۲۹۰ میلیارد دلار هزینه برای ماندن درصدر جدول(۱)

برتری جهانی آمریكا تا حد زیادی به توانایی آن برای تولید فناوریها و صنایع جدید با سرعتی بیش از سایرین بستگی دارد. در پنج دهه گذشته، روحیه كارآفرینی فناورانه و نوآوری علمی، باعث رفاه اقتصادی و قدرت نظامی این كشور شده است. این آمریكایی ها بودند كه نیمه رساناها، كامپیوتر شخصی و اینترنت را اختراع كردند و به آن حالت تجاری دادند. سایر كشورها صرفاً از آمریكا دنباله روی كردند. با این حال، امروز چه بسا این برتری فناورانه كه مدتها بدیهی انگاشته شده است، رو به تضعیف باشد و جدی ترین چالش نسبت به آن از جانب آسیا وارد می شود. دولتهای آسیایی توانسته اند از طریق سیاستهای مالیاتی رقابتی، افزایش سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه (R&D) و سیاستهای ترجیحی در قبال نیروی كار در بخش علم و فناوری (S&T)، كیفیت فعالیتهای علمی خود را بهبود بخشیده و بهره برداری از نوآوریهای آتی را تضمین كرده اند. درصد حق ثبت و انتشار مقاله در نشریات علمی توسط دانشمندان مقیم در چین، سنگاپور، كره جنوبی و تایوان در حال افزایش است. شركتهای هندی به سرعت به دومین تولیدكننده بزرگ نرم افزارهای كاربردی بدل شده اند و پایگاه های اطلاعاتی و سایر نرم افزارها را برای مشتریانی از سراسر جهان، تولید، عرضه و اداره می كنند. كره جنوبی به سرعت بخشی از امتیاز آمریكا را در ساخت تراشه های كامپیوتر و نرم افزارهای مخابراتی تصاحب كرده است و حتی چین دستاوردهای چشمگیری در فناوریهای پیشرفته مانند لیزری، زیست فناوری و مواد پیشرفته مورد استفاده در نیمه رساناها، هوا فضا و بسیاری رشته های دیگر داشته است.
اولین فشارها وارد شده است
با وجودی كه تفوق فنی آمریكا همچنان محكم است، جهانی شدن تحقیق و توسعه، فشار قابل ملاحظه ای را بر نظام آمریكا وارد كرده است. در واقع همان طور كه آمریكا متوجه شده است، جهانی شدن تیغ دولبه ای است.هم عامل توانمند تسریع كننده نوآوری فناورانه آمریكا است و هم تهدیدی عمده نسبت به آن. آمریكا هرگز نخواهد توانست رقبای خود را از دستیابی به فناوریهای جدید بازدارد. تنها راه برتر باقی ماندن آمریكا این است كه به نوآوری با سرعت بیش از سایرین ادامه دهد. اما این كار آسان نخواهد بود. حفظ این موقعیت ممتاز در جهان نیازمند آن است كه آمریكا مهارت خود را در گسترش خلاقیت فناوری افزایش دهد.در حال حاضر، اعلام بحران در توان رقابت علمی و فناورانه آمریكا زود هنگام است. آمریكا هنوز به دلایل مختلفی از توانایی آن برای تأمین هزینه تحقیقات علمی پایه گرفته تا سرعت تجاری شده دستاوردهای آن توسط شركتها مورد رشك همه كشورهاست.
۲۹۰ میلیارد دلار؛ دو برابر ژاپن!
