لنگرود

● پل خشتی لنگرود
براساس اطلاعات کتاب تاریخ خانی تا سال ۹۱۲ هـ- ق در شهر لنگرود فقط پلی چوبی موجود بود. از این رو ساخت این پل را می‌توان به زمان حکام کیایی گیلان منسوب دانست. این پل از یک سطح میانی و دو بخش جانبی شیب‌دار تشکیل شده و طول قسمت اول آن ۱۰/۱۵ متر و دو قسمت جانبی ۱۰ الی ۱۱ متر است. عرض پل در قسمت میانی و بین دو جان پناه ۳۵۰ تا ۳۴۵ سانتیمتر و عرض قسمت جان پناه هر یک ۴۵ و ارتفاع آنها ۳۵ سانتیمتر است.عرض گلی پل ۴۳۰ سانتیمتر است.محل عبور عابر پیاده روی روی پل را در مرمت‌های اخیر با قلوه سنگ مفروش ساخته‌اند. پل دارای دو دهانه با طاق جناقی نسبتا کند است. دو فرورفتگی در پیشانی پل و در فاصله بین دو قوس قرار دارد. هر یک از قوس‌ها در سمت بیرونی دارای یک نوار آجرکاری به عرض ۱۲ سانتیمتر است که حالتی تزئینی و برجسته دارد. علاوه بر آن در کناره قوس‌ها آجرچینی خاصی نیز انجام شده و حاشیه‌ای به عرض ۶۰ سانتیمتر را به وجود آورده است. پایه میانی قطور پل ۴ عرض دارد و دو موج‌شکن یا سیل برگردان در دو طرف پل برای کاستن از فشار آب در ایام افزایش سطح آب تعبیه شده است. یک دهانه کوچک بین پایه میانی پل و یک طاق نمای جناقی بر بالای آن با عرض ۵۰ سانتیمتر وجود دارد.
● بقعه آقا سید حسین و بناهای همجوار
این بقعه در شمال بازار لنگرود قرار دارد و متعلق به یکی از حکام کیایی است. زمان ساخت بقعه مربوط به دوره کیاییان است. این بنا شامل اتاق حرم و ایوان جانبی آن است. ازاره دیوارهای حرم و ایوان ها دارای کاشی کاری عصر تیموری، صفوی و قاجار است. درهای بقعه از قدمت زیادی برخوردارند و دارای کتیبه با آیات قرآنی و ادعیه هستند. تاریخ کتیبه ۱۲۰۰ و ۱۲۷۲ هـ ق را نشان می دهد. اتاق حرم دارای گنبد و ضریح مشبک است. بر دیوارهای ایوان، دیوار نگاره های مذهبی از واقعه کربلا‌ نقش بسته است. بر حاشیه بالا‌ی دیوار، اشعار گچ‌بری شده از مراثی محتشم کاشانی مشاهده می شود. بر روی سنگ مرمر حسینیه غربی اتاق حرم ، خبر آتش سوزی شهر لنگرود و بازسازی بقعه ذکر شده است. مسجد شمالی بقعه نیز قدیمی است و دارای دری کتیبه‌ای به خط محمد حسین طالقانی به تاریخ ۱۲۷۷ هـ ق است. در سقاخانه نیز کاشی عصر قاجار با تصاویر بزرگ واقعه کربلا‌ به چشم می خورد. نقاشی کاشی ها از عبدالله نامی به تاریخ ۱۲۲۰ هـ ق است.
● خانه منجم باشی
این خانه در فشکالی محله لنگرود، در شرق بازار شهر روبه روی اداره برق واقع است و در اوایل دوره قاجاریه ساخته شده است. سازندگان آن حاج آقا بزرگ منجم باشی، میرزا عبدالباقی و میرزا مهدی خان منجم باشی هستند. این بنا در رژیم گذشته مرمت شد. این بنا ابتدا به صورت مجموعه ساخته شده بود و امروزه از هم مجزا شده است. بنای اصلی، پلا‌نی مربع مستطیل و دارای دوا شکوب است. گچ بری های داخلی و بیرونی، کاشی کاری ازاره بیرونی ، کف سرسرا و حوض همراه ایوان چوبی و اروسی های زیبا از تزئینات بنا هستند.
● مسجد انزلی محله
این مسجد در شمال غربی پل خشتی، نزدیک رودخانه لنگرود قرار دارد و در زمان قاجار شکل گرفته است. سیاحان متعددی در زمان قاجار از این مسجد نام برده اند. در قدیم دارای کتیبه هایی از آیات و ادعیه است. خطاط این آیات حسین رمضانعلی و تاریخ کتابت آن ۱۲۶۸ هـ ق است. ازاره شبستان، کاشی کاری است و قسمت زنانه در طبقه دوم قرار دارد.
● مسجد گلشن
این مسجد در محله راه پشته در غرب رودخانه لنگرود قرار دارد و در دوران قاجاریه ساخته شده است. ازاره دیوارهای شبستان، کاشی آبی رنگ منقوش به نقوش گیاهی و مهندسی است. در قدیمی مسجد با دعاهای مذهبی تزئین است. الحاقات بنا مربوط به رژیم گذشته است.
● مجموعه خانه های دریا بیگی
این خانه‌ها در‌محله راه پشته،‌در غرب رودخانه لنگرود قرار دارند و در اوایل دوره قاجاریه ساخته‌شده‌اند .این مجموعه دارای بناهای اندرونی، بیرونی و محل مخصوص خدمتکاران است. بناها دو طبقه هستند و هر اشکوب، ایوانی سرتاسری دارد. از تزئینات این بناها گچ بری‌های زیبا ،‌طاقچه‌های مطبق با طاق جناقی ،‌ نقوش روی چوب در دامنه بام و درهاست. اروسی‌های این مجموعه از نفاست زیادی برخوردارند. این بنا آسیب دیده و نیاز به مرمت اساسی دارد.
● بقعه ملا‌ط
این بقعه در روستای ملا‌ط در جنوب شرقی لنگرود قرار دارد و مدفن ۱۳ تن از سادات کیایی است. سیدرضی کیایی هنگام احداث این محل بناهای متعدد و بزرگی پدید آورد. بنای بقعه چهارگوش با ایوانهایی در اطراف است. در حاشیه ایوانها ستون های چوبی قرار دارد و نقوش مذهبی دیوارهای آن از بهترین نمونه های نگاره‌های دیواری شرق گیلا‌ن است. بام بنا سفال پوش و مقابر داخلی به شکل ساده در کنار هم قرار دارند، بانی آن سیدرضی کیا حاکم بیه پیش بود. این بقعه در دوره قاجاریه ومعاصر مرمت شده است.

منبع : روزنامه آفتاب یزد