پرورش توام مرغ و ماهی

پرورش مرغ برای بدست آمدن گوشت یا تخم مرغ می تواند با پرورش ماهی توام باشد كه این امر باعث كاهش هزینه های كوددهی و غذادهی به ماهیان پرورشی و حاصل شدن حداكثر سود می شود. مرغها می توانند بالا یا مجاور سطح استخرها نگهداری شوند و فضولات آنها جهت كوددهی به استخرهای ماهی برمی گردد.پرورش مرغ بالای سطح استخرها مزیتهای مهمی دارد: حداكثر استفاده از فضا، حذف شدن حق الزحمه كارگر جهت انتقال كود به استخرها و پس انداز آن و نیز بهداشتی تر بودن پناهگاه مرغها
در پرورش مرغ بر سطح استخرها یا بر روی زمین خاكی، تفاوت محسوسی در رشد مرغها یا تخم گذاری آنها مشاهده نمی شود. با توجه به نوع طراحی استخرها می توان در مواردی از خاكریزها جهت پرورش سبزیجات نیز استفاده كرد.
●پرورش ماهی
۱- آماده سازی استخر
برای مثال در استخری با سطح ۱۰۰۰ متر مربع می توان موجودات مزاحم، شكارچیان و تخم ماهیان هرز را از طریق خشك كردن استخر یا بكارگیری روشها و مواد مناسب از بین برد.
استفاده از ۲۵ كیلوگرم آهك در صورت خشك بودن بستر و در غیر این صورت حل كردن آهك در آب و پخش محلول در سطح آب استخر
۲- ذخیره سازی كردن
۶۰۰ تا ۱۰۰۰ قطعه بچه ماهی انگشت قد از گونه های كپور هندی Catla (catla catla)، rohu (Lebeo rohita)، (cirrhinus mrigala) mrigal، كپور چینی، كپور نقره ای، كپور علف خوار (آمور) و كپور معمولی رها سازی می شود. نسبت ذخیره سازی گونه های مختلف می تواند به صورت ۴۰ درصد سطح خواران (آنهایی كه از سطح آب تغذیه می كنند) مانند كپور نقره ای و كاتلا، ۲۰ درصد rohu، ۳۰ درصد كف خوران (كپور معمولی و mrigal) و ۱۰ درصد كپور علفخوار باشد.
۳- غذادهی
لازم نیست غذایی به استخر اضافه شود زیرا غذای ریخته شده نزد مرغها بدون استخر نیز وارد می شود.
۴- كود دهی
بجز فضولات مرغها كه به درون استخرها وارد می شود. هیچ گونه كود دیگری نیاز نمی باشد.
۵- برداشت (صید)
صید می تواند ۶ تا ۷ ماه بعد از ذخیره سازی یعنی هنگامی كه بعضی ماهیان به سایز خوراكی رسیدند، شروع شود.
۶- كمبود اكسیژن
زمانیكه آب درون استخر خیلی سبز شود منجر به شكوفایی پلانكتونی می شود، در این حالت اكسیژن درون آب ناكافی بوده و ماهیان خواهند مرد. در این گونه موارد برای جمع آوری فضولات مرغها صفحاتی از حصیر یا پلاستیك در كف بستر پناهگاه قرار داده و برای مدت ۱ تا سه هفته ورود مواد مغذی به درون استخر معوق می شود. در صورت امكان باید استخر را توسط آب مناسب و با كیفیت پر آب كرد.
●پرورش مرغ
جوجه ها باید در ۱۴ روز اول زندگی به دلیل نیاز به دمایی بیشتر از ۲۸-۳۳ درجه سانتیگراد (۵۸-۹۵ درجه فارنهایت) در جایگاه مخصوص پرورش جوجه ها رشد یابند. در طول این دوره هر جوجه نیاز به فضایی با سطح cm ۵/۷ * cm ۵/۷ دارد. برای حفظ این رنج دمایی، جوجه ها را در یك حصار از جنس بامبو محصور كرده و یك لامپ برقی یا نفتی در محیط بالای سر آنها آویزان می كنند.
۱- پرورش جوجه گوشتی
۳۰ تا ۵۰ جوجه می توانند روی استخری با سطح ۱۰۰۰ متر مربع رشد یابند.
