دنیای مجازی علوم ارتباطات

دنیای امروز دنیای اطلاعات و ارتباطات و ورود فناوری هایی است که مرزهای زمانی و مکانی را از میان برده اند.
در این میان اینترنت به یکی از رسانه های نوینی تبدیل شده که نقش بسزایی در تبادل اطلاعات بی حد و مرز داشته است. شاید بتوان امکان به لحظه نگاه داشتن مطالب و اطلاعات ، دوطرفه بودن ارتباط میان پدیدآورندگان و مخاطبان و همچنین نبود هرگونه محدودیت برای کنترل مطالب منتشر شده را ازجمله مزایای اینترنت دانست که آن را امروزه به بخش جدایی ناپذیر دستگاه های رسانه ای و حتی اندیشه افراد تبدیل کرده است.
وبلاگ ها و وب سایت ها، به عنوان اعضای خانواده بزرگ اینترنت و فضای مجازی ، صفحاتی هستند که افراد می توانند موضوعات دلخواه خود را فارغ از هر گونه نظارت و محدودیتی به صورت تعاملی در آنها ثبت کنند.به گفته دیوید واینر، اولین وبلاگ نویس دنیا، وبلاگ یک صفحه شخصی روی اینترنت است که با کمترین هزینه و بالاترین سرعت روزآمد می شود.
به عقیده وی ، وبلاگ ها نوشته های خاصی هستند که در یک روند اتوماتیک ، در قالبهای پیش ساخته ریخته می شوند و بالقوه در دسترس همه و در عمل در اختیار بخشی از یک اجتماع که به صورت مجازی در این فضا گردهم آمده اند، قرار می گیرند. واینر، همچنین یکی از جذابیت های وبلاگ را سادگی و نیز ویراسته و پیراسته نبودن آنها می داند.
وبلاگ ها به نوعی بازتولید بیولوژیک جامعه اینترنتی هستند و وبلاگ نویس ها بی آن که خود بخواهند، ژانر و هسته اصلی و اولیه ژورنالیسم مدرن را بازتولید و تکثیر می کنند، همچنین وبلاگ نویسی نوعی روزنامه نگاری پست مدرن است.
روزنامه نگاری که سردبیر، خود فرد است و بدون محدودیت های مرسوم در جامعه هر آنچه در اندیشه خود دارد را با فشار دادن کلیدهای رایانه به اقیانوس بیکران اطلاعات اینترنت ارسال می کند. وبلاگ سایتی اینترنتی است که از سوی عامه مرم نوشته شده که داستان ، شعر، قطعات ادبی ، عکس یا مطالبی شبیه آن را عرضه می کنند.
ولی در این میان وبلاگ هایی نیز وجود دارند که به طور جدی از سوی افرادی نوشته می شوند که دغدغه آنها، تنها بیان مسائل شخصی و عاطفی خود نیست.
افرادی که وظیفه خود می دانند به طور تخصصی مباحثی که خود بر آنها توانا هستند را در وبلاگ ها و سایتهای خود و در فضای مجازی در اختیار همگان قرار دهند.بی شک ، محرکهای سیاسی یکی از مهمترین انگیزه های اولیه افراد برای ورود به عرصه وبلاگ نویسی بود، بتدریج و پس از گذشت ۴ سال از عمر وبلاگ نویسی در ایران ، این پدیده نوپا و در حال رشد، فراز و نشیب های زیادی را به لحاظ گرایش های نویسندگان و مخاطبان و به لحاظ محتوایی ، پشت سر می گذراند.
محتواهای اجتماعی و سیاسی در وبلاگ ها، هر یک برای مدتی و بنا به اقتضائات و شرایط خاص حاکم بر جامعه جایگزین یکدیگر و به دغدغه های اصلی نویسندگان خود تبدیل می شوند که به این ترتیب در هر دوره ای شاهد موجی از محتواهای یکسانی از سوی وبلاگ نویسان بودیم.
