سحابی خرچنگ( M۱ )

M۱ معروفترین بازمانده ابرنواختری است. ابرنواختر موجود در این سحابی در ۴ ژولای ۱۰۵۴ میلادی توسط منجمان چینی رصد شد. در آن زمان احتمالاً درخشندگی اش به ماه كامل رسیده بود. این ابر نواختر تا ۲۳ روز در نور روز هم قابل مشاهده بود.در سال ۱۷۳۷ این سحابی توسط John Bevis كشف شد. پس از او در سال ۱۷۵۷مسیه به طور مستقل آن را كشف كرد. او ابتدا فكر كرد كه یك دنباله دار دیده است . اما متوجه شد كه این توده مه آلود دارای حركت ظاهری نیست و آن را به عنوان اولین جرم در فهرست خود وارد كرد. در قرن بعد، این سحابی با ابزارهای دقیقتری رصد شد و به دلیل شكل ظاهری اش سحابی خرچنگ نام گرفت. در واقع M۱ قطری در حدود ۱۰ سال نوری دارد و شامل مواد پرتاب شده از انفجار ابرنواختری است كه همچنان با سرعت Km/Sec ۱۸۰۰ در حال گسترش می باشد. سحابی دارای تابش قوی است كه ناشی از شتاب گرفتن الكترونها در میدان مغناطیسی قوی آن می باشد. در سال ۱۸۴۸سحابی خرچنگ به عنوان منبع قوی رادیویی شناخته شد . سپس در سال ۱۹۶۴ با كمك راكت های بلند پرواز ، پرتوهای X قوی از آن آشكار شد. تابش انرژی پرتوهای X گسیل شده از آن حدود ۱۰۰ برابر قوی تر از تابش آن در محدوده مرئی است . در سال ۱۹۶۸ وجود یك منبع رادیویی تپنده در این سحابی موسوم به NP ۰۵۳۲ كشف شد. در واقع این تپها ناشی از ستاره نوترونی مركز سحابی است . این ستاره نوترونی در هر ثانیه ۳۳۰بار به دور خود می چرخد و در هر بار چرخش خود یك تپ را به سوی زمین ارسال می كند. امروزه می دانیم كه این جسم با جرمی بیش از خورشید قطری در حدود Km ۳۰ دارد ، بنابراین باید خیلی چگال باشد. این اجسام ( تپ اخترها) دوره چرخش بسیار منظمی دارند.

سهیل خوشبین فر

منبع : فصلنامه شباهنگ