پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا


جدال‌ ۵/۱ میلیون‌ خانوار ایرانی‌ با فقر


جدال‌ ۵/۱ میلیون‌ خانوار ایرانی‌ با فقر
در حال‌ حاضر بیش‌ از دو میلیون‌ خانواده‌ در سطح‌ کشور جزو خانواده‌های‌ فقیر هستند. البته‌ این‌ رقم‌، آمار ارایه‌ شده‌ از سوی‌ دولت‌ است‌ و آمار غیررسمی‌ این‌ آمار را تا هشت‌ میلیون‌ خانوار بیان‌ می‌کند. براساس‌ آمار جهانی‌ که‌ از سوی‌ سازمان‌ ملل‌ متحد ارایه‌ شده‌، در حال‌ حاضر بیش‌ از ۵/۲ میلیارد نفر در سراسر دنیا زندگی‌ می‌کنند که‌ حدود ۷۰ درصد آنان‌ در قاره‌ آفریقا هستند. از دیدگاه‌ سازمان‌ ملل‌ بیش‌ از ۶۰ درصد این‌ فقرا درآمد روزانه‌یی‌ کمتر از یک‌ دلار دارند در ایران‌ که‌ جزو کشورهای‌ ثروتمند و دارای‌ نفت‌ است‌، آمار فقر بیش‌ از حد انتظار است‌. آمار تقریبی‌ شش‌ میلیونی‌ کسانی‌ که‌ در فقر مطلق‌ درآمد کمتر از ۹۰۰ تومان‌ در روز در ایران‌ زندگی‌ می‌کنند، نشان‌ از ضعف‌ در سیستم‌ توزیع‌ عادلانه‌ درآمدها، همچنین‌ تفاوت‌ های‌ اقتصادی‌ فاحش‌ دارد. براساس‌ آمار ارایه‌ شده‌ از سوی‌ دولت‌ ۸۰ درصد درآمدها و ثروت‌ کشور در دست‌ ۲۰ درصد افراد جامعه‌ است‌. این‌ موضوع‌ بیانگر آن‌ است‌ که‌ فاصله‌ فقیر و غنی‌ و توزیع‌ اقتصادی‌ پول‌ با مشکل‌ بسیاری‌ مواجه‌ است‌.
از سوی‌ دیگر بیش‌ از ۵۵ درصد جمعیت‌ کشور زیر خط‌ فقر اعلام‌ شده‌ از سوی‌ سازمان‌ برنامه‌ و بودجه‌ هستند و حدود ۱۵ درصد افراد جامعه‌ نیز همتراز خط‌ فقر درآمد دارند و تنها ۲۵ درصد جمعیت‌ ایران‌ روی‌ خط‌ فقر قرار داشته‌ و در رفاه‌ زندگی‌ می‌کنند.
اگر به‌ آمار آسیب‌های‌ اجتماعی‌ و تبعات‌ جرم‌ گونه‌ آنها نگاهی‌ بیندازیم‌ براحتی‌ در می‌یابیم‌ که‌ آمار جرایم‌ اقتصادی‌ و اجتماعی‌ در ایران‌ رشد قابل‌ توجهی‌ داشته‌ است‌.
زمانی‌ که‌ پدر خانواده‌ از زور و فشار فقر به‌ جرایم‌ مختلف‌ مانند سرقت‌، قاچاق‌ موادمخدر روی‌ می‌آورد، باید به‌ جای‌ زندانی‌ کردن‌ او، ریشه‌یابی‌ علت‌ وقوع‌ جرم‌ را بررسی‌ کرد و راهکارهای‌ عملی‌ برای‌ تکرار دوباره‌ آن‌ را فراهم‌ کرد.
دولت‌ جدید که‌ با شعار عدالت‌خواهی‌ کار خود را شروع‌ کرده‌، باید به‌ این‌ نکته‌ توجه‌ ویژه‌ داشته‌ باشد که‌ فقر علت‌العلل‌ تمامی‌ مشکلات‌ و آسیب‌های‌ اجتماعی‌ و حتی‌ جرایم‌ است‌.
دکتر حمید وحیدی‌ آسیب‌شناسی‌ اجتماعی‌ در این‌ باره‌ می‌گوید: در یک‌ جامعه‌ زمانی‌ که‌ توزیع‌ عادلانه‌ درآمدی‌ وجود نداشته‌ باشد، فاصله‌ عمیق‌ بین‌ فقیر و غنی‌ ایجاد می‌شود و به‌ تبع‌ آن‌ مشکلات‌ عدیده‌ فرهنگی‌، اجتماعی‌ در آن‌ جامعه‌ ایجاد می‌شود.
