یکشنبه, ۱۶ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 5 May, 2024
مجله ویستا


امام‌زاده یحیی ، همدان


بنای این امام‌زاده در محله‌ای به همین نام، از محله‌های قدیمی شهر همدان‌،‌ واقع شده است. بقعه در وسط حیاطی بزرگ و مستطیل شكل قرار دارد كه دیواره‌های شمالی، جنوبی و شرقی آن نوساز است. در ورودی اصلی در ضلع غربی دارای سردری قوس‌دار و دو مناره‌ ساده است.
مقبره دارای پلانی مستطیل شكل و دو طبقه است كه در وسط صحن قرار گرفته و در هر ضلع آن ایوانی كشیده شده است كه با یك ورودی قوس‌دار به داخل بقعه راه می‌برد. ورودی اصلی كه در ایوان غربی قرار دارد آینه‌كاری شده است و در آن اشعاری از محتشم كاشانی و ذكر نام پنج تن و تاریخ 1306 به چشم می‌آید.
ایوان جنوبی دارای مقرنس‌كاری و كتیبه‌هایی به خط ثلث و نستعلیق است. در چهار گوشه جبهه خارجی ساختمان مقبره، راه‌پله‌هایی برای دسترسی به حجره‌های طبقه دوم و پشت‌بام وجود دارد. داخل بقعه نیز حرم مربع شكل بزرگی به ابعاد شش متر در وسط قرار دارد و چهار طرف آن دهانه‌هایی عریض روی پایه‌های چهار كنج و دیواره‌های چهار طرف قرار گرفته كه پهنای آن‌ها در حدود 225 سانتی‌متر است. رواقی به عرض 290 سانتی‌متر در اطراف حرم قرار گرفته در میان حرم، ضریح چوبی به طول 260 و عرض 182 و ارتفاع 108 سانتی‌متر روی پایه مرمری از سنگ‌های قدیمی قرار دارد كه در حدود 15 سانتی‌‌متر ارتفاع دارد. در داخل ضریح صندوقی به طول 174 سانتی‌متر و عرض 1 متر با ارتفاع 104 سانتی‌متر قرار گرفته است. در دو سوی طول صندوق، منبت‌كارهایی زیبا انجام شده كه به قرن‌های هشتم و نهم هجری مربوط است. با توجه به این تزئینات، به نظر می‌رسد این بنا از آثار سده‌های هشتم تا دهم هجری است و رواق آن را در دوره صفویه بر اطراف آن افزوده‌اند.
علاوه بر این تزئینات، در قسمت ایوان‌های غربی و جنوبی بنا، زیر قوس ایوان جنوبی نیز تزئینات و كتیبه‌هایی وجود دارد كه اینك در زیر گچ‌اندود دوره‌های قبل پنهان است. در مدخل غربی نیز كه بخش قدیمی‌تر است،‌ گچبری‌هایی شامل تزئینات گل و بوته و تصویر دو شیر شمشیر به دست دیده می‌شود كه قدمت چندانی ندارند. در و پنجره‌های مشبك ارسی نصب شده بر حجره‌ها و شاه‌نشین‌های ساختمان، قدیمی و برخی از آن‌ها نوسازند. زیر طاق‌نماهای حد فاصل جرزهای چهارگانه، با مقرنس‌كاری‌های گچی نه چندان ظریف آرایش شده است. روی سنگ گور امام‌زاده هیچ‌گونه نبشته‌ای وجود ندارد.
با توجه به شجره‌نامه موجود، امام‌زاده مدفون در این بقعه، با هشت واسطه به امام حسن مجتبی (ع) می‌رسد و در نیمه دوم سده هشتم در همدان می‌زیست و مردم را به دوستی اهل بیت دعوت می‌‌كرد.