پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

و او قهرمان‌ جهان‌ بود


و او قهرمان‌ جهان‌ بود
لویی‌ پاستور، پدر میكروب‌شناسی‌ نوین‌ و كاشف‌ اولین‌ واكسن‌ها برای‌ حیوانات‌ است‌. از دوران‌های‌ ماقبل‌ تاریخ‌ تا قرن‌ ۲۱ حیوانات‌ به‌ انواع‌ بیماری‌های‌ كشنده‌ مبتلا می‌شدند. از جمله‌ این‌ بیماری‌ها می‌توان‌ به‌ سیاه‌زخم‌، تب‌ برفكی‌، طاعون‌ گاوی‌، آنفلوآنزای‌ خوك‌ و طاعون‌ طیور اشاره‌ كرد. این‌ بیماری‌ها نه‌ تنها حیوانات‌ را مبتلا می‌كردند بلكه‌ رفاه‌ انسان‌هایی‌ را كه‌ در رژیم‌ غذایی‌ خود (گوشت‌، شیر، كره‌، پنیر و غیره‌) به‌ حیوانات‌ اهلی‌ مثل‌ گاو، گوسفند و خوك‌ وابسته‌اند نیز تهدید می‌كردند. همچنین‌ انسان‌ها در جنبه‌های‌ دیگر زندگی‌ نیز از چرم‌ و پشم‌ و نیروی‌ آنها در شخم‌ زدن‌ استفاده‌ می‌كردند. اما با تلاش‌های‌ یك‌ محقق‌ فرانسوی‌ لویی‌ پاستور این‌ بیماری‌ها اكنون‌ بسیار كمتر دیده‌ می‌شوند.
● آوریل‌ ۱۸۶۴، میكروب‌ها و پیدایش‌ میكروب‌شناسی‌ نوین‌
تا نیمه‌ دوم‌ قرن‌ نوزدهم‌ تئوخودزایی‌ یا خودبه‌خودی‌ (به‌ وجود آمدن‌ جاندار از هیچ‌) مورد تایید همگان‌ بود. گمان‌ می‌رفت‌ كرم‌هایی‌ كه‌ بر روی‌ گوشت‌ در حال‌ فاسد شدن‌ به‌ وجود می‌آیند خودبه‌خود ایجاد می‌شوند. دانشمندان‌ با مشاهده‌ قسمت‌های‌ بسیار كوچكی‌ از بافت‌های‌ بیمار در زیر میكروسكوپ‌های‌ قوی‌ گمان‌ می‌كردند كه‌ این‌ بیماری‌ها در اثر خودزایی‌ به‌ وجود آمده‌اند.اما پاستور با آزمایشات‌ خود نشان‌ داد عكس‌ این‌ قضیه‌ صادق‌ است‌. سخنرانی‌ مشهور او در آوریل‌ ۱۸۶۴ نظریه‌ میكروبی‌ را به‌ اثبات‌ رساند. نظریه‌ میكروبی‌ معتقد است‌ بیماری‌ها توسط‌ میكروب‌ها و سایر موجودات‌ ذره‌بینی‌ سرایت‌ می‌كنند. میكروب‌شناسی‌ نوین‌ پس‌ از آن‌ بود كه‌ متولد شد و پاستوریزه‌سازی‌ و ضدعفونی‌ كردن‌ مایعات‌ بزودی‌ به‌ مهمترین‌ راه‌ حفاظت‌ از انسان‌ها در مقابل‌ بیماری‌ها تبدیل‌ شد.
