آمار های چندگانه، پیامد قاچاق بین الملل

● اشاره مترجم:
دنیای امروز را به دهکده ای جهانی تشبیه کرده اند که ابعاد آن هر چه کوچک تر می شود، ارتباطات در آن گستردگی هرچه بیشتری می یابد. در جهانی که میزان مبادلات و ارتباطات در آن در حال گسترش است، تبیین و توضیح این ارتباطات اهمیت هرچه بیشتری می یابد. گستره این ارتباطات در یک جنبه خاص نبوده و ارتباطات به مفهوم وسیع آن در همه عرصه ها شمول کامل تری می یابد. علاوه بر ارتباطات اطلاعاتی که مرزها را درمی نوردد عرصه گردش سرمایه و اعتبار و همچنین دادوستد کالا و تجارت نیز گسترش هرچه بیشتری یافته است. با پایین آمدن موانع گمرکی، تجارت جهانی در ابعاد هرچه گسترده تر چهره بازار و اقتصاد دنیا را متحول می کند.
لازمه انجام بهتر مبادلات و ارتباطات، قانونمندی و نظم و نظامی است که باید بر آن حاکم باشد تا کارایی لازم در تجارت تامین شده و از هرج و مرج و فعالیت در فضایی که چارچوب آن روشن نیست، پرهیز شود. آمارگیری و ثبت دقیق مبادلات به شفافیت هر چه بیشتر روند تجارت و حمل کالا کمک می کند.
اختلاف در آمارهای کشورهای مبدأ و مقصد در روند تجارت کالا موضوع این نوشته است. اختلاف آماری در تجارت بین المللی در گذشته از زوایای مختلف بارها مورد بررسی قرار گرفته است. این نوشته درصدد یافتن علت یا علل های وجود اختلاف آماری در مبدأ و مقصد برمی آید و در این راستا، تاکیدش بر وجود قاچاق به خصوص در کشور مبدأ است. آمارگیران اغلب به دنبال دلایل بالقوه در اختلافات آماری بین کشورهای صادرکننده و وارد کننده بوده اند تا بتوانند ارقام تجاری کشور متبوع خود را اصلاح کنند. اقتصاددانان در مواردی به بررسی اختلافات آماری صادرات و واردات، به عنوان نمایه ای از هزینه حمل ونقل پرداخته اند. در این نوشته توضیح بالقوه دیگری برای وجود این اختلاف ها مورد بررسی قرار گرفته است و آن کم اظهاری غیرقانونی است.
● اشاره نویسنده
این نوشته به بررسی آمار رسمی تجارت برای روشن شدن نقش قاچاق در تجارت بین المللی می پردازد. این نوشته توجه خود را به میزان تفاوت آمارهای مختلف تجارت (اختلاف آماری در مبدأ و مقصد) معطوف کرده و این اختلاف ها مورد بررسی و تحلیل قرار خواهد گرفت. بررسی آماری پنج واردکننده بزرگ دنیا بین سال های ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۶ و تحلیل آمارها تا چهار رقم اعشار نشان می دهد اختلاف در آمارهای مبدأ و مقصد به شدت با میزان سطح فساد در دو کشور مبدأ و مقصد مرتبط است. این یافته ها این فرض را تایید می کند که اختلاف در میزان بار ثبت شده در مبدأ و مقصد، از جمله به وجود قاچاق مرتبط است.
● مقدمه
