محور توسعه شرق

کالاهای ترانزیتی که به منطقه آزاد چابهار وارد می‌شود چنان‌چه تجهیزات حمل آنها آماده باشد نسبت به تخلیه، بارگیری و ارائه امکانات تسهیلاتی جهت شرکت‌های حمل و نقل و ثبت مراتب و ارائه به گمرک چابهار اقدام می‌شود. در صورتی که تجهیزات حمل و نقل به داخل کشور برای ترانزیت هنگام تخلیه کالا آماده نباشد شرکت ترانزیت و توسعه تجارت نسبت به تخلیه و نگهداری کالا تا فراهم شدن وسیله ترانزیتی اقدامات لازم را به عمل می‌آورد. کالاهای ترانزیتی از این منطقه عمدتاً به مقصد کشورهای افغنستان، ترکمنستان و سایر کشورها CIS انجام می‌گیرد. محمدحسن درباری مدیرعامل شرکت ترانزیت و توسعه تجارت چابهار در گفت‌وگوئی به تشریح استعدادهای ترانزیتی موجود در منطقه می‌پردازد.
● عملکرد محور ترانزیت و حمل و نقل شرق کشور در سال‌های گذشته را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
▪ در حال حاضر پیگیری مصوبات هیئت محترم وزیران و مجلس در رأس امور بوده که متأسفانه در این خصوص عملکرد بسیار ضعیف و ناکارآمد بوده است. در واقع اقداماتی که توسط مقامات تصمیم‌گیر انجام شده در حد توان عملیاتی نمودن ترانزیت نبوده است.
● محور ترانزیت و حمل و نقل شرق کشور برای ایران دارای چه اهمیتی است؟
▪ با عنایت به این‌که کشورهای تازه استقلال یافته شوروی سابق و افغانستان از جمله کشورهای LAND Locked (محصور در خشکی) به حساب آمده و دارای امکانات بالفعل و بالقوه زیادی برای واردات و صادرات خود در تعامل با سایر کشورهای جهان دارند. واقع شدن ایران به ویژه برقراری کریدور شرق که محوری برای توسعه ترانزیتی جهت اتصال این کشورها به آب‌های آزاد بین‌الملل مخصوصاً از طریق بندر چابهار به وجود خواهد آورد، نه تنها مزایای زیادی برای کشورهای مذکور از نظر نزدیکی و سرعت در حمل و نقل و امنیت جاده‌ای و بهره‌وری از امکانات بالقوه و بالفعل موجود در خاک جمهوری اسلامی ایران در بر خواهد داشت بلکه با توجه به امکان رقابت‌های موجود در منطقه که مطمع نظر سایر کشورها از جمله پاکستان (با برقراری و توسعه بندر گوادر) می‌باشد، ایران با موقعیت استراتژیکی و ژئوپلتیکی برتر و منحصر به فرد منطقه با ایجاد زیر ساختارهای مناسب در امر ترانزیت می‌تواند نه تنها به ایجاد اشتغال در مسیری که عمدتاً از نظر بهره‌وری از امکانات توسعه‌ای رونق چندان نداشته است، ایجاد درآمد ناشی از ترانزیت، ایجاد مشاغل تخصصی ترانزیتی، ایجاد نهادهای گردشگری و به وجود آوردن احساس امنیت و حداقل ریسک را برای کشورها در نزد جهانیان به ویژه تجار شرکت‌های حمل و نقل و گردشگران به منصه ظهور برساند.
● علت کند بودن حرکت و رشد و توسعه این محور چیست؟
▪ متأسفانه عنوان ایجاد این محور در حد شعار و نه در عملیات اجرائی خلاصه شده است. فقدان متولی مؤثر از جمله شورای سرپرستی ساماندهی کریدور شرق، عدم اختصاص بودجه کافی در ایجاد زیرساختارهای مناسب، عدم احساس مسئولیت ارگان‌های ذیربط در مسیرهای محور شرق، واقع شدن این مسیر در مناطق کم توسعه یافته و یا توسعه نیافته، وجود معضلات کویری، مشکلات سر راهی عدم وجود امنیت در کشورهای همسایه از جمله دلایل عمده عدم رشد و توسعه این محور می‌باشد.
● آیا زیرساخت‌های مناسب ترانزیتی در منطقه ایجاد شده است؟
▪ هر چند اقداماتی در جهت توسعه مسیر و یا اقدامات بسیار اندک در برقراری تجهیزات مورد لزوم در مسیرهای ورودی و خروجی به عمل آمده اما این اقدامات جوابگوی نیازهای مناسب ترانزیتی در این محور نبوده است که باید چاره‌اندیشی شود.
