گهر

اگر اشترانکوه انگشتری در قلمرو طبیعی لرستان باشد، دریاچه گهر، نگین این انگشتر خواهد بود. هرچند اشترانکوه به دلیل ارتفاع قابل توجه در سیستم کوهستانی زاگرس و به عنوان یک منطقه حفاظت شده شهرتی تاریخی دارد در سالهای اخیر شهرت دریاچه گهر، که در بطن این توده کوهستانی نهفته است، بیش از پیش بر شهرت اشترانکوه افزوده است. با چنین منزلتی که اشترانکوه و دریاچه گهر در مقیاس منطقه ای و ملی دارد شایسته است دریاچه و محدوده جغرافیایی آن از انزوای جغرافیایی بیرون آید و به عنوان یک عرصه طبیعی در چارچوب یک سلسله الزامات و تمهیدات تعریف شده مورد بهره برداری صحیح قرارگیرد.
دریاچه گهر در بستر کوهستانی رودخانه گهر، در ارتفاع ۲۳۵۰ متری دریای آزاد، در امتداد یک دره گسلی، میان دو رشته از کوههای اشترانکوه واقع است. رودخانه گهر که دریاچه در بستر آن است از سر شاخه های رودخانه سزار است و سرانجام به رود دز می پیوندد. گهررود در بستر علیای خود از جنوب شرقی به سمت شمال غرب جاری است و پس از تشکیل دریاچه گهر در دره گهر رود، در شمال کوه تخت کلا تغییر جهت می دهد و در امتداد تنگ «هولیوان» به سمت شرق جاری می شود و پس از رسیدن به مقابل هفتکوه، مجدداً متوجه شمال غرب شده و به موازات همان دره و با عبور از مقابل روستاهای عمارت و برآفتاب به رودخانه سزار می ریزد.
دریاچه گهر از دو قسمت گهربزرگ یا گلدگهر و گهر کوچک یا کره گهر تشکیل شده است. هر دو دریاچه در مسیر گهررود و در نتیجه حرکات لغزشی زمین و ناپایداری لایه های دامنه ها و ریزش توده های سنگ و خاک دربستر رودخانه به وجود آمده اند. مساحت حوزه آبخیز گهر حدود ۵۲‎/۵ کیلومترمربع بوده و حداکثر عمق دریاچه در حدود ۲۸ متر است.
● پوشش گیاهی:
رویش گیاهی در اصل مولود دوعامل مهم یعنی خاک و اقلیم مناسب است. تا آنجا که مطالعات و بررسی های میدانی محدوده جغرافیایی دریاچه نشان می دهد، وجود شیب تند و فرسایش شدید در دامنه های پرشیب، شرایط تشکیل خاک را بر دامنه ها دشوار ساخته و از این رو محدودیت طبیعی قابل توجهی برای تشکیل بستر رویش ایجاد کرده است.
از سوی دیگر طولانی بودن دوره سرما و تداوم یخبندان به دلیل ارتفاع منطقه، تقویم رویش گیاهان را به ماههای معینی محدود کرده است و در چنین شرایطی طبیعتاً تنها گونه های محدودی از گیاهان سازگار فرصت و امکان رویش پیدا می کنند. بطورکلی عدم امکان تشکیل خاک برروی دامنه ها، سرمای شدید، تداوم عمل فرسایش و وجود برفچالها در ارتفاعات از عوامل محدودکننده رویش گیاهی در منطقه به شمار می آیند.
پوشش گیاهی منطقه گهر را می توان به سه گروه تقسیم کرد:
۱) بخش جنگلی یا پوشش گیاهی درختی.
پوشش جنگلی در دره گهر عمدتاً در امتداد خط القعر دره و کناره های دریاچه دیده می شود. از نظر دید میدانی دامنه های سمت راست رودخانه، بخصوص دامنه های شمال غرب از نظر پوشش درختی غنی تر از سایر قسمت های دریاچه است.
درختان عمده در بخش دره ای رودخانه از نوع بید است که شرایط رویش نسبتاً مناسبی را در این قسمت از دره پیدا کرده اند و گونه های مهمی که بر دامنه ها می رویند نیز عمدتاً از بلوط و انواع درختچه ها تشکیل شده است. از انواع گونه های درختی مهم در دامنه های اطراف دریاچه می توان به سیب وحشی، گلابی وحشی و ارس اشاره کرد.
۲) پوشش گیاهی مرتعی.
ترکیب این پوشش گیاهی عموماً از انواع گونه های گون، درمند، چوبک، آویشن، جاروی زمینی، اسپرس، قندورک و سایر گونه های خاردار تشکیل شده است. علاوه بر آن می توان از انواع گونه های گرامینه از فتوکا، شال دم، جوهرز، علف پشمی، انواع لگومینوز، انواع چتریان و نعناعیان نام برد. داخل دریاچه و قسمتی از سواحل شمالی آن نیز پوشیده از نی است که با محیط آبی سازگاری قابل توجهی دارد.
۳) پوشش گیاهی درختچه ای.
سهم این گروه از گیاهان در منطقه نسبتاً ناچیز است و تنها به صورت پراکنده می توان انواع درختچه ها را در دامنه ها و سواحل مشاهده کرد. مهمترین انواع گیاهان درختچه ای شامل ارژن، شن، دافنه، زالزالک، تنگرس و شیرخشت است و در قسمت های بالادست رودها و اطراف چشمه ها، علاوه بر گونه های فوق می توان گونه هایی از انجیر، انگوروحشی، گز، زرشک و محلب را نیز مشاهده کرد.

منبع : کلوب