دستگاههای بدن (بدن انسان)

● دستگاه گوارش
دستگاه گوارش از لوله گوارش و اعضای مرتبط با آن تشكیل می شود. لوله گوارش یك لوله پیچ خورده به طول حدود۷ ‌متر است كه غذا در حین هضم شدن از آن عبور می كند. این لوله شامل دهان، حلق، مری، معده، روده های كوچك و بزرگ، راست روده و مقعد است. اعضای گوارشی مرتبط عبارتند از۳ ‌جفت غده بزاقی، كبد، لوزالمعده و كیسه صفرا. دستگاه گوارش، غذا را به قطعات كوچكتر تبدیل می كند تا به وسیله سلول های بدن قابل استفاده شوند و مواد باقیمانده را به شكل مدفوع، دفع می‌كند.
● صفاق
یك غشای چین خورده به نام صفاق، سطح درونی جدار شكم و تمامی اعضای گوارشی را می پوشاند.
● دهان و مری
فرایند گوارش در دهان آغاز می شود. عمل دندان ها و زبان در طول جویدن، غذا را برای بلع به قطعات نرم و كوچكتر تبدیل می كند و از طرفی مواد موجود در بزاق، كربوهیدارت های موجود در غذا را تجزیه می كنند. در هنگام بلع، زبان لقمه غذا را از گلو به مری می راند. در همین زمان، كام نرم حفره بینی را می بندد و اپی گلوت كه یك زایده كوچك غضروفی در پشت زبان است، حركت كرده، حنجره را می بندد و به این ترتیب غذا وارد بینی یا حنجره نمی شود.
● معده
غذا از مری به داخل معده می رود. آنجا ممكن است به هم خوردن و تجزیه جزئی آن به وسیله مایعات گوارش كننده تا ۵ ساعت طول بكشد تا تبدیل به یك ماده نیمه مایع به نام سوپ معدی شود. مایعات بلعیده شده مثل آب و الكل از معده و روده مستقیماً‌ در عرض چند دقیقه عبور می كنند.
● روده كوچك
سوپ معدی وارد دوازدهه (قسمت اول روده كوچك) می شود و به وسیله مایعات گوارش كننده كبد و لوزالمعده باز هم تجزیه می شود. مرحله نهایی هضم در بقیه روده كوچك صورت می پذیرد. در روده كوچك، مایعات گوارش كننده ای كه از جدار روده آزاد می شوند، مواد غذایی را به واحدهای شیمیایی كوچكی تبدیل می كنند به طوری كه بتوانند از جدار روده وارد شبكه رگ های خونی اطراف آن شوند.
● روده بزرگ
پس از جذب مواد غذایی در روده كوچك، مانده باقیمانده وارد روده بزرگ می شود. بیشتر آب موجود در این مواد به داخل بدن بازجذب می شود و ماده دفعی نیمه جامد باقی مانده، مدفوع نامیده می شود. مدفوع وارد راست روده می شود و در آنجا تا زمانی كه با یك حركت روده ای خارج شود نگهداری می شوند.
● كبد، كیسه صفرا و لوزالمعده
كبد، كیسه صفرا و لوزالمعده، به تجزیه شیمیایی غذا كمك می كنند. كبد از محصولات گوارش برای ساخت پروتئین هایی مثل پادتن ها (كه به مقابله با عفونت ها كمك می كنند) و عوامل لخته كننده خون استفاده می كند. كبد همچنین سلول های خونی فرسوده را تجزیه می كند و مواد اضافی را به صورت صفرا دفع می كند كه دركیسه صفرا ذخیره می شوند و در گوارش چربی ها نقش دارند. ورود غذا به دوازدهه (اولین قسمت روده كوچك) كیسه صفرا را تحریك می كند تا از طریق مجرای صفراوی، صفرا را به درون دوازدهه بریزد. لوزالمعده،‌ مایعات گوارش كننده قدرتمندی را ترشح می كند كه در هنـگام ورود غذا به دوازدهـه، وارد آن می شوند. این مایعات، همراه با مایعات گوارش كننده ای كه به وسیله سطح داخلی روده تولید می شوند، كمك می كنند تا مواد غذایی به موادی تجزیه شوند كه جذب خون شده، به كبد برده می شوند.