● با توجه به این‌که چابهار باید با بندر گوادر پاکستان رقابت کند عدم توجه به ترانزیت در منطقه چه چالش‌هائی را ایجاد می‌کند؟
▪ موفقیت در رقابت نیازمند ایجاد امکانات زیاد نسبت به مقابل است. لذا اگر توجهی به بودجه‌ای که در حال حاضر دولت پاکستان با کمک دولت و سرمایه‌گذاران چینی در بندر گوادر اختصاص داده است مقایسه‌ای با بودجه‌ای که هم‌اکنون برای توسعه بندر چابهار و به‌تبع آن به سازمان منطقه آزاد چابهار اختصاص می‌گردد داشته باشیم درصد بسیار ناچیزی از سرمایه‌گذاری و امکانات بودجه‌ای گوادر را در بر می‌گیرد که در این مورد لازم است به‌صورت ضربتی توسط مسئولان بالای مملکت تصمیم‌گیری شود تا در آتیه شاهد کندی و کاهش فعالیت‌ تجاری و ترانزیتی نباشیم. هر چند توسعه بندر گوادر چشم به استفاده از جاده‌های ترانزیتی ایران خواهد داشت.
● چه اقداماتی جهت توسعه ترانزیت در منطقه انجام شده است؟
▪ علاوه بر اقداماتی که از نظر سازماندهی و ایجاد کمیته‌های ارائه تسهیلات حمل و نقلی، پژوهشی و امر ترانزیت در پیدایش راهکارهای رفع چالش، منطقه آزاد چابهار در راستای ایجاد رشد و توسعه اقتصادی کشورهای همسایه افغانستان اقدامات به‌شرح ذیل انجام داده یا در حال انجام می‌باشد:
۱) تشکیل کمیسیون پژوهش و ترانزیت در قالب سه کار گروه تخصصی (کار گروه ترانزیت و صادرات و واردات، کار گروه بازرگانی و نمایشگاهی، کار گروهی پژوهش)
۲) انعقاد پروتکل همکاری جهت تشکیل شرکت مشترک حمل و نقل و ترانزیت کالا توسط شرکت ترانزیت و توسعه تجارت چابهار منطقه آزاد چابهار و اتحادیه تجار افغانی مقیم ایران و ا فغانستان که این پروتکل مراحل ثبت شرکت را طی می‌نماید.
۳) درخواست موافقت با تهیه و تدارک حدود ۱۵۰ دستگاه کامیون‌های ترانزیتی بین‌المللی جهت نوسازی ناوگان حمل و نقل سازمان در امر ترانزیت با توجه به بند ۲ مزبور
۴) درخواست از گمرک ایران جهت برقراری سیستم‌های مکانیزه در امر ترانزیت کالا از جمله استقرار سیستم مکانیزه کارت‌های هوشمند در مبادی ورودی و خروجی گمرکات از جمله گمرک چابهار که این کارت هوشمند می‌تواند به جای پته گمرکی یا پروانه‌های عبور به کار گرفته شود.
۵) تقاضا از گمرک ایران جهت اسقرار دستگاه‌های X - RAY کانتینری به ویژه در مبدأ ترانزیتی چابهار جهت جلوگیری از توفق بی‌مورد کامیون‌های ترانزیتی و دوری از بازرسی‌های سنتی کنونی و اتلاف وقت
۶) درخواست و پیگیری اخیر سازمان منطقه آزاد چابهار از گمرک ایران در خصوص مکانیزه نمودن گمرک مرز میلک به تجهیزات مکانیزه آسیکودا (SAFE TIR و ماجول ترانزیت)
۷) تهیه بروشورهای تبلیغاتی
۸) پیگیری از نمایندگان مجلس و مقامات مربوط از وزارت بازرگانی جهت تعریف بندر چابهار در یکی از خطوط کشتیرانی جمهوری اسلامی ایران با هدف انتقال کالاهای تجاری و ترانزیتی به مقصد چابهار
۹) جلب مساعدت از مسئولان سازمان‌های همجوار به ویژه گمرک ایران در جهت رعایت حقوق حقه سازمان منطقه آزاد تجاری چابهار که به موجب مصوبات هیئت محترم وزیران به منظور کمک به رفع مشکلات بودجه‌ای سازمان منظور گردیده‌ است.

منبع : ماهنامه پیام دریا