ارتباطات امروز در جای جای زندگی افراد جامعه بشری رسوخ کرده و تمام فناوری ها از ویژگی ارتباطاتی برخوردار شده اند. در حال حاضر، نه تنها صحبت از ارتباط انسان با انسان یا انسان با ماشین است ، بلکه ارتباط ماشین با ماشین در جهت بهبود کیفیت زندگی جامعه بشری است.
امروزه توسعه در جوامع پیشرفته و در حال توسعه مبتنی بر فناوری های نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی است و شاید به جرات بتوان گفت در حال حاضر ارتباطات به دلیل تاثیر شگرفی که می تواند در تحول جامعه انسانی بر جای گذارد، جزو مهمترین و پرطرفدارترین علوم محسوب می شود. همچنین در دوره حاضر ارتباطات و دغدغه های جامعه شناختی این حوزه به یکی از موجهای اصلی وبلاگ نویس ها و صاحب نظران این عرصه تبدیل شده است.
نمونه ای از این تقسیم بندی را می توان در وبلاگ ها و وب سایت های زیر مشاهده کرد: بی شک وبلاگ دکتر یونس شکرخواه ، مدرس ارتباطات و روزنامه نگاری با عنوان دات و همچنین سایت خبرنگار با مدیریت دکتر حمید ضیایی پرور، از پژوهشگران این حوزه را می توان از مهمترین نمونه های فعال در این عرصه دانست.
دکتر شکرخواه و حمید ضیایی پرور، در وبلاگ و وب سایت خود به بررسی مفاهیم ارتباطات ، رسانه و روزنامه نگاری می پردازند و در حقیقت ترکیبی از تمام دسته بندی های محتوایی ذکر شده را ارائه می کند، پوشش اخبار حوزه ارتباطات ازجمله برگزاری نشستها، همایش ها و کارگاه ها، انتشار مقالات تحلیلی خود در این حوزه و لینک دادن به موارد مشابه ، در این وبلاگ و وب سایت موجود است. اینترنت و سایبر ژورنالیسم ، مهمترین محورهای مورد بحث در این وبلاگ و وب سایت است.
همچنین یکی از مهمترین ویژگی های این دو نمونه ، تعدد و کیفیت بالای لینک هایی است که به دیگر وبلاگ ها و سایتها داده شده است.از دیگر وبلاگ های فعال حوزه ارتباطات ، چه به لحاظ مخاطب و بازدیدکننده و چه به لحاظ محتوا و موضوعات ، وبلاگ دکتر احمد توکلی ، مدرس ارتباطات با عنوان رودررو است ، وبلاگی که همانند وبلاگ دکتر شکرخواه ، مرجع کامل اطلاعاتی در زمینه رسانه و روزنامه نگاری است.
دکتر توکلی نیز در وبلاگ خود به طور کامل اخبار و مقالات ارائه شده در حوزه ارتباطات و رسانه را پوشش می دهد.
وبلاگ دکتر محمد سلطانی فر با عنوان News Coverageنمونه فعال دیگر در حوزه ارتباطات است. پوشش خبری ، اعم از اخبار آموزشی و پژوهشی ، سمینارها و کنفرانس ها تحلیل و بررسی تکنولوژی های نوین ارتباطی و اطلاعاتی ، مطالعات فرهنگی ، مدیریت رسانه ، معرفی رسانه ها و مطبوعات ازجمله محورهایی است که در این وبلاگ به آنها پرداخته می شود.
همچنین در این عرصه ، می توان از سایت دکتر علی اصغر محکی و وبلاگ دکتر علی احمدی با عنوان خبرنویس نام برد که مرجع اطلاعاتی کاملی در حوزه ارتباطات ، رسانه ، روزنامه نگاری و اخبار هستند.
حسن عابدینی ، نویسنده وبلاگ خبرنگاری تلویزیون نیز در این حوزه ولی به صورت جزیی تر به بررسی و تحلیل ویژگی ها و ابعاد مختلف اخبار تلویزیونی ، وسایل ارتباطی و گویندگان آن می پردازد.