۱. پناهگاه مرغ ها را می توان بالای سطح استخر و در ارتفاع ۵/۰ متر بلای مرتفع ترین سطح آب یا بر روی خاكریز استخر ساخت. هر پرنده نیاز به فضایی با سطح (۵۰ پرنده نیاز به فضایی با سطح دارند) دارد.
۲. پناهگاهها را می توان از بامبو یا هر ماده ارزان قیمتی كه در محیط باشد، ساخت. سقف پناهگاه نیز باید با یونجه یا مواد مشابه پوشدیه شود. راه كافی جهت عبور هوا برای خنك ماندن پناهگاه در روزهای گرم باید در دیواره ها موجو باشد. كف پناهگاه نیز از بامبوهایی با فاصله ۱ سانتی متر از هم بطوریكه فضولات بتوانند از پناهگاه به درون استخر تخلیه شود، ساخته می شود. اما باید توجه كرد كه فاصله بین بامبوها نباید به اندازه ای باشد كه پاهای پرنده در آن فرو رفته و آسیب ببیند.
۳. هر گونه جوجه های سریع الرشد مانند shavar starbro می توانند پرروش یابند.
۴. غذادهی با سایز خمیر له شده اولیه به مدت ۱ تا ۴ هفته و سایز خمیر نهایی به مدت ۵ تا ۸ هفته انجام می شود. ۱۰۰ كیلوگرم خمیر له شده اولیه نیاز به ۵۰ كیلوگرم گندم له شده، ۵/۱۴ كیلوگرم پوسته برنج، ۱۶ كیلوگرم روغن كنجد، ۱۹ كیلوگرم پودر ماهی و ۵/۰ كیلوگرم نمك دارد. ۱۰۰ كیلوگرم خمیر نهایی نیازمند ۵۰ كیلوگرم گندم له شده، ۱۷ كیلوگرم پوسته برنج، ۱۵ كیلوگرم روغن كنجد، ۱۶ كیلوگرم پودر ماهی، ۵/۱ كیلوگرم پودر استخوان و ۵/۰ كیلوگرم نمك می باشد. در هر ۲ مورد قبل از مصرف، ۲۵۰ گرم ویتامین به ازای هر ۱۰۰ كیلوگرم غذا، به غذا افزوده می شود.
۵. آب باید در تمام مدت دوره پرورش موجود باشد.۲- پرورش مرغهای تخم گذار
• ۳۰ تا ۵۰ مرغ می توانند در استخری با سطح ۱۰۰۰ متر مربع رشد یابند.
پناهگاه می تواند بر سطح استخر یا بر روی خاكریز ساخته شود. هر پرنده نیاز به ۳ فوت متر مربع سطح دارد.
• نژادهای خوبی نظیر star cross shavar را می توان پرورش داد.
• در مدت ۱۶ هفته اول، غذادهی به میزان ۸۰-۱۱۰ گرم به ازای هر پرنده در هر روز و از هفته هفدهم به بعد ۱۱۰-۱۲۰ گرم به ازای هر پرنده در روز می باشد. تركیب غذایی زیر توصیه می شود:
ویتامین در تمام موارد به میزان ۲۵۰ گرم در ۱۰۰ كیلوگرم غذا می باشد.
مرغهای خود را واكسینه نمائید:
در بعضی نواحی واكسنها را می توان به صورت رایگان یا با پرداخت هزینه از نزدیكترین مراكز واكسیناسیون وام بدست آورد. در ادامه بعضی تذكرات در مورد واكسن یادآوری می شود.
۱- تهیه مقداری پشم و یك قمقمه
۲- هدر ندادن واكسن ها و فقط استفاده به میزان دقیق مورد نیاز، زیرا واكسن ها هزینه زیادی برای دولت خواهند داشت.
۳- نگهداری واكسیناسیون:
۱- فلاكس یا قمقمه ای با ظرفیت كافی جهت حمل واكسنها
۲- یك یا دو عدد سرنگ نایلونی با درجه بندی یك میلی متری. سرنگهای با ظرفیت های كمتر مناسب تر هستند.
۳- سوزن از نوع درجه ۲۰ یا ۲۱۲ و ۱۴ یا ۱۵. سوزنهای كوچكتر از یك تا دو سانتی متر (طول) جهت واكسیناسیون مرغها مناسب تر هستند.