امسال برآورد می شود حجم كل هزینه های تحقیق و توسعه در آمریكا به بیش از ۲۹۰ میلیارد دلار بالغ شود كه دو برابر ژاپن است كه در مكان دوم قرار دارد. در سال ،۲۰۰۲ كل هزینه تحقیق و توسعه آمریكا بیش از مجموع كانادا، آلمان، ایتالیا، ژاپن و انگلیس بود (هر چند كه از نظر نسبت بودجه تحقیق و توسعه به تولید خالص داخلی، آمریكا پس از فنلاند، ایسلند، ژاپن، كره جنوبی و سوئد قرار داشت) و با وجودی كه ممكن است دانشمندان سایر نقاط جهان به نسبت آمریكایی ها مقالات علمی بیشتری بنویسند، تحقیقات آمریكایی همچنان بیشتر مورد استناد قرار می گیرد.به علاوه آمریكا پیشتاز بازارهای عمده فناوری جهان است و سهام بازار را در قلمرو هوا فضا، ابزارهای علمی، كامپیوتر و ماشین افزار دفتری و لوازم ارتباطاتی در اختیار دارد.تولیدكنندگان فناوری مخابرات و اطلاع رسانی در آمریكا تقریباً د رتمام بخشهای دیگر پیشتاز هستند. در دو دهه گذشته شركتهای آمریكایی عرضه كنندگان اصلی خدمات فناوری پیشرفته بوده و یك سوم مجموع جهانی را به خود اختصاص داده اند.با این حال، این نقاط قوت نباید وجود تهدیدهای جدید را در قبال وضعیت مناسب علم و نوآوری در آمریكا در دراز مدت پنهان كند. مثلاً كسر بودجه بی سابقه ۴۲۲ میلیارد دلاری دولت فدرال چه بسا حمایت دولت را از تحقیق و توسعه كاهش دهد. تغییرات اخیر در هزینه گری دولت فدرال باعث كاهش بودجه تحقیقات پایه -یعنی تحقیقاتی كه انگیزه آن كنجكاوی علمی است تا كاربردهای معین تجاری- خواهد شد و این امر اقتصاد را از منابع لازم نوآوری در آینده محروم خواهد كرد. با وجودی كه انتظار می رود هزینه های فدرال تحقیق و توسعه در سال مالی ۲۰۰۵ به ۱۳۲ میلیارد دلار و در سال ۲۰۰۹ به ۵/۱۳۷ میلیارد دلار برسد، هزینه های جدید در بخش دفاع، امنیت داخلی و برنامه فضایی متمركز خواهد بود. در این حال، بودجه تمام برنامه های تحقیق و توسعه دیگر امسال ثابت باقی خواهد ماند و در خلال پنج سال آینده بر حسب ارزش واقعی كاهش خواهد یافت.
۳/۷۰ میلیارد دلار؛ بیش از درخواست پنتاگون
در تیر ماه، كنگره آمریكا بودجه بی سابقه ۳/۷۰ میلیارد دلاری را برای تحقیق و توسعه وزارت دفاع تصویب كرد كه ۱/۷ درصد بیش از سال گذشته و حتی بیش از مقداری بود كه پنتاگون خواسته بود (در واقع مقامات پنتاگون خواهان كاهش بودجه تحقیق و توسعه شده بودند). این گشاده دستی این امكان را به پنتاگون می دهد كه به نوآوری در آِینده نزدیك ادامه دهد. با این حال، دورنمای دراز مدت آن نگران كننده تر است. براساس پیش بینی های پنج ساله انجمن پیشرفت علم در آمریكا، وزارت دفاع به طور فزاینده ای به تولید تسلیحات توجه كرده و از توجه به تحقیقات پایه و كاربردی باز خواهد ماند.در این حال، بودجه های خصوصی تحقیق و توسعه- كه در آمریكا حدود ۶۰ درصد از كل بودجه را تشكیل می دهد- نیز در اثر افت رشد اقتصادی كاهش یافته است. در سال ،۲۰۰۱ صنایع خصوصی بودجه تحقیق و توسعه را ۷/۱ درصد، در سال ،۲۰۰۲ ۵/۴ درصد و در سال ،۲۰۰۳ ۷/۰ درصد كاهش دادند. امسال گمان می رود این بودجه افزایش یابد، اما كمتر از یك درصد كه كمتر از میران تورم است.افزون بر این، با توجه به آن كه فقط ۱۰ درصد بودجه تحقیق و توسعه صنعت به پژوهش پایه اختصاص دارد، خلایی كه با انتقال منابع دولتی به تحقیقات دفاعی و امنیتی ایجاد شده است، پر نخواهد شد.كمبود نیروی انسانی در آِینده چه بسا این كاهش بودجه را تشدید كند. شمار آمریكایی هایی كه در علوم و مهندسی در مقطع عالی تحصیل می كنند، رو به كاهش و برنامه های درسی در رشته های علوم و مهندسی به طور فزاینده ای به استعدادهای خارجی وابسته شده است. ۳۸ درصد دانشمندان آمریكا كه مدرك دكترا دارند، در خارج از این كشور به دنیا آمده اند و از میان مدارك دكترا در رشته های علمی و مهندسی كه در سالهای ۱۹۸۵ تا ۲۰۰۰ به دانشجویان خارجی اعطا شد، نیمی از آنها نصیب دانشجویانی از چین، هند، كره جنوبی و تایوان شد.

منبع : خبرگزاری فارس