رقص نخل‌ها و سیب‌‌های‌ شفا‌بخش‌

عاشورا، روزی‌ مقدس‌ برای‌ همه‌ ایرانیان‌ از مسلمانان‌ تا اقلیت‌های‌ مذهبی‌ است‌ و در تمامی‌ سرزمین‌ ایران‌ مراسمی‌ باشکوه‌ برای‌ عاشورا و شهادت‌ سرورشهیدان‌ تدارک‌ دیده‌ می‌شود، اما در استان‌ سمنان‌ و شهر شاهرود که‌ انگورهای‌ معروفش‌ زبانزد عام‌ و خاص‌ است‌، این‌ مراسم‌ به‌ گونه‌یی‌ متفاوت‌ اجرا می‌شود.
روز ۲۷ ذی‌حجه‌ با صدای‌ شیپور، سنج‌ و طبل‌ در شاهرود، مردم‌ به‌ پیشواز ماه‌ عزاداری‌ می‌روند و از روز اول‌ ماه‌ محرم‌، مراسم‌ عزاداری‌ در تکیه‌ها و مساجد آغاز می‌شود. البته‌ مراسم‌ ویژه‌ محرم‌ از روز پنجم‌ محرم‌ آغاز می‌شود. این‌ روز مخصوص‌ توق‌ بندان‌ است‌. توق‌، تک‌ تیغه‌یی‌ مانند علم‌ است‌ که‌ با پارچه‌های‌ بسیاری‌ تزیین‌ می‌شود. در تعدادی‌ از خانواده‌های‌ شاهرودی‌، علامت‌ توق‌ مانند میراث‌ خانوادگی‌ از نسلی‌ به‌ نسل‌ دیگر منتقل‌ می‌شود. مردم‌ این‌ شهر روز پنجم‌ محرم‌ توق‌ها را از صندوق‌ها خارج‌ کرده‌ و در طی‌ مراسمی‌، آن‌ را آماده‌ بردن‌ به‌ مسجد یا تکیه‌ می‌کنند. خانواده‌های‌ صاحب‌ توق‌، آن‌ را با پارچه‌ تزیین‌ کرده‌، در حالی‌که‌ اشعاری‌ را در مورد حضرت‌ ابوالفضل‌ می‌خوانند. مراسم‌ اصلی‌ توق‌بندان‌ در تکیه‌ زنجیری‌ یا همان‌ تکیه‌ بازار انجام‌ می‌گیرد. دسته‌ عزاداری‌ تکیه‌ بازار صبح‌ روز پنجم‌ از تکیه‌ حرکت‌ می‌کند و به‌ هر محله‌یی‌ که‌ می‌رسد با چای‌ و شربت‌ پذیرایی‌ می‌شود. سپس‌ توق‌ آن‌ محله‌ را به‌ ترتیب‌ زبانه‌، بدنه‌ و چوب‌ به‌ صورت‌ افقی‌ بالای‌ دست‌ گرفته‌ و راه‌ می‌افتند و به‌ محله‌ بعدی‌ می‌روند. این‌ مراسم‌ تا نزدیک‌ ظهر به‌ طول‌ می‌انجامد. پس‌ از جمع‌آوری‌ توق‌ها، عزاداران‌ در تکیه‌ بازار و دیگر هیات‌ها پذیرایی‌ می‌شوند.
● رقص نخل‌ها بر دستان‌
ظهر عاشورا، تمامی‌ روستاها و شهرستان‌های‌ شاهرود، نخل‌ بلند می‌کنند. این‌ نخل‌، از چوب‌ ساخته‌ شده‌ و با پارچه‌ و آینه‌ تزیین‌ شده‌ و بربالای‌ آن‌، توق‌ قرار می‌گیرد. همچنین‌ سیب‌های‌ سرخ‌ برسر آن‌ می‌گذارند و پس‌ از پایان‌ مراسم‌، این‌ سیب‌ها را به‌ نیت‌ شفا بین‌ مردم‌ تقسیم‌ می‌کنند. از آنجا که‌ نخل‌ بزرگ‌ است‌، جمعیت‌ زیادی‌ برای‌ بلند کردن‌ و حرکتش‌، زیر آن‌ قرار می‌گیرند.
