چالش های چرخه تولید

به جهت مقبولیت بیشتر کالا های تولید داخل کشور و کاهش بهای این نوع کالا ها نسبت به کالا های مشابه در بازارهای جهانی مهمترین اصل را می توان عدم وجود وابستگی ارزی کالا های صادراتی دانست که به همراه امکان تامین مواد اولیه لا زم در داخل کشور و وجود مزیت نسبی در تولید این گونه کالا ها موجبات تفوق و شکوفایی تولیدات کشور فراهم خواهد شد. در صورت وابستگی ارزی کالا های تولید داخل، کاهش ارزش پول ملی موجبات بالا رفتن بهای اقلا م وارداتی (به پول ملی) جهت تکمیل چرخه تولید، تولیدات داخلی و در نتیجه افزایش بهای کالا های تولیدی فراهم خواهد گردید. از سوی دیگر با توجه به تجربیات چند ساله اخیر کشور نتایج حاصل بیانگر آن است که کاهش ارزش پول ملی، تولید کننده داخلی را با کاهش نقدینگی روبه رو ساخته و در پی آن کاهش تولیدات را منجر گشته است.
به عنوان مثال برای روشن تر شدن مطالب فوق این گونه می توان بیان نمود که: در صورتی که دلا ر در بازار داخلی با مبلغی بالغ بر ۹۰۰ تومان مبادله گردد، محصول تولیدی داخل کشور ۱۸۰۰ تومانی بدون در نظر گرفتن سایر هزینه ها از قبیل حمل و نقل و ... به بهای ۲ دلا ر در بازارهای جهانی عرضه خواهد گردید. لیکن در صورت کاهش ارزش پول ملی و افزایش بهای دلا ر به مبلغ ۱۸۰۰ تومان و در نتیجه عملکرد تورمی حادث شده در داخل کشور، قیمت کالا ی تولید داخل که تا قبل از این ۱۸۰۰ تومان بوده احتمالا به رقمی بالغ بر ۴۵۰۰ تومان خواهد رسید. در این حالت با در نظر گرفتن کاهش ارزش پول ملی، بهای دلا ری آن از ۲دلار به ۲ دلار و ۵۰ سنت افزایش می یابد که بر صادرات تاثیر منفی خواهد داشت.
مشکل اساسی دیگر که از موضوعات و چالش های اصلی در بخش تولیدات داخلی کشور ماست و همواره از آن رنج برده ایم به کمی تولید و توان تولیدی کشور باز می گردد که در کنار گران بودن بهای محصولات ما در بازارهای بین المللی و عدم توان رقابت در بخش کیفیت با محصولات دیگر کشورهای عرضه کننده محصولات مشابه در بازارهای جهانی موجبات شدت یافتن عدم توفیق تولیدات داخلی ایران را فراهم ساخته است.
پایین بودن بهره وری سرمایه و نیروی کار در کنار منسوخ بودن دستگاه ها و تکنولوژی های تولید در داخل کشور چنان شرایطی را فراهم ساخته که حتی مصرف کننده داخلی نیز از پذیرش کالاهای داخلی طفره رفته و همواره سعی در جایگزینی نیازهای مصرفی خود با کالاهای خارجی دارد. ضمنا در آن بخش از تولیدات داخلی که با کیفیت تولیدات روبه رو هستیم و امکان رقابت برای کالای تولید داخل با کالای وارداتی و مشابه خارجی وجود دارد عدم عرضه این محصولات در بسته بندی های حرفه ای و نبودن تبلیغات کافی و توان عرضه اینگونه تولیدات جهت دسترسی تمامی مصرف کنندگان داخلی را می توان مشکل دیگر فراروی اینگونه تولیدات در بازارهای داخلی و خارجی دانست.
از تمامی موارد فوق که بگذریم بیشتر بخش های تولیدی در داخل کشور به واردات کالا های سرمایه ای و مواد اولیه از بازارهای جهانی وابسته اند و کاهش مداوم ارزش پول ملی موجبات افزایش هزینه های تولید و کاهش سرمایه گذاری در این بخش ها را فراهم ساخته است. در واقع کاهش ارزش پول ملی با گسترش فقر از یک سو و افزایش هزینه ها از سوی دیگر، مقدار سودآوری را کاهش داده و از سوی دیگر کاهش قدرت خرید را نیز شدت بخشیده است.
در چنین شرایطی خیل عظیم واردات کالا های ارزان قیمت و بعضا ظاهر فریب و بی کیفیت از کشورهایی چون چین و هنگ کنگ و ... شرایط را به گونه ای دگرگون ساخته که هم در بخش تولید با سردرگمی تولید کننده داخلی روبرو شده ایم و هم در بخش مصرف با تغییر ذائقه و فرهنگ مصرفی مصرف کننده داخلی مواجه هستیم. کشوری هستیم که نفت می فروشیم تا مصرف کنیم و مصرف می کنیم تا امکان هزینه کردن عایدات حاصل از فروش نفت را داشته باشیم.
در واقع چرخه ای وجود ندارد و هر چه هست حرکتی مستقیم از مصرف کننده داخلی به تولید کننده خارجی و بالعکس است. در صورتی که می توانستیم با در نظر گرفتن مواد اولیه موجود در داخل کشور و با در نظر گرفتن آن چیز که در آن دارای مزیت نسبی هستیم به پی ریزی صنایعی با ارزش افزوده بالا و وابستگی ۱۰۰ درصد به مواد اولیه داخل همت گمارده و با توسعه صنایع پایین دستی این صنایع و حرکت به سوی پیاده سازی صنایع و تولیدات نهایی موجبات رشد و شکوفایی و رفاه و آسایش ایرانی را فراهم آورده و با تغییر وابستگی از نفت به صادرات کالا های نهایی محصول نفت موجبات وابستگی و کشش وارداتی بازارهای جهانی به بازارهای داخلی را فراهم آوریم.

نویسنده : سروش دانش

منبع : روزنامه مردم سالاری