، آیهٔا... صدوقی مستقیماً از سوی امام مأمور رسیدگی به وضعیت زلزله زدگان شد كه اقدامات و فعالیتهای مثبت وی مورد توجه و التفات امام قرار گرفت. این شهید محراب در دوران جنگ تحمیلی نیز بارها از جبهه های جنگ و رزمندگان اسلام دیدار نموده و علاوه بر تقویت روحیه آنان، گزارشات مستمر خود را در رابطه با شرایط جنگ خدمت امام ارائه می داد. بنابر گفته فرماندهان عملیاتی كلمه یا رمز «یا زهرا» در عملیات فتح المبین یادگار شهید مظلوم آیهٔا... صدوقی است.
● شهید صدوقی مدیری توانمند و دلسوز:
شهید محراب آیهٔا... صدوقی خصایص و ویژگی های برجسته فراوانی داشت. او را به عنوان انسانی وارسته، سختكوش و خستگی ناپذیر، دلسوز و حامی مستضعفان، امانت دار، مطیع امام و دوستدار جوانان می شناختند. اما در میان همه این خصوصیات یك ویژگی این شهید بیش از همه جلب توجه می كرد و آن توانمندی مدیریتی ایشان بود.
آیهٔا... صدوقی در سازماندهی و مدیریت امور از توانایی بالایی برخوردار بود، به گونه ای كه حتی در جوانی و توسط استادان حوزه نیز این توانمندی مورد توجه قرار گرفته بود. در همین راستا در زمان آیهٔ ا... حائری، آقای صدوقی از سوی این مرجع تقلید به عنوان مسؤول تقسیم شهریه طلاب و سازماندهی كمكها میان مردم مستضعف انتخاب گردیده بود. در دوره مرجعیت آیهٔا... بروجردی نیز علاوه بر این مسؤولیت، تولیت مدارس نیز به آیهٔا... صدوقی واگذار شد.
پس از استقرار شهید صدوقی در یزد (۱۳۳۰)، كوشش های ایشان در سازماندهی مدارس مذهبی و مساجد این شهر نیز بسیار مؤثر واقع شده و باعث احیای مجدد حوزه علمیه یزد شد. علاوه بر این آیهٔا... صدوقی در رفع كمبودها و معضلات اقتصادی و اجتماعی مردم یزد و شهرستانهای اطراف آن هم بسیار كوشا بود كه حاصل فعالیت وی لایروبی قناتها در سیستان و بلوچستان، ترمیم مدارس مذهبی در بندرعباس، كمك به بازسازی مناطق زلزله زده طبس، تأسیس مكتب الزهرا، اداره گروه فرهنگ علوی، ایجاد صندوق قم، صندوق قرض الحسنه ولی عصر، سازمان خیریه پزشكی سیدالشهدا و موارد بسیاری از این قبیل بود.
در اوایل انقلاب اسلامی هم همین توانمندی مدیریتی شهید صدوقی نقش مهمی را در جلوگیری از نابسامانی اوضاع یزد داشت و ایشان در هماهنگی میان نهادهای انقلابی یزد نقش مهمی را ایفا كردند.
براساس همین توانمندیها و قابلیتهای مدیریتی بود كه حضرت امام رسیدگی و سر و سامان دادن به امور زلزله زدگان در دو استان خراسان و كرمان را به ایشان سپرد و از نتایج آن نیز بسیار خشنود بود.وی در یازدهم تیرماه ۱۳۶۱ (دهم رمضان) توسط منافقین به شهادت رسید.

میراحمدرضا مشرف

منبع : روزنامه قدس