در این‌ مراسم‌ ابتدا توق‌ها را به‌ حرکت‌ در آورده‌ و برطبل‌ می‌کوبند، سپس‌ نخل‌ را بلند می‌کنند. در تکیه‌ باغ‌ زندان‌ یکی‌ از محلات‌ شاهرود، رسم‌ است‌ که‌ نخل‌ را به‌ سمت‌ قبرستان‌ ببرند و در این‌ مسیر دسته‌های‌ عزاداری‌ بر سر و سینه‌ خود می‌ زنند و نخل‌ را همراهی‌ می‌کنند. وقتی‌ بر سر مزار رسیدند، نخل‌ را بر زمین‌ می‌گذارند مردم‌ هم‌ با کلوچه‌، چای‌ و... از عزاداران‌ پذیرایی‌ می‌کنند. در یکی‌ از روستاهای‌ شاهرود به‌ نام‌ دیزج‌ در زبان‌ محلی‌ دزج‌ خوانده‌ می‌شود نخل‌ با اشاره‌ بانویی‌ که‌ از فرزندان‌ یکی‌ از خان‌های‌ قدیمی‌ این‌ روستاست‌ بلند می‌شود.
نخل‌ اصلی‌ شاهرود روز یازدهم‌ محرم‌ طی‌ مراسمی‌ که‌ در آن‌ هیات‌ها و دسته‌های‌ عزاداری‌ محلات‌ شاهرود و روستاهای‌ شرکت‌ دارند بلند می‌شود.مراسم‌ نخل‌ بلند کردن‌ حدود ساعت‌ ۳ بعدازظهر شروع‌ می‌شود و با بلند شدن‌ نخل‌، مردان‌ دست‌ در کمر یکدیگر دایره‌وار به‌ سینه‌زنی‌ می‌پردازند و زنان‌ گرداگرد آنان‌ نظاره‌گر این‌ عزاداری‌ هستند در حالی‌که‌ در دل‌ سوگوار حسینند. مردم‌ شاهرود معتقدند نخل‌ نماد همبستگی‌ و اتحاد زنان‌ و مردانی‌ است‌ که‌ برای‌ یافتن‌ حقیقت‌ و وارستگی‌ همگی‌ با هم‌ به‌ عزای‌ حسین‌ می‌نشینند.از دیگر مراسم‌های‌ این‌ شهرستان‌ پنجه‌بندان‌ است‌. پنجه‌ بندان‌ با حضور زنان‌ صورت‌ می‌گیرد. در این‌ مراسم‌ پنچه‌هایی‌ (دست) بر سرچوب‌ قرار دارند، با ذکر نوحه‌هایی‌ از حضرت‌ ابوالفضل‌ از اتاقی‌ که‌ پنجه‌ها در آن‌ است‌ به‌ سمت‌ اتاق‌ اصلی‌ که‌ منبر در آن‌ قرار دارد برده‌ شده‌ سپس‌ زنان‌ همگی‌ به‌ نوحه‌خوانی‌ و مدیحه‌سرایی‌ می‌پردازند.
عماری‌، نمادی‌ از گهواره‌ است‌ که‌ با پارچه‌، آینه‌ و گاهی‌ اوقات‌ با زنگوله‌ تزیین‌ شده‌ است‌. مراسم‌ بستن‌ عماری‌ نیز تقریباً مشابه‌ مراسم‌ توق‌بندان‌ است‌. با این‌ تفاوت‌ که‌ در این‌ مراسم‌ زنان‌ نقش‌ اصلی‌ را داشته‌ و وظیفه‌ بستن‌ عماری‌ را برعهده‌ دارند. روزی‌ که‌ نخل‌ را بلند می‌کنند، عماری‌ نیز در کنار توق‌ها با نخل‌ همراهی‌ می‌کند.
عاشورای‌ امسال‌ در شاهرود باران‌ شدیدی‌ بارید، اما در تمامی‌ روستاها و شهرستان‌های‌ اطراف‌ مانند دیزج‌، بسطام‌ مراسم‌ بلند کردن‌ نخل‌ و حمل‌ توق‌ها، باشکوه‌ خاصی‌ برگزار شد تا ثابت‌ شود که‌ ایرانیان‌ همیشه‌ حامی‌ عدالت‌ و راه‌ امام‌ حسین‌ (ع) هستند.

الهه‌ فقیه‌

منبع : روزنامه اعتماد