آمارهای تجارت بین المللی اصولاً باید با هم همخوانی داشته باشد؛ همخوانی به این معنا که آمار صادرات یک شریک تجاری با آمار واردات شریک تجاری دیگری مطابقت داشته باشد ولی در عمل این آمارها به دلایل مختلف متفاوت است. به عنوان مثال یکی از دلایل بزرگ این تفاوت شیوه قیمت گذاری است. کشور صادر کننده هزینه را تا بندر صدور کالا (fob) حساب می کند در حالی که کشور وارد کننده هزینه حمل و نقل و بیمه (cif ) را نیز به حساب می آورد در نتیجه نسبت cif/fob به عنوان هزینه حمل کالا به کار گرفته شده و شناخته می شود. ولی در بررسی آمارهای کشور مبدأ و مقصد، علاوه بر اختلاف در زمینه هزینه حمل، مسائل دیگری نیز وجود دارد که می تواند باعث بروز مشکل شود. به عنوان مثال تعیین دقیق کشور مبدأ یا مقصد ممکن است با دشواری همراه باشد. اگر هنگام شروع سفر مقصد محموله روشن نباشد، صادر کننده کالا مقصد محموله قبلی را برای مقصد محموله بعدی نیز قید می کند. مساله بالقوه دیگر که می تواند از اهمیت زیادی برخوردار باشد مساله زمان است. محموله ممکن است ماه ها در ترانزیت باشد (به خصوص در حمل و نقل توسط کشتی) یا به علل گمرکی مدت ها معطل شده و در انبارهای موقت بماند و به همین جهت ثبت اداری محموله در مبدأ و مقصد با اختلاف زمان قابل توجهی صورت می گیرد و حتی ممکن است در دو سال مالی مختلف این کار انجام پذیرد. از این مهم تر ارزیاب ها و آمارگیران در کشور مبدأ و مقصد ممکن است آن ارزشی که برای محموله اعلام می کنند متفاوت باشد یا ارزشگذاری براساس دو پول متفاوت صورت گیرد. دلیل دیگر می تواند وارد نکردن سهوی یا عمدی یک معامله توسط یک فرد در کشور مبدأ یا مقصد باشد که باعث تفاوت آماری در دو کشور می شود. ثبت نکردن برخی از کالاها در آمار تجاری یک کشور (مواردی مانند محصولات نظامی) می تواند به علت محرمانه بودن معامله باشد. با توجه به همه این مشکلات اتحادیه اروپا اگر چه کاستن از مشکلات شفافیت هرچه بیشتر در کسب و کار را هدف خود قرار داده ولی با این وجود از استفاده از سیستم آیینه ای آمار (جریان واحد به معنای انطباق کامل آماری شرکای تجاری) خودداری می کند.اخیراً توضیح دیگری برای اختلاف در آمارهای کشورهای شریک در تجارت ارائه شده است و آن اینکه اختلاف بین آمار صادرات کشور صادر کننده و آمار واردات کشور واردکننده ممکن است نشان دهنده فعالیت سیستماتیک مبتنی بر جرم از طرف بازرگانان باشد. در این مورد به خصوص در مورد کالاهایی که در کشور صادرکننده، محدودیت شدیدی برای صادرات وجود دارد و از طرف دیگر، محدودیتی برای وارد کردن همان جنس در کشور وارد کننده موجود نیست، بازرگانان انگیزه شدیدی برای عدم گزارش صادرات جنس در کشور مبدأ و قاچاق جنس دارند. از طرف دیگر از آنجایی که در کشور مقصد محدودیت و مجازاتی برای وارد کردن چنین جنسی موجود نیست و از طرف دیگر گفتن دروغ در اعلام نوع بار احتمالاً عواقب و جریمه هایی در پی دارد، ورود جنس در کشور مقصد اعلام می شود. تحقیقات در مورد تجارت اشیای عتیقه کهنه تر از صد سال (که محدودیت هایی برای صادر کردن شان وجود دارد) نشان داده در کشور های صادرکننده میزان بالایی از فساد و نادیده گرفتن قوانین در صادرات این اجناس دیده می شود. در عین حال تحقیقات نشان داده در موارد تجارت اجناسی که محدودیتی برای صادرات ندارند، فساد و فعالیت های غیرقانونی دیده نمی شود.

هلگ برگر و والکر نیتچ
ترجمه: مسعود میراب زاده

منبع : روزنامه سرمایه