۴- پیمانه استوانه ای
۵- ۲ بطری با دهانه های گشاد، یكی جهت نگهداری آب مقطر و دیگری برای رقیق كردن واكسن ها در مواقع لازم. این دو بطری ترجیحا باید از جنس نایلون یا پلی پروپیلن باشند كه بتوان در صورت لزوم با جوشانیدن آنها را ضد عفونی كرد.
●تذكرات لازم در مورد واكسیناسیون:
• ضد عفونی سرنگ ها، سوزن ها و سایر لوازم مورد نیاز قبل از استفاده
• قرار دادن چند قطعه یخ و یك لایه پوشش پشمی درون فلاكس قبل از گذاشتن آمپولها و محكم بستن در فلاكس
• بررسی دقیق واكسنها حت یاگر كاملا سالم به نظر برسند. عدم مصرف واكسنهایی كه غیر طبیعی به نظر می رسند.
• استفاده از آب مقطر كه از داروخانه خریداری شده یا آبی كه به مدت ۱۰-۱۵ دقیقه جوشیده است. جهت قیق كردن واكسن ها.(آب جوشیده ابتدا سرد شده و سپس درون بطریهای تمیز وارد شود).
• كشیدن میزان مورد نیاز آب مقطر درون بطری مخلوط كننده. كشیدن واكسن محلول درون سرنگ و ریختن درون بطری مخلوط كننده كه حاوی آب مقطر است و مخلوط كردن با آن.
• وارد كردن مقدار مورد نیاز واكسن درون آمپول خالی استرلیزه شده و استفاده جهت واكسیناسیون در صورت وجود آبله مرغی.
• این كار از آلوده شدن و نتیجتا هدر رفتن مابقی واكسن جلوگیری می كند.
• دور نریختن و هدر ندادن واكسن ها. این كار می تواند برای مرغها كشنده باشد.
• نگهداشتن سوزن ها توسط یك دستگیره
• خوداری از دست زدن به نوك سوزن ها هنگام برداشتن جهت واكسیناسیون
• جمع آوری پرندگان در محیطی خاص قبل از واكسیناسیون و انتخاب و رها نمودن هر كدام بعد از انجام عملیات (این راه باعث آسان شدن كار واكسیناسیون شده و هیچ پرنده ای از قلم نمی افتد).
• خودداری از واكسیناسیون پرندگانی كه دچار بیماری شده یا در وضعیت استرس قرار دارند. فقط زمانی می توان آنها را واكسن زد كه به وضعیت طبیعی برگردند.
• استفاده نكردن از دو نوع واكسن در یك روز (برای حاصل شدن نتیجه ای موفق در كار باید فاصله بین دو بار واكسن زدن ۱۰ روز باشد).
• یادداشت نمودن زمان انجام اولین واكسیناسیون (به این صورت تاریخ انجام واكسیناسیون بعدی نیز مشخص می شود).
• چنانچه بتوان از باقیمانده واكسن رقیق شده در یك دوره زمانی كوتاه استفاده كرد باید آن را درون یك كیسه پلی اتیلن تمیز گذاشته و درون فلاكس حاوی یخ قرار داد.
• شستن تمامی لوازم استفاده شده با صابون و آب تمیز و استرلیزه نمودن درون آب در حال جوش
• خالی نمودن آمپول ها بطور كاملا پاك و جمع آوری و بازگرداندن تمامی لوازم مصرفی به مراكز دامپزشكی
• واكسینه نمودن پرندگان در موقع زمانی مقرر
●هزینه ها
• پرورش دهنده جوجه های گوشتی برای پرورش در یك دوره نیاز به یك سرمایه اولیه جهت سرمایه گذاری دارد. پرورش دهنده می تواند بعد از ۷-۸ هفته جوجه ها را بفروشد و درآمد حاصل از فروش را جهت دسته بعدی استفاده نمایند.
• پرورش دهند مرغهای تخم گذار جهت خرید غذای مرغ برای ۲۲ هفته اول نیاز به یك سرمایه گذاری اولیه دارند. هنگامی كه مرغها شروع به تخم گذاری می كنند پرورش دهنده می تواند از درآمد حاصل از فروش تخمها جهت خرید غذای مرغها استفاده نماید.
شقایق نوروزی
كارشناس اداره كل آموزش و ترویج
Shnoroozi۲۰۰۴@yahoo.com

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران