مرجعیت شیخ مرتضی انصاری

● مرجعیت شیخ مرتضی انصاری (۱۲۸۱ – ۴۱۲۱)
سلسله رفیع مرجعیت شیعیان در عصر غیبت کبری با جامعیت علم و تقوی فرزانگان کم‌نظیری را به جامعه مسلمانان و بشریت تقدیم کرده است. بعد از ارتحال صاحب جواهر در سال (۱۲۶۶ هـ.ق) شیخ اعظم مرتضی انصاری به مدت ۱۵ سال به مرجعیت عمومی شیعیان رسید. نسب مرتضی انصاری به عبدا... انصاری از صحابه بزرگوار و معروف رسول خدا (ص) می‌‌رسد. او در دزفول متولد شد و تا سن ۲۰ سالگی نزد پدرش به تحصیل علوم اسلامی پرداخت. او در سال ۱۲۳۲ همراه پدرش به قصد زیارت کربلا و نجف، عازم عراق شد و در آنجا با فقهای بزرگی مانند شیخ موسی کاشف‌الغطاء و شریف‌العلما مازندرانی و سیدمجاهد آشنا شد و به توصیه علما و عمویش شیخ حسن انصاری در عراق به تکمیل تحصیل خود پرداخت و سپس به سراسر ایران مسافرت کرد و در کاشان با ملااحمد نراقی صاحب کتاب فقهی مستندالشیعه ملاقات کرد و از او استفاده علمی برد.شیخ مرتضی انصاری حوزه مشهد و اصفهان آن زمان را درک کرد و سرانجام در سال ۱۲۴۹ به نجف و حوزه درس شیخ محمدحسن نجفی صاحب جواهرالکلام رسید. او در درس صاحب جواهر چون خورشیدی تابناک درخشید. قدرت تحلیل و تفریع فروع او به حدی بود که مورد تعجب دانشمندان نجف و کربلا واقع شد.
● عصر مرجعیت شیخ انصاری
شیخ مرتضی انصاری دو سال بعد از به حکومت رسیدن ناصر۶۱ ساله قاجار (۱۲۶۴ هـ.ق) به مرجعیت رسید. ناصر قاجار که هنگام حکومت پدرش محمد قاجار در آذربایجان بود با تلاش مهدعلیا مادرش و هماهنگی و همکاری سفیران روسیه و انگلیس در تهران به حکومت رسید و قریب به ۵۰ سال بر ایران حکومت کرد و سیاه‌ترین سال‌های سیاسی کشورمان در این نیم قرن رقم خورد که دولت و سیاست حکومت ایران همواره تحت اختیار و نفوذ دولت روسیه تزاری و انگلیس استعماری بود.تحصیلات ناصر قاجار و درک مسائل سیاسی و اجتماعی او به قدری ضعیف بود که استعمار انگلیس در عصر ناصر قاجار هر کار خواست انجام داد. قتل امیرکبیر میرزا تقی‌خان فراهانی، توطئه بابیه برای شیعیان و توطئه وهابیه برای سنیان، جداسازی هرات از استان خراسان ایران در سال ۱۲۷۳، توطئه ترکمانان در ناحیه شمال و شمال شرق و اختلاف بین شیعه و سنی، فساد و رشوه دربار قاجار و فساد اداری و نظامی ارتش و... از برگ‌های سیاه حکومت ناصر قاجار است.در این دوران شیخ انصاری در نجف به تدریس و تحقیق و تحول‌آفرینی در فقه و اصول مشغول و حکومت قاجار کمترین فرصتی برای مداخله فقهای نجف قائل نبود تا این‌که عصر مرجعیت سید شیرازی بزرگ رسید.
● خدمات علمی شیخ انصاری
بعد از انقلاب علمی علامه وحید بهبهانی و ترویج تفکر اصولی شیخ اعظم انصاری شخصیت علمی بی‌‌نظیری است که علم اصول را وارد مرحله جدیدی کرد. او با تالیف کتاب اصولی رسائل مبنای فکری اجتهاد مراجع بعد از خود را در علم اصول پایه‌ریزی کرد. شاگرد ممتاز او میرزا ابوالقاسم کلانتر قسمت اول علم اصول را به نام مطارح‌الانظار تقریر کرد وهم اکنون یک دور کامل اصول از تفکر شیخ اعظم انصاری در اختیار دانش‌پژوهان است.شیخ اعظم علاوه بر مباحث اصول، در فقه مدنی و معاملات، کتاب مکاسب را تالیف کرد که یک دوره کامل قواعد عمومی قراردادها را با تحلیل‌های عمیق و برداشت‌های دقیق تقدیم جهان فقه و حقوق کرد که بی‌تردید سابق بر ایشان وجود نداشته است. شیخ اعظم انصاری نسبت به زمان خود بیش از یکصد سال در علم فقه و حقوق جلوتر بود و هم‌اکنون از اشعه افکار او حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها بهره‌ها می‌‌برند. او در تربیت شاگردان بزرگی چون میرزا محمدحسن شیرازی، شیخ جعفر شوشتری، میرزا حبیب‌ا... رشتی، شیخ محمدحسن ممقانی، میرزا محمدحسن آشتیانی و ... بسیار موفق بوده است.
● ارتحال و مزار شیخ اعظم
سرانجام شیخ مرتضی انصاری در سن ۶۷ سالگی در ۱۸ جمادی‌الثانی ۱۲۸۱ دار فانی را وداع گفت و در جوار حق آرمید. پیکر مطهر آن فقید اهل بیت (ع) در کنار مزار نورانی حضرت علی (ع) در نجف اشرف به خاک سپرده شد و مرجعیت بعد از ایشان به سید محمدحسن شیرازی رسید.

منبع : خانواده سبز