در برخی‌ موارد افراد برای‌ رسیدن‌ به‌ مقاصد اقتصادی‌ خود و فرار از فشارهای‌ اقتصادی‌ شدید، به‌ سراغ‌ راه‌های‌ نامتعارف‌ و ممنوعه‌ اجتماعی‌ می‌روند.
وی‌ در ادامه‌ می‌افزاید: افزایش‌ آمار سرقت‌، فسادهای‌ اخلاقی‌ و گرایش‌ به‌ مسائل‌ جنسی‌ برای‌ کسب‌ درآمد، کیف‌قاپی‌، کف‌زنی‌ و... از تبعات‌ فقر اقتصادی‌ جامعه‌ است‌. در جامعه‌ ما نهادها و ارگان‌های‌ زیادی‌ ادعای‌ فعالیت‌ برای‌ فقرا و نیازمندان‌ را دارند اما آیا با حمایت‌هایی‌ که‌ آنان‌ از خانواده‌های‌ فقیر انجام‌ می‌دهند، می‌توان‌ زندگی‌ کرد؟!به‌ عنوان‌ نمونه‌، میزان‌ حمایت‌ مالی‌ که‌ کمیته‌ امداد امام‌ خمینی‌ برای‌ هر خانواده‌ دو نفره‌ در نظر گرفته‌ است‌ کمتر از ۳۰ هزار تومان‌ است‌ و برای‌ خانواده‌های‌ بالای‌ چهار نفر حدود ۴۰ هزار تومان‌ است‌. آیا براستی‌ می‌توان‌ با این‌ مبالغ‌ در کشوری‌ که‌ تورمی‌ بیش‌ از ۲۸ درصد دارد زندگی‌ کرد؟! پس‌ بهتر است‌ ارگان‌های‌ متولی‌ این‌ امور با پشتیبانی‌ دولت‌ یک‌ برنامه‌ریزی‌ درست‌ در این‌ باره‌ داشته‌ باشند.
از سوی‌ دیگر مجید یارمند مدیرکل‌ دفتر سلامت‌ و رفاه‌ سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌ با تشریح‌ اقدامات‌ انجام‌ شده‌ ایران‌ برای‌ کاهش‌ فقر در راستای‌ اهداف‌ توسعه‌ هزاره‌ سازمان‌ ملل‌ متحد می‌گوید: رفع‌ فقر یک‌ تعهد کاملا جهانی‌ است‌ و شاید یکی‌ از بزرگترین‌ تعهداتی‌ که‌ کشورها در راستای‌ اهداف‌ توسعه‌ هزاره‌ سوم‌ با هم‌ امضا کرده‌اند، موضوع‌ کاهش‌ فقر است‌ به‌ همین‌ جهت‌ عزم‌ سیاسی‌ تمام‌ کشورها در این‌ قضیه‌ جزم‌ است‌. فقر پدیده‌یی‌ نیست‌ که‌ خود به‌ خود به‌ وجود آمده‌ باشد بلکه‌ پدیده‌یی‌ ناشی‌ از بد عمل‌ کردن‌ دستگاه‌های‌ کشور است‌ یعنی‌ اگر بخش‌ آموزش‌ و پرورش‌، بهداشت‌، کشاورزی‌ و... خوب‌ عمل‌ نکنند ضایعاتش‌ تبدیل‌ به‌ فقر می‌شود. حال‌ بعضی‌ از این‌ بخش‌ها تاثیرات‌ بیشتری‌ دارند مانند سلامت‌، سواد، بهداشت‌ و آموزش‌ که‌ این‌ بخش‌ها، هم‌ می‌توانند باعث‌ کاهش‌ فقر شوند و هم‌ فقر ایجاد کنند.
مدیرکل‌ دفتر سلامت‌ و رفاه‌ سازمان‌ مدیریت‌ و برنامه‌ریزی‌ با بیان‌ اینکه‌ در حال‌ حاضر بین‌ ۱۰ تا ۱۲ درصد افراد در کشور زیر خط‌ فقر هستند و ۵/۱ میلیون‌ خانوار تحت‌ پوشش‌ سازمان‌های‌ امدادی‌ مانند کمیته‌ امداد امام‌ و بهزیستی‌ هستند، می‌افزاید: در راستای‌ کاهش‌ فقر باید دو کار انجام‌ شود یکی‌ اینکه‌ جمعیت‌ فقیر به‌ جامعه‌ فعلی‌ تحت‌ پوشش‌ اضافه‌ نشود، دوم‌ اینکه‌ این‌ جامعه‌ فعلی‌، توانمند شوند و از چرخه‌ فقر نجات‌ یابند. برای‌ فعالیت‌ اول‌ که‌ به‌ این‌ جامعه‌، فقرا اضافه‌ نشوند، باید تمام‌ بخش‌های‌ کشور کمک‌ کنند تا فرد جدیدی‌ به‌ دره‌ فقر سقوط‌ نکند که‌ مهمترین‌ این‌ بخش‌ها سلامت‌ و آموزش‌ و پرورش‌ است‌ و باید این‌ دو بخش‌ فعال‌ و با نگرش‌ کمک‌ به‌ گروه‌های‌ آسیب‌پذیر عمل‌ کنند.
