سیستم جبران خسارت های ماهیگیری در ژاپن

این مقاله سیستم جبران خسارات ماهیگیری درژاپن را معرفی نموده و تناسب آنرا برای دیگر نقاط دنیا پیشنهاد می کند .
● مقدمه
سیستم جبران خسارات ماهیگیری یک سیستم کمکی متقابل در میان ماهیگیران است که توسط دولت ژاپن حمایت می شوند. این سیستم به خاطر مشکلات بسیاری که ماهیگیران وصنعت شیلات را تحت تاثیر قرار می دهد بوجود آمده است.این مشکلات شامل از بین رفتن یا خسارت دیدن قایق هاواسباب ماهیگیری و همچنین کاهش محصول صید می باشد. آبزی پروری یک استثنا نبوده و با مشکلاتی نظیرتلفات، فرار یا مرگ ماهی پرورشی ، خسارت ناشی از حلزون صدفدار و یا جلبک دریایی و همچنین خسارت به تاسیسات آبزی پروری مواجه می باشد.
موقعیت جغرافیایی ژاپن زمینه را برای آب وهوای استثنایی،گرد بادها وسونامی ها مهیا می کند. این وقایع طبیعی اما غیر قابل پیش بینی بوده و می توانند محل های ماهیگیری و معیشت ماهیگیران را به طور قابل توجهی تحت تاثیر قرار دهند.
تخریب محیطی حاصل از آلودگی به واسطه تخلیه مواد نفتی، تخلیه فاضلاب صنعتی به داخل دریا به گیاهان و جانوران در محیط آبزی صدمه رسانده و مشکلاتی را برای ماهیگیری وماهیگیران بوجود می آورد. برای فراهم آوردن دوام وثبات برای تجارت ماهیگیری، دولت ژاپن بوسیله طرح بیمه متقابل به ماهیگیرانی که متاثر از بلایای طبیعی و انسانی شده بودندکمک می کند. سرمایه گذاران به صورت داوطلبانه در این طرح شرکت نموده و با یکدیگر وبا دولت همکاری می کنند و منجر به ایجاد یک سیستم کارا برای جبران خسارت ماهیگیری می شوند.
● سیستم جبران خسارت ماهیگیری
برطبق گفته های یاماموتو(۱۹۸۴) طرح بیمه در ژاپن برای فراهم کردن کمک وجبران خسارت به ماهیگیرانی که متاثر از ضررهای بزرگ شده اند، مورد استفاده قرارمی گرفت. دولت ملی ابزارهای حمایتی زیر را فراهم می آورد: یارانه برای پوشش بخشی از حق بیمه ماهیگیران؛ بیمه اضافی دولت برای بلایایی که تحت پوشش بیمه عادی ماهیگیران (به استثنای بیمه لوازم ماهیگیری) قرارنگرفته اند و همچنین مساعدت مالی برای پوشش هزینه های اداری و نیروی انسانی مربوط به انجمن بیمه متقابل ماهیگیران. دولت همچنین به خسارت ناشی از رشد سریع جلبکهای قرمز (red tides) تا سقف دو سوم حق بیمه مساعدت مالی نموده وبرای آنان اعتبار خاصی را در راستای فعالیتهای کشاورزی، جنگلداری و صنایع شیلاتی فراهم می آورد. بکار گیری این ابزارها نشانه عزم دولت ژاپن برای فراهم نمودن رفاه شهروندان خود،بخصوص ماهیگیران می باشد.
تاکنون چندین طرح بیمه ماهیگیران توسط دولت آغاز شده است .(یاماموتو ۱۹۸۴). بیمه ماهیگیری برای جبران خسارات وارده در طول فصل ماهیگیری آغاز شده است وبر پایه مجموع در آمدحاصل از بهره برداری استواربود . میزان جبران خسارت برای این بیمه به صورت زیر محاسبه می گردید: (میانگین در آمدناخالص سالیانه) x (نرخ غرامت:۷/۰- ۹/۰) که در آن میانگین در آمد خالص سالیانه بر اساس میانگین درآمد یک ماهیگیر درسه سال از پنج سال قبل،به استثنای دو سالی که پایینترین و بالاترین در آمد ناخالص را داشته است، محاسبه می گردید. میزان حق بیمه از (میزان غرامت ) (نرخ پوشش دهی) (نرخ حق بیمه) محاسبه می شود.