یکی از مهمترین موضوعات مورد بحث در حوزه علوم ارتباطات ، مساله تبلیغات است که با قاطعیت می توان فعال ترین وبلاگ در این حوزه را چهارراه تبلیغات دانست. وبلاگی که به طور کامل به بررسی و تحلیل جوانب مختلف حوزه تبلیغات و ارائه مقالات متعددی در این باب می پردازد. ادبیات ، شرکتها، قوانین ، کتاب ها، جشنواره ها، کنفرانس ها، نمایشگاه ها، دوره های آموزشی ، آثار و فعالیت ها و اخبار دنیای تبلیغات ، مشاغل این صنعت و تبلیغات اینترنتی ، از جمله مهمترین محورهای مورد بررسی در این وبلاگ است.
روابط عمومی از دیگر حوزه های مهم دیگر عرصه ارتباطات است که به طور جداگانه ، مباحث و مقالات متعددی در آن ارائه می شود، در حوزه روابط عمومی نیز وبلاگ ها و وب سایت های بسیاری وجود دارند.
www.ePrsoft.com پایگاه تخصصی روابط عمومی الکترونیک ، مهمترین سایت در این حوزه است. کوته نوشته های حسین امامی درباره ارتباطات و روابط عمومی به نشانی http://pr.eprsoft.com و همچنین وبلاگ منصور ساعی با عنوان راه ارتباطات از جمله مهمترین وبلاگ های مورد بررسی در این عرصه هستند که مهمترین موضوعات پرداخته شده در آنها، روابط عمومی و ابعاد مختلف این حوزه است.
از سایتهای حوزه ارتباطات می توان از سایت بانک مقالات اجتماعی دکتر احمد یحیایی ایله ای نام برد که در آن به درج مقالات خود و دیگر صاحب نظران در این زمینه می پردازد.
مقالات این سایت بیشتر در حوزه ارتباطات و مفاهیم آن است. تحلیل ارتباطات کلامی ، غیرکلامی ، و روشهای ارتباطی با دیگر افراد، گروهها و جامعه از جمله محور موضوعات مطرح شده در مقالات این سایت است.
سایت مرکز مطالعاتی سایبر ژورنالیسم از دیگر سایتهای فعال در حوزه ارتباطات است. بیشتر محتوای این سایت اخبار مربوط به حوزه های اینترنت ، ارتباطات و سایبر ژورنالیسم است. جامعه اطلاعاتی و تحقیق در محیط سایبر، بررسی تکنولوژی های جدید ارتباطی ، نشریات و روزنامه نگاری الکترونیک و آموزش از دیگر موضوعات مهمی است که در این سایت به آنها پرداخته می شود.
● هویت وبلاگ نویسان در حوزه ارتباطات
یکی از نکاتی که در خصوص وبلاگ ها و وب سایتهای علوم ارتباطات باید مورد توجه قرار داد، هویت افراد و نویسندگان است که به ایجاد این گونه وبلاگ ها اقدام می کنند.اساتید علوم ارتباطات ، دانشجویان و روزنامه نگاران سه گروه عمده ای هستند که به سراغ وبلاگ های ارتباطات می روند. هر یک از این گروهها به نوبه خود دارای اهدافی هستند.اساتید ارتباطات نقش مرجع و اهداف بزرگتری برای ایجاد این نوع وبلاگ ها را در میان ۲گروه دیگر دارند.
آنها که دغدغه اصلی شان مسائل ارتباطات و رسانه است ، به طور قطع با وجود محدودیت های موجود در کلاسهای درس خود، نمی توانند به تحلیل هر آنچه که در این حوزه وسیع رخ می دهد، بپردازند.اساتید ارتباطات به دلیل تسلط نسبی که بر این گونه مسائل دارند، می توانند با ایجاد وبلاگ برای خود، به نوعی کلاسهای درس خود را در این فضا ادامه دهند.بنابر این وبلاگ اساتید ارتباطات می تواند به عنوان یک منبع تکمیلی و در عین حال خارج از هرگونه محدویت و چارچوبی برای بیان مطالب به کمک افراد و دانشجویان بیایند.از سوی دیگر، دانشجویان علوم ارتباطات نیز نمی توانند صرفا با دانشگاه و کتابهای درسی خود در این حوزه موفق باشند.