● اعضای گوارشی
كبد، كیسه صفرا و لوزالمعده كه در قسمت فوقانی شكم قرار دارند، مایعات گوارش كننده را به درون دوازدهه ترشح می كنند. صفرا از كبد و یك صفرا وارد مجرای صفراوی می شود و ترشحات لوزالمعده نیز مستقیماً‌به دوازدهه می ریزد.
● حركات دودی
غذا در طول لوله گوارش به وسیله توالی مداوم انقباضات عضلانی كه حركات دودی نام دارند، به جلو رانده می شود. دیواره های لوله گوارش با عضلات صاف پوشیده شده اند. برای راندن لقمه غذا به جلو، عضلات پشت غذا منقبض و عضلات جلوی آن شل می شوند. موج دودی برای حركت دادن غذا در طول لوله گوارش، عضلات جداره ها با یك توالی به نام موج دودی منقبض و شل می شوند.
● دستگاه دفع ادرار
دستگاه ادراری، مواد دفعی را از خون پاك كرده، آنها را به همراه آب اضافی با ادرار دفع می كند. همچنین غلظت مایعات بدن را تنظیم و تعادل اسید ـ باز بدن را برقرار می كند. این دستگاه از یك جفت كلیه، مثانه، حالب كه كلیه را به مثانه وصل می كند( و پیشابراه )لوله ای كه از طریق آن ادرار بدن خارج می شود تشكیل می شود. كلیه ها اعضایی لوبیایی شكل و به رنگ قرمز مایل به قهوه ای هستند كه در پشت شكم و در دو طرف ستون فقرات قرار دارند. آنها حاوی واحدهایی به نام نفرون هستند كه خونی را كه از كلیه ها می گذرد، تصفیه و ادرار تولید می كنند. سپس ادرار از حالب ها به سمت مثانه پایین می رود. مثانه به وسیله یك حلقه عضلانی (اسفنكتر) كه دور خروجی پایینی آن قرار دارد، بسته می ماند. این عضله می تواند به طور ارادی شل شود و اجازه خروج ادرار از پیشابراه را بدهد. پیشابراه مرد، بزرگتر از پیشابراه زن بوده، به عنوان محل خروج مایع منی(مایعی كه حاوی اسپرم است و در حین فعالت جنسی خارج می شود) عمل می كند. از آنجا كه پیشابراه زن كوتاهتر است و نزدیك به مهبل و مقعد باز می شود، زنان بیش از مردان، مستعد عفونت های ادراری هستند.
● ساختار كلیه
كلیه شامل۳ ‌ناحیه است: قشر (لایه خارجی)، مدولا(لایه میانی) و لگنچه كلیوی (ناحیه داخلی). قشر حاوی واحدهای كاركردی به نام نفرون است. هر نفرون شامل یك گلومرول (مجموعه ای از مویرگ های تخصص یافته كه خون در آنها تصفیه می شود و یك لوله كلیوی كه از آن مایعات دفعی حاصله عبور كرده، به ادرار تبدیل می شوند) است. مدولا شامل گروهی از مجاری جمع كننده ادرار اسـت. ادرار از این مجـاری وارد كالیس های كوچك و سپس كالیس های بـزرگ مـی شود كه به لگنچه كلیوی باز می شوند. از اینجا ادرار وارد حالب می شود.
● ادرار چگونه ساخته می شود؟
ادرار از موادی تشكیل می شود كه در نفرون ها بر اثر تصفیه خون ایجاد شده اند. هر كلیه حدود یك میلیون نفرون دارد. هر نفرون از مجموعه ای از مویرگ های باریك به نام گلومرول و لوله ای به نام لوله كلیوی تشكیل می شود. این لوله ۳ قسمت دارد: لوله پیچیده نزدیك، قوس هنله و لوله پیچیده دور. خون ابتدا از گلومرول عبور می كند. دیواره های مویرگ ها، منافذی دارند كه اجازه عبور آب و ذرات كوچك (مثل نمك ها ) را می دهند، ولی ذرات بزرگتر مثل پروتئین ها و گلبول های قرمز از آنها عبور نمی كنند. مایعی كه از خون گرفته شده است و ماده تصفیه شده نام دارد، وارد لوله كلیوی می شود و در آنجا آب و سایر مواد مفید آن مثل گوكز و نمك ها در صورت لوزم به داخل جریان خون بر می گرداند.
