نگاهی به فیلم "تصادف" (crash)

من و تو انسان را رعایت کرده ایم
خود اگر شاهکار خدا بود
یا نبود...
"شاملو"
فیلم "کرش" به کارگردانی "پل هاگیس" از برندگان اسکار امسال سینمای هالیوود است، که به زیبایی هر چه تمام مسائل نژاد پرستی، بی اعتمادی و نبود امنیت را در شهر "لس آنجلس" ایالات متحده امریکا بعد از واقعه ۱۱ سپتامبر به تصویر می کشد.
می توان گفت "کرش" یک فیلم اجتماعی بسیار قوی است که تقابل فرهنگها، اقوام و نژادهای مختلف را درقالب درگیریها و اختلافات بین سیاهپوستان و سفید پوستان امریکا و نیز سایر اقوام مهاجر از جمله آسیایی در برخورد با امریکایی ها و...را بیان میکند.
داستان فیلم جریان زندگی افرادی است با قومیتهای مختلف که در یک شهر زندگی می کنند و بر حسب تصادف با هم برخورد می کنند. دو سارق سیاه پوست که اغلب گفتگوهای آنان در مورد تبعیض نژاد و هراسی است که مردم از سیاهان دارند.
یک دادستان به همراه هسرش "جین" که دچار حس تنهایی و ترس عمیقی است، طوریکه خدمتکار را نزدیکترین دوست خود می داند و نمی تواند به آرامشی که می خواهد دست یابد.
یکی از دلایل گیرایی این فیلم برای فارسی زبانان وجود یک خانواده ایرانی است. در همان اوایل فیلم فرهاد و دخترش برای خرید اسلحه وارد مغازه می شوند و مکالمات بین آنها فارسی است، فرهاد که مردی نا آرام و عصبی به نظر می رسد، نمی تواند توهین و کنایه صاحب مغازه را تحمل کند و با داد و فریاد از آنجا خارج می شود.
اینجا اولین صحنه ایست که حقیر بودن یک قوم از نظر دیگری در قالب دعوای لفظی مطرح می شود. و از این پس در قسمتهای مختلف فیلم شاهد تحقیر کردنها و ترسهایی هستیم که افراد داستان نسبت به اطرافیان خود دارند. چرا که وجود نژادهای متفاوت و تقابل میان آنها و نیز بی اعتمادی افراد نسبت به یکدیگر از مسائل و مشکلات کنونی امریکا محسوب می شود. و در این شرایط هر قومی دیگری را عامل نابسامانی ها ی جامعه می داند.
"رایان" پلیس متعصب و نژاد پرستی است که به همراه "هنسون" پلیس تازه کار، مأمور گشت در سطح شهر هستند. زمانیکه حسی منفی از برخورد ناشایست رایان که ناشی از تعصبات نژادپرستانه اوست به بیننده القا می شود، در صحنه ای جذاب کاری انجام می دهد که تمام ذهنیات تماشاگر بهم می ریزد. او با به خطر انداختن جان خود سعی در نجات همسر "کامرون" (کارگردان سیاه پوستی که شب قبل هنگام گشت،رایان او و همسرش را آزرده و تحقیر کرده بود) داشت. و توانست او را از داخل اتومبیلی که هر لحظه امکان داشت منفجر شود،بیرون بکشد.
چنین حادثه ای که دور از انتظار است جایی دیگر توسط "هنسون" خلق می شود، پلیس جوانی که تا آن لحظه شخصیت مثبتی از خود ارائه کرده و به خاطر نژادپرست بودن رایان نمی خواهد کنار او کار کند. در یک لحظه حساس مرتکب قتلی می شود که این حرکت، ذهنیت مثبت تماشاگر را در مورد او دچار تردید می کند.
"هاگیس" به خوبی توانسته بی اعتمادی و نا آرامی را در مردم امریکا نشان دهد و نیز ترسی را که در لایه های مختلف اجتماع به چشم می خورد. نوعی هراس که به نظر می رسد پس از انفجار برجهای دو قلو تاثیر بیشتری در روابط افراد مختلف داشته است.
آنجا که قفل ساز برای آرام کردن دختر کوچکش از ترس گلوله ای که ممکن است از پنجره اتاقش وارد شود، شنل نامرئی را به او هدیه می دهد تا وی را در برابر گلوله محافظت کند و در صحنه ای دلخراش در اواخر فیلم، فرهاد که قفل ساز را عامل اصلی اتفاقی که برایش افتاده میداند به قصد کشت به روی او اسلحه می کشد و دختر کوچک به جای پدرش مورد اصابت گلوله قرار می گیرد، اما هیچ اتفاقی برایش نمی افتد! چون دختر فرهاد قبلاً به جای گلوله های واقعی، گلوله های مشکی کار گذاشته بود.
در فضای پایانی فیلم به نظر می رسد برای مدت کوتاهی آرامشی نسبی حاکم می شود ولی باز یک تصادف و باز درگیری ها و تقابل قومیتهای مختلف ...
معضلات نژاد پرستی و بی امنیتی در این فیلم فقط به شهر لس آنجلس یا حتی امریکا محدود نمی شود. می توان گفت این مشکلات کم و بیش و به گونه های مختلف در تمامی جوامع به چشم می خورد. حوادث غیر منتظره فیلم حکایت از مسائلی دارد که به نوعی گریبانگیر انسان امروز است. پیش فرضها و تفکراتی که بشر بدان دچار است و گاهی نمی خواهد بپذیرد که باید آنها را اصلاح کند.
انسان از خود بیگانه امروز به جای تقویت روابط و شناخت خود و دیگر اقوام و فرهنگها فقط دچار نوعی وحشت و هراس از برخورد با دیگران است و همین تفکرات نژادپرستانه بهانه ایست برای دور شدن اقوام مختلف از هم و حقیر شمرده شدن یک قومیت از نظر دیگری، و توانسته اصل انسانیت را زیر سوال ببرد و جهان را دچار آشوب و هراس کند.
●تصادف Crash
کارگردان: پل هاگیس. فیلمنامه: رابرت مورسکو، پل هاگیس. موسیقی: مارک ایشام. بازیگران: دان چیدل( کارآگاه گراهام واترز)، مت دیلون(گروهبان رایان)، رایان فیلیپه(سرکار هنسون)، شاون توب(فرهاد). ١١٣دقیقه . محصول آمریکا، آلمان.

آرزو آقایی

منبع : هفته نامه فصل نو