● تضعیف‌ میكروب‌ها، كلید واكسیناسیون‌
بزودی‌ پاستور دریافت‌ كه‌ موجودات‌ زنده‌ میكروسكوپی‌ بیماری‌های‌ متفاوتی‌ را سبب‌ می‌شوند. او ابتدا متوجه‌ شد كه‌ چگونه‌ می‌تواند بعضی‌ از این‌ موجودات‌ را در محیط‌ آزمایشگاه‌ پرورش‌ دهد. (این‌ موجودات‌ امروزه‌ به‌ باكتری‌ مشهورند) سپس‌ فهمید كه‌ بعضی‌ دیگر از این‌ موجودات‌ در بافت‌های‌ بدن‌ حیوانات‌ رشد می‌یابند (امروزه‌ این‌ موجودات‌ به‌ عنوان‌ ویروس‌ شناخته‌ می‌شوند). سپس‌ ایده‌ تضعیف‌ این‌ موجودات‌ به‌ ذهنش‌ خطور كرد. وی‌ با قرار دادن‌ باكتری‌ها در معرض‌ بعضی‌ از مواد شیمیایی‌ یا حرارت‌دادن‌ آنها توانست‌ آنها را ضعیف‌ كند و در خصوص‌ ویروس‌ها این‌ كار را با مبتلا كردن‌ یك‌ حیوان‌ توسط‌ حیوانی‌ دیگر انجام‌ داد. پاستور دریافت‌ كه‌ این‌ موجودات‌ زنده‌ میكروسكوپی‌ منجر به‌ بیماری‌ نمی‌شوند اما جانور را در مقابل‌ موجودات‌ میكروسكوپی‌ مهلك‌ از نوع‌ مشابه‌ كه‌ بعد از واكسیناسیون‌ وارد بدن‌ می‌شوند ایمن‌ می‌كند.
● فوریه‌ ۱۸۸۰ اولین‌ واكسن‌ حیوانات‌
پاستور تحقیقات‌ خود را در خصوص‌ وبای‌ ماكیان‌ ادامه‌ داد. این‌ باكتری‌ اولین‌ بار توسط‌ پاستور شناسایی‌ شد. پروسه‌ ضعیف‌ كردن‌ این‌ باكتری‌ به‌ آسانی‌ با قرارگیری‌ در معرض‌ هوا بمدت‌ طولانی‌ انجام‌ گرفت‌.
● مه‌ ژوئن‌ ۱۸۸۱ اولین‌ واكسن‌ سیاه‌زخم‌
پس‌ از تحقیقات‌ بسیار دشوار پاستور در فوریه‌ ۱۸۸۱ كشف‌ واكسن‌ سیاه‌زخم‌ كه‌ در میان‌ گوسفندان‌ بیش‌ از سایر حیوانات‌ رایج‌ بود را رسما اعلام‌ كرد. این‌ بار او با نگهداری‌ باكتری‌ در دمای‌ د۴۲۰ سانتیگراد و افزودن‌ مقداری‌ پتاسیم‌ به‌ آن‌ به‌ باكتری‌ ضعیف‌ شده‌ دست‌ یافت‌. دامپزشكی‌ به‌ نام‌ «هیپولیت‌ روسینگل‌» كه‌ با نظریه‌ میكروبی‌ پاستور مخالف‌ بود او را به‌ مبارزه‌ طلبید و از او خواست‌ تا آزمایشی‌ را با ۵۰ گوسفند در مزرعه‌ خود روسینگل‌ انجام‌ دهد. پاستور مبارزه‌ را پذیرفت‌ و ۲۵ گوسفند را واكسینه‌ كرد. این‌ گوسفندان‌ بعد از واكسیناسیون‌ در معرض‌ میكروب‌ سیاه‌زخم‌ قرار گرفتند. همزمان‌ ۲۵ گوسفند باقی‌ مانده‌ تنها در معرض‌ میكروب‌ این‌ بیماری‌ قرار گرفتند و واكسینه‌ نشدند. در ۲ ژوئن‌ پاستور به‌ مزرعه‌ روسینگل‌ رفت‌ تا شاهد پیروزی‌ خود باشد. تمام‌ گوسفندهای‌ واكسینه‌ شده‌ سالم‌ بودند اما گوسفندان‌ دیگر یا مرده‌ بودند یا بشدت‌ بیمار.