● دوران كودكی
زمانی است كه رشد و نمو جسمی، ذهنی و اجتماعی قابل توجهی
روی می دهد و در طی آن شخص از یك شیرخوار وابسته، به انسان
بالغ و خودكفا تبدیل می شود. علاوه بر آن كودك مهارت هایی را می آموزد كه به او امكان می دهد به افراد دیگر و با محیط كنش متقابل ایجاد نماید. سرعت رشد در سال اول زندگی بیش از سایر زمان هاست و دوره دیگری از رشد سریع هم در دوران بلوغ رخ می دهد كه دوران گذرا از كودكی به بزرگسالی است. كودكان بسیاری از مهارت های ضروری جسمی، ذهنی و اجتماعی را در۵ ‌سال اول زندگی كسب می كنند، اما فرآیند آموختن تا پایان عمر ادامه می یابد.
● چگونگی رشد و نمو استخوان ها
در هنگام تولد، بیشتر اسكلت از بافت غضروفی تشكیل شده است و استخوان صرفاً در تنه استخوان های دراز وجود دارد. در طی كودكی، به تدریج استخوان جایگزین غضروف می شود كه به این روند استخوان سازی می گویند. در استخوان های بلند اندام ها، نواحی موسوم به صفحه رشد وجود دارند كه برای دراز شدن استخوان مرتب غضروف تولید می كنند و سپس این غضروف به استخوان تبدیل می شود. با شروع دوران بزرگسالی، استخوان سازی خاتمه می یابد و اسكلت هم به بزرگترین اندازه ممكن خود رسیده است.
● استخوان های بلند دركودكان
رشد و استخوان سازی (تشكیل استخوان) در انتهای استخوان های بلند انجام می شود.
● استخوان های بلند در بزرگسالان
همه غضروف موجود در استخوان، استخوانی شده است. یك لایه غضروفی از انتهای استخوان محافظت می كند.
رشد و استخوان سازی (تشكیل استخوان) در انتهای استخوان های بلند انجام می شود.
● چگونگی تكامل مغز و جمجمه
مجموعه نورون های نوزاد (سلول های عصبی) كامل است، اما شبكه مسیرهای بیـن سـلولـی در نـوزاد هنوز تكامـل نیافتـه اند. در ۶ سـال اول زنـدگی مغز رشـد مـی كند و شبكه عصبی (اعصاب) به سرعت پیچیده تر شده و در نتیجه یادگیری انواع رفتارها و مهارت ها برای كودك ممكن می شود. برای آن كه بزرگ شدن مغز ممكن شود، كرانیوم (بخشی از جمجمه كه مغز را می پوشاند) هم در فضاهای نرم موسوم به ملاج و در فواصـل بیـن استخوان های جمجه موسوم به درز رشد می كند. این نواحی به تدریج تبدیل به استخوان می شوند. در طی بقیه دوران كودكی، مغز، شبكه عصبی و جمجمه با سرعت آهسته تری رشد می كنند.
● مغز و جمجمه در هنگام تولد
شبكه عصبی كاملاً تكامل نیافته است. استخوان‌های جمجه‌ را درزها و ملاج‌ها از هم جدا نگه می‌دارند.
● مغز و جمجه در۶ ‌سالگی
مغز تقریباً اندازه نهایی خود را یافته است و شبكه عصبی متراكم تر شده است. ملاج ها بسته شده اند و استخوان های جمجمه در محل درزها ثابت شده اند.
● مغز و استخوان بزرگسلان
مغز و جمجه به حداكثر اندازه نهایی خود دست یافته اند. شبكه عصبی كمال یافته است؛ هرچند كه با ادامه دادن یادگیری فرد، آن هم ممكن است به نمو خود ادامه دهد.
