رنگ‌ ها به صدا درمی‌آیند

وارد خانه یا اداره‌ای می‌شوید و حس بدی دارید؛ ناراحتید. نمی‌توانید بیشتر از یكی، دو ساعت آن محیط را تحمل کنید، اما نمی‌دانید چرا.احساس ناخوشایندی دارید؛ چیزی شبیه بی‌قراری، بی‌حوصلگی یا حتی عصبانیت. . . یک لحظه سرتان را می‌چرخانید و نگاهی به دور و برتان می‌اندازید. به چیدمان آن محیط، نحوه رنگ‌آمیزی و نورپردازی‌اش دقیق می‌شوید و... بله، دارید به نتیجه جالبی می‌رسید: رنگ‌ها را نباید دست کم گرفت. از دیدگاه روان‌شناسی رنگ، رنگ‌ها می‌توانند آرامــش‌بخش، شـــادی‌آفرین یا حتی اشتهاآور باشند. رنگ‌ها از سوی دیگر می‌توانند کسل‌کننده، اعصاب‌خردکن یا حتی بیماری‌‌زا باشند. روان‌شناسان می‌گویند با اطلاعات ساده‌ای از این دست می‌توانید محیط کار و زندگی‌تان را تبدیل کنید به محیطی شادتر، آرام‌تر و دوست‌داشتنی‌تر. به امتحانش می‌ارزد. قبول ندارید؟
۱) رنگ‌های روشن و رنگ‌هایی که ته‌رنگ سفید دارند، در دراز‌مدت آدم را خسته نمی‌کنند. این رنگ‌ها معمولا القاكننده حسی خوب و دلپذیرند و پس برای ایجاد محیطی آرام و دلپذیر، در نخستین قدم، برویم سراغ رنگ‌های روشن.
۲) در محیط‌هایی كه بیشتر با آن‌ها سر و كار داریم و در اماکن شلوغ و پررفت‌وآمد، بهتر است از رنگ‌هایی استفاده کنیم كه ته‌رنگ سفید دارند؛ به این معنا كه هر رنگی را همراه با مقدار محسوسی از رنگ سفید به کار بگیریم تا برآیند نهایی، یک رنگ روشن باشد.
۳) رنگ‌آمیزی اتاق كودك، استفاده از رنگ‌های تیره و رنگ‌هایی که ته‌رنگ مشکی دارند، مناسب نیست. این رنگ‌ها در درازمدت، احتمال افسردگی را در کودکان افزایش می‌دهند.
۴) روان‌شــــناسی رنگ، بنفش تیــره را غم‌انگیزترین رنگ‌ می‌داند. پس به نفع خودمان است دور این رنگ را کلا خط بکشیم، ولی اگر به هر دلیلی مجبوریم بنفش را در محیط کار و زندگی‌مان تحمل کنیم، بهتر است از طریق ادغام آن با یک رنگ دیگر، از عمق فاجعه (!) بكاهیم.
۵) رنگ‌هایی مانند قرمز، نارنجی و زرد متمایل به نارنجی كه زیر مجموعه رنگ‌های تند و گرم به حساب می‌آیند، ذاتا نشاط‌آور، انرژی‌بخش‌ و حتی اشتهاآورند. اما همان‌قدر كه تاثیر این رنگ‌ها زیاد و سریع است، به همان نسبت هم اثرگذاری‌شان گذرا و كوتاه است. از این رنگ‌ها معمولا در محیط‌ بازی كودكان، اماكن تفریحی و رستوران‌ها استفاده می‌شود و البته خانم‌های خانه‌دار هم می‌توانند از چنین رنگ‌هایی برای تزئین اتاق كودك، محل غذاخوری یا آشپزخانه منزل استفاده كنند.
۶) بعضی رنگ‌ها تاثیر چندانی در محیط ندارند، یعنی هیچ حسی را به آدم القا نمی‌كنند. به این رنگ‌ها می‌گویند رنگ خنثی.
رنگ‌های خنثی عبارتند از سفید، مشكی، نقره‌ای، خاكستری و تمام رنگ‌های طیف خاكستری، یعنی مابین سفید و سیاه. این رنگ‌ها را می‌توان به دلخواه به محیط اضافه كرد و از استفاده بیش از حدشان هم نگران نبود، چون سفید و سیاه و تركیبات بین آن‌ها (خاكستری‌ها) خاصیت‌شان این است که خطوط اثرگذار را محو می‌کنند و جلوی القای یک حس خاص را می‌گیرند. لابد دیده‌اید که در نمایش‌ها و پانتومیم‌ها از رنگ سفید برای محو كردن خطوط چهره استفاده می‌شود و حاجی‌فیروزهای دم عید هم با استفاده از رنگ سیاه، خطوط غمگین چهره‌شان را از معرض دیدمان دور می‌کنند.
۷) روان‌شناسان به تقسیم‌بند‌ی‌ دیگری هم در خصوص رنگ‌ها اعتقاد دارند: گرم و سرد.
رنگ‌های گرم كه شامل زرد، زرد مایل به نارنجی، نارنجی، قرمز و بنفش مایل به قرمزند، اصولا القاكننده حس گرما هستند و از آن‌ها معمولا در خانه‌هایی استفاده می‌شود كه در مناطق سرد واقع شده‌اند.
رنگ‌های سرد (شامل زرد مایل به سبز، سبز، آبی و بنفش مایل به آبی) نیز حس سرما را القا می‌کنند و کاربردشان عمدتا در خانه‌هایی است که در مناطق گرم واقع ‌شده‌اند.
