در غیبت تئاتر شهر

اگر چه با برگزاری جشنواره‌های ریز و درشت در طول سال دیگر نمی‌توان «زمستان» را فصل جشنواره‌ها در ایران قلمداد کرد اما به هر روی مهم‌ترین جشنواره‌ها در حوزهء تئاتر، سینما و موسیقی همچنان در این فصل برگزار می‌شود.
هم اکنون جشنوارهء موسیقی فجر چون همیشه آرام و بی‌سر و صدا به کار خود ادامه می‌دهد و به نیمه رسیده است; با این که هیچ بازتابی از آن را در سطح جامعه نمی‌توان مشاهده کرد اما به هر روی به عنوان یک اتفاق مهم و اثر‌گذار نباید آن را نادیده گرفت. تا چندی دیگر بیست‌وششمین جشنوارهء بین‌المللی تئاتر فجر نیز کار خود را آغاز می‌کند آن هم در شرایطی که مقررات و نحوهء انتخاب نمایش‌ها برای بخش چشم‌انداز در این روزها، هیاهوی بسیاری را ایجاد کرده است.
نمایش‌های حاضر در این بخش قرار است مورد حمایت قرار گرفته و سال آینده به اجرا درآیند، بنابراین حذف تعدادی از نمایش‌هایی که در این فهرست قرار دارند، نگرانی‌های بسیاری را برای اهالی تئاتر رقم زده است; اگر چه «حسین پارسایی» رییس مرکز هنرهای نمایشی در این رابطه بیان داشته است: «بخش چشم‌انداز به معنای تمامیت تئاتر ایران طی سال آینده نیست و معنی معادل آن تازه‌های تئاتر ایران است. همچنین قرار نیست تمام تولیدات سال ۸۷ صرفا از طریق بخش چشم‌انداز جشنوارهء بین‌المللی تئاتر فجر انتخاب شوند و امتیازی برای اجرای عمومی داشته باشند، بلکه تعدادی از هنرمندان در گونه‌های مختلف با تکنیک‌های گوناگون آثار خود را به نمایش درمی‌آورند.»
به هر روی در این بخش پس از بازبینی ۴۸ نمایش شرکت‌کننده هشت نمایش را انتخاب کرده‌اند که نمایش‌های برگزیده عبارتند از: کلبهء عمو توم، بهروز غریب‌پور، خنچره‌ها امیر آتشانی، مردگان نیما دهقان، غولتشن‌ها، حمید پورآذری، تهرن، محمود استاد محمد و کابوس‌های ریتمیک سعید تهرانی.
این در حالی است که «مجید سرسنگی» دبیر جشنوارهء تئاتر فجر قول داده به اعتراض مکتوب کارگردانان معترض برای حضور در بخش چشم‌انداز ۸۷ رسیدگی کند: «ضمن برگزاری جلسه با مسوول بخش چشم‌انداز جشنواره، دلایل قبول نشدن کارشان عنوان خواهد شد. ضمن آن که لازم نیست رتبه‌های کسب شده نمایش‌های متقاضی حضور در بخش چشم‌انداز تئاتر فجر برای عموم اعلام شود; چون این حرکت مناسبی نیست.»
قرار است در بیست‌و ششمین جشنوارهء تئاتر فجر ۴۰۰ عنوان نمایش در تمام بخش‌های جشنواره طی ۱۰ روز اجرا داشته باشند.
جشنوارهء امسال اما از منظر دیگر نیز قابل بررسی است. تعطیلی مجموعهء تئاتر شهر به عنوان نبض حیات تئاتر کشور در سال جاری حرف و حدیث‌های بسیاری را رقم زده است به خصوص آن که بازگشایی آن با چندین بار تاخیر رو به رو بوده و حتی بسیاری این نگرانی را داشتند که تا زمان جشنواره نیز این اتفاق رخ ندهد; اگر چه «محمدحسین ایمانی خوشخو»، معاون وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این قول را می‌دهد که تا چند روز دیگر مجموعه احیا شود.» اما انگار نباید تا زمان رخ دادن قطعی این رخداد هیچ پیش‌بینی‌ای را قطعی دانست.
به گفتهء مسوولان تالارهای اصلی و چهارسو آمادهء بهره‌برداری هستند.
در صورت آماده شدن مجموعهء تئاتر شهر، می‌توان این اطمینان را داشت که با وجود تالارهای محراب، سنگلج، هنر، خانهء نمایش، مولوی و فرهنگسرای نیاوران، ۲۰ تالار میزبان نمایش‌های حاضر در جشنواره باشند.
به هر روی امسال که بگذرد، جشنوارهء تئاتر تنها یکی، دو قدم با سومین دههء حیات خویش فاصله دارد و این در شرایطی است که هنوز راه زیادی تا تبدیل شدن آن به یک جشنوارهء بین‌المللی مانده است.
هر اندازه که تئاتر ایران از اجراهای مهم و اثرگذار فاصله می‌گیرد، دامنهء مسایل حاشیه‌ای در آن افزایش پیدا می‌کند. در جشنوارهء سال جاری نیز بحث «پژوهش» به سنت چند سال گذشته به شکل پررنگی جریان دارد.
بخش مدیریت پژوهش از بهمن ماه سال گذشته کار خود را با این هدف که جریان پژوهش به موازات جریان تولید تئاتر کشور پیش برود، آغاز کرده است. طراحی و اجرای شش طرح از وظایف این بخش است;آماده‌سازی کتاب راهنمای ۲۵ سال جشنوارهء تئاتر فجر به زبان‌های انگلیسی و فارسی، آماده‌سازی کتاب سال تئاتر ایران در سال ۱۳۸۵ به دو زبان، برگزاری سمینار بین‌المللی تئاتر شرق با گرایش سنت‌گرایی و مدرنیسم، انتخاب پایان‌نامهء تئاتر ایران و هماهنگی برنامه‌های علمی و کمیته‌های مختلف جشنواره.
همچنین کتاب‌های تئاتر ایران نیز با هدف آماده‌سازی مرجعی برای شناخت عملکرد پیشین در حوزهء تئاتر و برنامه‌ریزی متنی منتشر خواهد شد.در جشنوارهء امسال ۹ نمایش در بخش تجربه‌های دانشجویی حضور دارند که از میان ۴۸ اثر پس از دو نوبت بازبینی انتخاب شده‌اند و در سالن‌های سمندریان و صمیمی مفخم دانشگاه تهران اجرا می‌شوند.
چهار نمایش متقاضی شرکت در جشنوارهء سینایا نیز به کارگردانی سپیده نظری‌پور، مهاجری کار، شیوا مسعودی و کیومرث مرادی در بخش تجربه‌های دانشجویی اجرا می‌شوند.
نادر برهانی مرند که به عنوان مسوول کمیتهء «نمایش‌های رادیویی و تلویزیونی» انتخاب شده است، نیز در خصوص این بخش که برای اولین بار در جشنوارهء تئاتر مطرح است، می‌گوید: «چند ماه قبل دبیر جشنواره تصمیم خود را مبنی بر به وجود آوردن این بخش مطرح کرد و خوشبختانه با وجود آن که این بخش تاکنون در جشنواره وجود نداشته است اما استقبال خوبی از این بخش شده است برخلاف تصور من در حاشیه قرار نگرفته است.»

سما بابایی

منبع : روزنامه سرمایه