موسیقی سنتی استان گیلان

ترانه ها و آواهای فولكوریك ، دارای اهمیت ویژه ای هستند و هر یك بازگو كننده بخش وسیعی از آداب و رسوم و یكپارچگی فرهنگ خود بشمار می آیند . ترانه ها و آهنگهای اصیل بطور كلی، و دست آوردهای خطه سرسبز گیلان بالاخص ، آهنگهایی هستند كه سازنده مشخصی ندارند . شاعر اینگونه ترانه ها نیز شناخته شده نیست و آن قسمت از موسیقی اصیل گیلان كه تا حدودی از دستبرد زمان محفوظ مانده است بیشتر در شرق و غرب استان ( در مناطقی چون ؛ تالش ، دیلمان، اسپیلی ، اشكورات ، رانكوه ) ، شنیده شده است .
ساختمان ترانه های عامیانه گیلان : آهنگهایی كه ساختمان آنها از چند جمله كوتاه قرینه و متوازن تشكیل شده، ترانه هایی كه از نظر ساختمان و جمله بندی و وزن وسیع تر است و آهنگهای رقص .
▪ ترانه های عامیانه گیلان از نظر موضوع :
قهرمانی و حماسی ، حرفه ای ( كشت و كار ) ، مراسم ( جشن عروسی ، تولد ، عیدها و ... ) توصیفی ، عاشقانه ، كودكانه و لالایی ، مذهبی و نوروزی خوانی .
▪ نام موسیقی ها و آوازهای محلی گیلان :
خره ( خرلنگ)، كشتی مقام ( در مراسم كشتی محلی اجرا می شود ) ، عروسی بران ، آهنگ ورزا جنگ (جنگ گاو نر)، پهلوی خوانی ( دوبیتی گیلكی ) ، بجارسری ( هنگام شالیكاری ) ، گلن كشی ( آواز دشتی) ، گوسفند دوخوان ( فراخواندن گوسفند ) ، ولگ سری ( پیام آور موسم بهار ) ، ولگ ریزی ( برگ ریزان)، جلونی (هنگام بردن عروس به خانه داماد ) ، آبكناری ( نوعی آواز دشتی ) ، زرد ملیجه ( موسیقی معروف استاد صبا) ، شرفشاهی (دوبیتی‌های شرفشاه ) ، رعنای ( آهنگهای قدیمی دشت شرق گیلان)، گاره سری (گهواره سری)، چار بداری ، لیلی ماری (آوازهای بومی زنان شالیكار)، غربتی (آوازهای دشتی)، برم بران (زمان كشتی محلی‌)، اشكوری، قاسم آباد ( مراسم عروسی) ، پشت كوهی ، محمو د بیك (قطعات ضربی غم انگیز متواضع)، هی یار هی یار (قطعات منطقه تالش) ، یروله (موسیقی حماسی تالش) ، كیله لی جانم ( تصنیفهای منطقه تالش ـ دیلمانی)، شتر زنگ (زنگ شتر)، نوروزی خوانی ، عروسی گوله .
▪ خوانندگان محلی :
فریدون پوررضا ، سید علی زیبا كناری ، امیر زیبا كناری ، نادر گلچین ، ناصر مسعودی ، احمد عاشورپور .
▪ نوازندگان :
غلامرضا ورعی (نی)، غلامرضا امانی (فلوت)، احمد سیگارچی (عود)، عبدالله ملت پرست (تار) ، محمد تقی رنجبر (تار)، منوچهر ویسانلو (ویلن)، جهانشاه (سرنا)، عزیز خوشنواز (سرنا) ، علی مرادخان ، عزیز فلاحتكار ، غلامحسین فلاحتكار، عزیز مشتاق (سرنا) ، ابرار شاه نور (سیابرار) و رضا سردایی (نی).
▪ سازهای سنتی موسیقی گیلان :
كرنی یا كرنا ، نقاره ، نی ، سرنا (سرنای یا سورنا) ، فلوت ، دمبوك (تنبك) ، دمبل، بلی بوم (دهل)، دیاره (دایره)، دیاره زنگی ، سنج ، سانتور ، گاوگورانه (سازك بادی)، شت (نوعی نی)، دوتار تالش ، گیله تار .
▪ سازندگان ساز سنتی :
حسین غفوری (سنتور)، محمد مهدی یوسفی (تار و سه تار)، نقی یوسفی (تار)، برادران واحد (نی و سه تار)، محمود محمدی (سه تار)، فیض الله انبار لویی، شریف خان (سرنا و كمانچه).

منبع : سازمان میراث فرهنگی و گردشگری استان گیلان