بسیاری از آنها می توانند از طریق وبلاگ با اساتید خود و دیگر افرادی که در این حوزه به نوعی صاحب نظر هستند، در ارتباط و تعامل دو طرفه باشند.به این ترتیب می توان گفت که دانشجویان ارتباطات بیشتر با هدف اولیه تکالیف درسی ، مقالات و تحقیق های خود به سراغ وبلاگ نویس می آیند. حال برخی دانشجویان پس از اتمام دروس خود وبلاگ نویسی را رها می کنند و برخی دیگر نیز به دلیل جذابیت های این عرصه ، همچنان این راه را ادامه می دهند و به ثبت اندیشه ها، عقاید و حتی مقالات تحلیلی خود می پردازند.
وبلاگ های دانشجویان اغلب بازتاب دهنده اخبار دانشگاه ، نگرانی ها، فعالیت های سیاسی و اجتماعی و دل مشغولی های ادبی ، هنری و فردی آنان است.
همچنین این نکته را نباید فراموش کرد که ورود دانشجویان به این حوزه یعنی ورود نسل جوانی که می توانند پیشتازان بزرگی برای رشد و تکامل این عرصه باشند. گروه سوم ، روزنامه نگاران و خبرنگارانی هستند که به ثبت وبلاگ هایی با موضوع ارتباطات و به طور ویژه با هدف اطلاع رسانی می پردازند.
به این ترتیب ، یکی از کاربردهای وبلاگ ، رویکرد خبری آن است و هر جا که رسانه های رسمی اعم از رادیو و تلویزیون و مطبوعات قادر به اطلاع رسانی کامل و صحیح نباشند، وبلاگ ها می توانند جایگزین شده و جنبه خبری داشته باشند. دراین باره ، بی جهت نیست که بسیاری از خبرنگاران و روزنامه نگاران فارغ از هرگونه محدودیتی برای نگارش مطالب و مقالات خود و به دور از نظارتی از جانب دیگران به وبلاگ نویسی رو می آورند.
برخی رسانه های اینترنتی در کنار بخش رسمی اطلاع رسانی خود قسمتی را برای وبلاگ نویسی اختصاص داده اند که خاصیت اطلاع رسانی به صورت غیررسمی و با نوشتار شخصی را دارد.
● اهمیت وبلاگ های ارتباطات
چنان که گفته شد، در دوره فعلی به دلیل شرایط خاص جامعه ، مسائل و دغدغه های اجتماعی بیشتر از انگیزه های سیاسی در میان وبلاگ نویسان رشد داشته است. امروزه افراد در وبلاگ های خود بیشتر به تحلیل مسائل و مشکلات جامعه می پردازند. زیرا این مسائل را در کنار خود احساس کرده و آنها را به طور ملموس و واقعی ، درگیر با زندگی خود می بینند. در این میان ، ارتباطات به یکی از شاخه های جدایی ناپذیر حوزه اجتماع و علوم اجتماعی تبدیل شده است.
حوزه ای که به جای نظریه پردازی و تئوری صرف به کاربرد عملی و کارکرد این گونه نظریه ها در جامعه واقعی می اندیشد و می کوشد تمام آرمان گرایی های علم اجتماع را جامه عمل بپوشاند.به این ترتیب است که استفاده عملی از نظریات اجتماعی در وبلاگ های علوم ارتباطات ، اهمیت توجه به این حوزه را بیش از پیش روشن می کند.

مائده موسوی محمدی

منبع : وب سایت خبر نگار