● مه‌ ۱۸۸۴ واكسن‌ هاری‌ برای‌ سگ‌ها
پاستور تحقیقات‌ بر روی‌ هاری‌ را در ۱۸۸۰ آغاز كرد. تحقیقات‌ به‌ كندی‌ پیش‌ می‌رفت‌ زیرا او با ویروس‌ سروكار داشت‌ و ویروس‌ها در محیط‌ آزمایشگاه‌ رشد نمی‌یابند. اما او از روش‌ انتقال‌ ویروس‌ از یك‌ حیوان‌ به‌ حیوان‌ دیگر استفاده‌ كرد و موفق‌ شد. واكسن‌ هاری‌ برای‌ سگ‌ها در سال‌ ۱۸۸۴ به‌ جهان‌ معرفی‌ شد. از آنجا كه‌ این‌ واكسن‌ در تمام‌ جهان‌ مورد استفاده‌ قرار گرفت‌ .
● ژوییه‌ ۱۸۸۵ واكسن‌ هاری‌ برای‌ انسان‌ها
چیزی‌ كه‌ بیش‌ از واكسن‌ هاری‌ سگ‌ها مورد احتیاج‌ بود واكسن‌ هاری‌ برای‌ انسان‌ها بود. تحقیقات‌ بیشتری‌ انجام‌ شد. سپس‌ در ۶ جولای‌ ۱۸۸۵ مردی‌ به‌ نام‌ «تئودور وان‌» به‌ همراه‌ پسری‌ به‌ نام‌ ژوزف‌ میستر و مادرش‌ به‌ نزد پاستور رفتند. دو روز قبل‌ از آن‌ ژوزف‌ توسط‌ سگ‌ تئودور كه‌ تمام‌ نشانه‌های‌ بیماری‌ هاری‌ را داشت‌ مورد حمله‌ قرار گرفته‌ بودند. سگ‌، ژوزف‌ را ۱۲ بار گاز گرفته‌ بود و او بشدت‌ مجروح‌ بود. آیا پاستور می‌توانست‌ به‌ او كمك‌ كند؟
پاستور با یكی‌ از دوستانش‌ كه‌ پزشك‌ بود مشورت‌ كرد و او پذیرفت‌ كه‌ ژوزف‌ را معاینه‌ كند. ژوزف‌ با مرگ‌ دست‌ و پنجه‌ نرم‌ می‌كرد تا در ساعت‌ ۸ شب‌ اولین‌ تزریق‌ دارو انجام‌ شد. پس‌ از آن‌ بمدت‌ ۱۱ روز، ۱۲ تزریق‌ دیگر انجام‌ شد. ژوزف‌ جوان‌ نجات‌ یافت‌.این‌ دومین‌ واكسن‌ انسانی‌ بود كه‌ كشف‌ شد. واكسن‌ آبله‌ اولین‌ واكسن‌ انسانی‌ بود كه‌ توسط‌ «ادوارد جنر» ۸۹ سال‌ قبل‌ از كشف‌ واكسن‌ انسانی‌ هاری‌ تولید شد.
سه‌ ماه‌ بعد در ۱۶ اكتبر سال‌ ۱۸۸۵ پاستور نامه‌یی‌ دریافت‌ كرد كه‌ به‌ او شانس‌ دیگری‌ می‌داد تا بار دیگر واكسن‌ هاری‌ خود را به‌ بوته‌ آزمایش‌ بگذارد. بیمار چوپانی‌ ۱۵ ساله‌ به‌ نام‌ «ژان‌ باتیست‌» بود كه‌ در ۱۴ اكتبر مورد حمله‌ سگ‌ قرار گرفته‌ بود و درمان‌ در ۲۰ اكتبر یعنی‌ ۶ روز بعد آغاز شد. آیا بیماری‌ بیش‌ از حد پیش‌ رفته‌ بود؟
در روز ۲۶ اكتبر بعد از ۸ بار تزریق‌ دارو، ژان‌ هنوز به‌ مرگ‌ تسلیم‌ نشده‌ بود و در این‌ روز پاستور موفقیت‌ خود را اعلام‌ كرد. پاستور یك‌ شبه‌ به‌ قهرمانی‌ بین‌المللی‌ تبدیل‌ شد.

سروین‌ عالی‌ داعی‌