۸) رنگ‌ها سنگین و سبک هم دارند. سال گذشته در یک كارخانه کانادایی، برخی كارگرها از كار سخت و سنگین به دفعات شكایت کردند. كار آن‌ها حمل و نقل كالاهای بزرگ و سنگین بود. یک دكوراتور به کارفرمایان کارخانه پیشنهاد کرد رنگ جعبه‌های كالا را از قهوه‌ای تیره به زرد روشن تغییر داد. مدتی بعد، شكایت‌ها كمتر شد و کارگران با رضایت مشغول كار شدند. ثابت شده است كه رنگ‌های تیره، اجسام را سنگین‌تر از وزن واقعی نشان می‌دهند و رنگ‌های روشن، سبك‌تر. اگر دقت کرده باشید، لابد دیده‌اید که بیشتر بچه‌ها هم در لباس‌هایی كه رنگ روشن دارند، راحت‌ترند تا لباس‌های تیره.
۹) رنگ آبی معمولا تداعی‌کننده آرامش، آزادی و حس پرواز است؛ و رنگ سبز، تداعی کننده خنكی كوهستان و سرسبزی دشت. بسیاری از رنگ‌ها منجر به تداعی‌هایی از جنس فرهنگ می‌شوند. تداعی‌ها البته در محیط‌های مختلف با هم فرق دارند. مثلا رنگ قرمز تیره در ایران، یادآور شهامت و شجاعت است اما در غرب، عمدتا یادآور كریسمس.
بسیاری از رنگ‌ها هم با سنت‌ها تداعی دارند. مثلا در ناخودآگاه اغلب مادران ایرانی، رنگ صورتی یک رنگ دخترانه است و رنگ آبی، پسرانه. در کشور ما از گذشته‌های دور مرسوم بوده كه اتاق دخترها را با دكوری صورتی یا مایل به صورتی تزئین کنند و اتاق پسرها را معمولا با رنگ‌ آبی یا سبز یا طیف‌هایی از این قبیل. جالب است كه این باورها حتی در انتخاب لباس کودكانمان نیز بی‌تاثیر نیستند.
۱۰) رنگ‌ها می‌توانند ما را دچار خطای دید کنند. با داشتن اطلاعاتی در این خصوص می‌توانیم در تعادل بصری دیگران نیز دست ببریم. کافی است بدانیم كه رنگ‌های گرم، پیش‌رونده‌اند. یعنی این خاصیت را دارند كه به نظر می‌رسد از حد واقعی‌شان جلوترند. با این خاصیت، می‌توانیم اتاق‌هایی را كه خیلی بزرگ هستند، كوچك‌تر جلوه بدهیم.
اما رنگ‌های سرد، پس رونده‌اند. یعنی به نظر می‌رسد از حد واقعی‌شان عقب‌ترند. معمولا برای بزرگ جلوه دادن اتاق‌ها و مكان‌های كوچك، از این رنگ‌ها استفاده می‌شود. ته‌رنگ‌های گرم و سرد نیز همین خاصیت را دارند. برای مثال، خاكستری با ته‌رنگ قرمز (خاكستری قرمز) پیش‌رونده است و خاكستری با ته‌رنگ سبز (خاكستری سبز) پس‌رونده است.
۱۱) روان‌شناسی رنگ می‌گوید اگر می‌خواهید فقط یكی از دیوارهای اتاقتان رنگی و تاثیرگذار باشد، بهتر است انتهایی‌ترین دیوار را انتخاب كنید. اگر آن دیوار را با یک رنگ گرم رنگ‌آمیزی کنید، اتاقتان كوتاه‌تر به نظر می‌آید و به همین نسبت، اگر به دورترین دیوار اتاقتان رنگ سرد بزنید، اتاقتان بلندتر به نظر می‌رسد.
۱۲) برقراری حس تعادل، ركن بسیار مهمی در دكوراسیون است و حس تعادل رنگی، همان چیزی است که در طبیعت به وفور می‌بینید. لابد دیده‌اید که در طبیعت، اقلام بزرگ معمولا تك‌رنگ و كمرنگ‌اند اما اقلام كوچك، تنوع رنگی‌شان نسبتا زیاد است و اغلب‌شان هم برخوردار از رنگ‌های گرم و تند. مثلا آسمان و زمین، تك‌رنگ‌اند ولی پرندگان و درختان، تنوع رنگی‌شان زیاد است؛ و دقیقا همین رنگارنگی است که ما را سوق می‌دهد به سمت یک تعادل بصری.
توصیه دكوراتورها این است که در دکوراسیون، از همین قواعد طبیعی استفاده کنیم. یعنی ترجیحا قطعات بزرگ‌تر را تک‌رنگ و كمرنگ انتخاب کنیم و قطعات كوچك‌تر را دارای تنوع رنگی و برخوردار از رنگ‌های گرم، تند و پررنگ.
۱۳) در رنگ‌آمیزی اتاق‌ها باید آفتاب‌گیر بودن یا آفتاب‌گیر نبودن‌شان را هم در نظر بگیریم. توصیه می‌شود در اتاق‌های آفتاب‌گیر، از رنگ‌های سرد استفاده کنیم و در اتاق‌هایی که آفتاب‌گیر نیستند، از رنگ‌های گرم.
۱۴) در حمام‌ها و توالت‌ها بهتر است از رنگ‌های روشن استفاده کنیم، چرا که این رنگ‌ها حس تمیزی و نظافت را بهتر و بیشتر منتقل می‌کنند.
۱۵) روان‌شناسی رنگ به ما توصیه می‌‌کند برای دستیابی به حداکثر بزرگنمایی در اتاق‌های منزل، از این فرمول استفاده کنیم: رنگ دیوارها را روشن‌تر از رنگ كف اتاق انتخاب کنیم و رنگ سقف را هم روشن‌تر از رنگ دیوارهای اتاق.

محمد کیاسالار

منبع : روزنامه تهران امروز