وی‌ بیان‌ می‌کند: در حال‌ حاضر اعتباری‌ حدود ۲۵ هزار میلیارد تومان‌ در بخش‌ یارانه‌ها در کشور هزینه‌ می‌شود که‌ ۵۰ درصد بودجه‌ عمومی‌ کشور است‌. باید این‌ یارانه‌ها بخوبی‌ مورد استفاده‌ قرار گیرد. در حقیقت‌ باید در سه‌ حوزه‌ بهداشت‌ و درمان‌، آموزش‌ و یارانه‌ها عمده‌ترین‌ تلاش‌ خود را برای‌ کاهش‌ فقر جامعه‌ داشته‌ باشیم‌.
همچنین‌ باید فرزندان‌ جامعه‌ فقیر مورد توجه‌ قرار گیرند. یعنی‌ اگر پدر و مادر فقیر شدند، نباید کاری‌ کرد که‌ فرزندان‌ هم‌ فقیر شوند. به‌ عنوان‌ مثال‌ در مورد یک‌ میلیون‌ دانش‌آموز تحت‌ پوشش‌ خانوارهای‌ فقیر که‌ در کشور هستند، اگر آموزش‌های‌ درست‌ ببینند به‌ سرنوشت‌ پدرانشان‌ دچار نمی‌شوند. در این‌ میان‌ سعی‌ شده‌ با ایجاد خوابگاه‌های‌ دانش‌آموزی‌ که‌ تحت‌ پوشش‌ کمیته‌ امداد هستند این‌ دانش‌آموزان‌ بتوانند تحصیلات‌ تکمیلی‌ داشته‌ باشند و اگر در درسی‌ ضعیف‌ هستند با آنها کار شود.
یارمند همچنین‌ ‌می‌گوید: باید سعی‌ شود گروه‌ فقیر فعلی‌ از طریق‌ ایجاد سواد در فرزندان‌ آنان‌ توانمند شوند و برای‌ آنان‌ شغلی‌ ایجاد شود بطوری‌ که‌ در حال‌ حاضر دو صندوق‌ ایجاد شغل‌ در کشور وجود دارد که‌ یک‌ صندوق‌ در کمیته‌ امداد است‌ که‌ متجاوز بر ۱۰۰ میلیارد تومان‌ سرمایه‌ این‌ صندوق‌ است‌. یک‌ صندوق‌ هم‌ در بهزیستی‌ با سرمایه‌ ۱۶ میلیارد تومان‌ فعال‌ است‌ وتقریبا حدود ۱۱۶ تا ۱۲۰ میلیارد تومان‌ برای‌ این‌ خانوارها اعتبار ویژه‌ وجود دارد.
از سوی‌ دیگر اقداماتی‌ نیز برای‌ درمان‌ جامعه‌ فقیر فعلی‌ باید انجام‌ شود به‌ گونه‌یی‌ که‌ در بخش‌ درمان‌ از هر ۱۰۰ نفری‌ که‌ به‌ مراکز درمانی‌ مراجعه‌ می‌کنند سه‌ نفر آنان‌ به‌ علت‌ هزینه‌های‌ درمانی‌ سنگین‌ به‌ زیر خط‌ فقر سقوط‌ می‌کند و قرار است‌ تا پایان‌ برنامه‌ چهارم‌ این‌ سه‌ نفر به‌ یک‌ نفر کاهش‌ یابند. یک‌ اقدام‌ دیگر در بخش‌ سلامت‌ این‌ است‌ که‌ سهم‌ خانوارها را از هزینه‌های‌ درمان‌ که‌ حدود ۴۵ تا ۵۰ درصد است‌ باید به‌ ۳۰ درصد برسانیم‌. در مجموع‌ دورنمای‌ خوبی‌ از کاهش‌ فقر در سطح‌ جامعه‌ وجود دارد. با توجه‌ به‌ اینکه‌ یکی‌ از اصلی‌ترین‌ رویکردهای‌ رییس‌ جمهور موضوع‌ عدالت‌ و رفع‌ فقر بوده‌ است‌، امیدواریم‌ مشکلی‌ برای‌ رسیدن‌ به‌ این‌ اهداف‌ توسعه‌ هزاره‌ وجود نداشته‌ باشد.

فرهاد اسماعیلی‌
منبع : روزنامه اعتماد