● رشد بدن
رشد دوران كودكی را هورمون ها كنترل می كنند و علاوه بر آن، عواملی همچون رژیم غذایی و سلامت كلـی فرد هـم بر آن تأثیر می گذارند، بدن كودك مدام در حال رشد است. اما میزان این رشد بسته به مرحله زندگی متفاوت است. روی هم رفته رشد در دوران شیرخوارگی و دوران بلوغ سریع تر از همه دوران های دیگر است. علاوه بر آن بعضی از اعضای بدن هم سریع تر از قسمت های دیگر رشد می كنند كه این امر منجر به تغییر نسبت های بدنی كودك در حین رشد تغییر می۰شود. در هنگام تولد، اندازه سر، یك چهارم طول كل بدن است و تا۶ ‌سالگی نیز به سرعت به رشد خود ادامه مــی دهد. خصیصه هـای صورت نیـز در طـی كودكی تغییـر مـی یابند؛ بدین ترتیب كه صورت بزرگتر از باقی جمجمه می شود. اندام ها دردوران شیرخوارگی نسبت به سایر اجزای بدن كوچك تر هستند و با رشد كودك طویل تر می شوند كه به ویژه این طویل شدن در دوران بلوغ سریع تر است. نهایتاً بدن در حدود‌۱۸ سالگی به اندازه نهایی خود می رسد. در این زمان، اندازه سر تقریباً یك هشتم طول كل بدن است در حالی كه اندازه پاها نصف اندازه بدن است.
● كسب مهارت‌ها در۵ ‌سال اول زندگی
نوزادان قادرند ببینند، بشنوند، اعمال بازتاب گونه داشته باشند (مثل مكیدن) و برای جلب توجه مادرخود گریه می كنند. از هنگام تولد تا حدود ۵ سالگی، خردسالان انواعی ازدیگر مهارت های ضروری را فرا می گیرند. مهارت های جسمی، چیره دستی، زبان و رفتار اجتماعی چهار جنبه مهم تكامل كودك هستند. كسب این مهارت ها طی مراحل مشخص موسوم به »شاخص های نمو« روی می دهد. این مراحل به ترتیب خاصی روی می دهند و زمان آن را به صورتی نه چندان دقیق می توان پیش بینی كرد. هر چند كه سن دقیق دستیابی به این مهارت ها در هر كودكی متفاوت است. توانایی یادگیری مهارت های خاص مثل كنترل ادرار و مدفوع به بلوغ دستگاه عصبی كودك بستگی دارد. علاوه بر آن قبل از یادگیری مهارت های پیچیده مشخص، ابتدا لازم است كه كودكان توانایی های ساده تری را كسب كنند؛ برای مثال كودك باید قبل از آن كه بتواند راه برود، باید بتواند بایستد. مهارت‌های جسمی مهمترین مهارت ها، كنترل یافتن بر وضعیت بدن،‌تعادل و حركت است. شیرخوار ابتدا یاد می گیرد چگونه سرش را بلند كند و بچرخاند. سپس سرش را بلند كنند و بچرخاند سپس می نشیند. پس از آن یاد می گیرد كه چگونه روی زمین بخزد، بایستند، راه برود و بدود. چیره دستی و بینایی كودكان یاد می گیرند كه چگونه حركات دست و بینایی خود را هماهنگ كنند. تا بتوانند اعمالی همچون برداشتن اشیا و نقاشی كردن را انجام دهند. شنوایی و زبان در ابتدا كودكان فقط به سمت صدا برمی گردند و با بغ بغو كردن به آن پاسخ می دهند. در یك سالگی كودك اولین كلمه خود را به زبان می آورد و به تدریج معنی كلمات را می فهمد و پـس از آن یـاد مـی گیرد جمـله سازی كند. رفتار اجتماعی و بازی لبخند زدن اولین مهارت اجتماعی است كه كودك فرا می گیرد. بعدها یاد می گیرد كه با دیگر كودكان بازی كند و جدایی از والدین را تحمل كند. كودكان مهارت های عملی از قبیل تغذیه و لباس پوشیدن (به تنهایی) را نیز یاد می گیرند.
● دستگاه تنفس
تنفس فرایندی است كه از طریق آن،‌ بدن اكسیژن كسب می كند (برای تولید انرژی) و دی اكسید كربن (محصول دفعی اصلی) را دفع می كند. هوا از طریق بینی یا دهان وارد شده، از طریق نای (لوله هوا) به طرف برونش ها (راه های هوایی تحتانی) و برونشیول ها (راه های هوایی كوچكتر) در ریه ها می رود.

منبع : blogfa