بیمه آبزی پروری برای جبران خسارات و زیان وارده به ماهی ودیگر محصولات پرورشی آسیب دیده ایجاد شده است . در این حالت مبلغ غرامت بر اساس حاصل جمع بیمه شونده در واحد و مقدار محصولات پرورشی خسارت دیده تعیین می شود. لازم به ذکر است که حاصل جمع بیمه شونده در واحد آبزی پروری بر اساس اندازه واحد، مواد اولیه بکار رفته در آن و استهلاک امکانات موجود تعیین می گردد (نکته قابل ذکر اینکه این بیمه مواردی نظیر دزدی،خسارت وارده به دلیل اغتشاشات داخلی ،خسارت وارده بر اثر آلودگی آب به دلیل تخلیه فاضلاب و یا دیگر آلوده کننده ها و خسارت واره به سبب بی دقتی بیمه شده گان را تحت پوشش قرارنمی دهد).
همچنین یک بیمه خاص آبزی پروری برای جبران خسارات جلبک های دریایی نظیر لارور (larver) ، خردل دریایی (sea mustard) و در هم پیچیدگی(tangle)وجود دارد. این نوع بیمه خاص آبزی پروری برای پوشش دادن خسارات و آسیب های وارده به جلبک های دریایی پرورشی و همچنین جبران خسارت ناشی از کاهش قیمت بازار برای محصولات ایجاد شده است .
بیمه لوازم ماهیگیری خسارت و آسیب واره به اسباب و لوازم ماهیگیری را تحت پوشش قرار می دهد و غرامت بر اساس مواد سازنده، اندازه واستهلاک آنها بر آورد می شود.
تلاش دولت ژاپن برای راحت تر کردن زندگی برای جمعیت ماهیگیران خود با سیاستی که به وقایع بیمه شونده مشهور است ، بسیار افزایش یافته است. این سیستم هر گونه خسارتی که به دلیل بلایای طبیعی نظیرگردبادها، طوفان ها و جلبکهای قرمز (red tides) وارد شود را تحت پوشش بیمه ای قرار می دهد. شرکتهای تعاونی ماهیگیران نیز آغاز به کار کرده است .
صرف نظر از قراردادهای شخصی ماهیگیران با شرکتهای بیمه بعنوان یک حق طبیعی، شرکت تعاونی ماهیگیری نیز قادر است تا بعنوان کارفرما یک قرارداد بیمه از طرف اعضای خود منعقد نماید. اگر تمامی اعضای یک تعاونی ماهیگیری برای چهار سال متوالی تحت پوشش یک بیمه دو طرفه ماهیگیری باشند، پس از طی پروسه مورد نیاز تنظیم شده توسط دولت منطقه ای، بواسطه مشارکت داوطلبانه آنان یارانه حق بیمه تخصیصی توسط دولت ملی دو برابر می شود . تجربه ژاپن سر مشق و الگوی مناسبی برای سایردولتهای ملی است تا چگونه تشکلهای ماهیگیری خود را تشویق و حمایت کنند.
● نتیجه گیری و پیشنهادات
طرح غرامت شیلات که توسط دولت ژاپن بصورت قانون تصویب شده است می تواند به عنوان یک مدل کارا برای کمک به تامین معیشت جوامع ماهیگیری، بعنوان یکی از فقیرترین و آسیب پذیرترین شهر وندان، درکشورهای در حال توسعه اجرا گردد. ماهیگیران،به نوبه خود می توانند شرکت های تعاونی پر طراوت وکاملا هماهنگ را تشکیل دهند. دولت ها بایستی شرکت های نفتی را به پرداخت غرامت متناسب به افرادی که به دلیل نشت فرآورده های نفتی به دریا متضرر شده اند، تشویق کنند.
● قدر دانی
به ترتیب از دانشگاه کاگوشیما ، دانشکده شیلات و بنیاد کمک هزینه تحصیلی ژاپن بواسطه حمایت های اداری ومالی و همچنین از پروفسور یوشیاکی ماتسودا برای نظرات سازنده در این نوشته قدردانی می شود.

بر گرفته ازمقاله در :NAGA, World Fish Center Quarterly Vol. ۲۸ No. ۳ & ۴ Jul – Dec ۲۰۰۵
نویسنده : F.O. Omotoso
متر جم: موسی حسن پور،
کار شناس صید اداره کل شیلات گلستان
منابع:
Yamamoti .T.۱۹۸۴. Specific of Japanese fisheries. FAO INFOFISH Environmental Digest No. ۱/۸۴: ۱۰-۱۲
F.O.Omotosoازدپارتمان مدیریت شیلات ،دانشکده ی کشاورزی ،دانشگاه آدواکیتی است .P.M.B.s۳۶۳.آدو اکیتی.ایالت آدو اکیتی. نیجریه

منبع : پایگاه اطلاع رسانی شیلات ایران