اعتماد، روزنامه ای حرفه ای با رویکرد اصلاح طلبانه

اظهار نظر در مورد یک روزنامه بدون استفاده از متدهای رایج و بهره گیری از آمار و ارقام بصورت مقایسه ای یا بطور دقیقتر، نقد علمی عملکرد هیچ نشریه ای در یک مدت کوتاه و در برش کوچکی از زمان و یا ستون محدودی در یک صفحه امکان پذیر نیست. مخصوصا در مورد روزنامه ای مانند "اعتماد" که از بخش های مختلف و متنوعی برخوردار بوده و انصافا در جذب مخاطبان بخصوص در میان اقشار تحصیلکرده و نخبه اجتماع موفق عمل کرده است.
اما بصورت کلی و اجمالی می توان گفت که روزنامه اعتماد بعنوان یکی از معدود نشریات باقی مانده از دوران اصلاحات شناخته می شود- دورانی که تلاش شد برای تقویت رکن چهارم دمکراسی گام های اساسی در راستای افزایش کمیت و کیفیت مطبوعات برداشته شود - و شاید این شناسه بارزترین وجه شناختی برای مخاطبین عادی باشد. بگونه ای که هرگاه در میان مردم نیازی برای کسب اخبار و یا تحلیل در مورد این جریان ایجاد شود، بدون شک یکی از محل های مراجعه آنها روزنامه اعتماد خواهد بود. این نکته را به این دلیل ذکر نمودم که به یکی از مهمترین ویژگی های یک روزنامه وزین و معتبر که همانا "مرجع" شدن می باشد نیز اشاره ای هر چند گذرا داشته باشم. اگرچه روزنامه ها در شناسنامه خود زمینه های مختلفی نظیر اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، سیاسی و ... را برای فعالیت ذکر می نمایند اما معمولا هر روزنامه ای در میان تمایلات گوناگون مخاطبان خود تنها در یکی از این زمینه ها از معدل بالاتری برخوردار شده و همین مسئله، قابلیت مرجعیت روزنامه در آن زمینه بخصوص را در اجتماع شکل می دهد. که بنظر بنده برای رزونامه اعتماد " سیاست ورزی اصلاح طلبانه" زمینه ای است که توانسته است بیشترین اقبال مردم را به این روزنامه ایجاد نماید. گرچه دیدگاهی نیز وجود دارد که کارکرد فربه سیاسی رزونامه ها را یک نکته منفی ارزیابی می نماید و آن را از موانع رشد و مانایی نشریات می داند اما واقعیت آن است که ما در جامعه ای زندگی می کنیم که بدلیل ضعف نهادهای مدنی ، شرایط ابتدایی احزاب و نگاه خاص حاکمیت به مقوله رسانه، چاره ای جز بدوش کشیده شدن بار انتقال آگاهی های سیاسی و گاه حتی ترویج عمل سیاسی – که مشخصا از وظایف احزاب است- توسط روزنامه ها وجود ندارد.البته این تاکید بر محوریت سیاست در روزنامه اعتماد به هیچ وجه به معنی غیبت سایر زمینه ها نطیر اقتصاد، فرهنگ و یا اجتماع نیست زیرا تنوع صفحه ها و موضوعات اختصاص یافته به هرکدام از این مقوله ها بخوبی مبین گستردگی محتوا و طیف متمایز مطالب است بگونه ای که روزنامه توانسته است نیازهای متفاوت مخاطبین خود را به نحو احسن پوشش دهد و برای هر مراجعه کننده ای متناسب با ذوق و سطح دانش، مطالب جذاب و خواندنی وجود داشته باشد.
وجود نظم و توالی منطقی یکی از نشانه های کارکرد صحیح هر مجموعه هدفمند و سیستم کارآمد و اثربخش است. چنین نظم و توالی که در تقسیم بندی موضوعی صفحه های روزنامه اعتماد بخوبی مشهود است از هدایت گری هوشمندانه و حرفه ای حکایت دارد که مبتنی بر اهداف معینی نظیربیشترین تاثیر گزاری غیرمستقیم بر ذهن خواننده، لذت بخش نمودن مطالعه، تمایل به پیگیری مطالب سریالی و ادامه دار و حتی ایجاد جاذبه های بصری می باشد.
از دیگر نقاط قوت روزنامه می توان به گریز از کلیشه های رایج در صفحه آرایی و استفاده از ابتکارهای مناسب در زمینه جدا سازی مطالب متفاوت از همدیگر، حداقلی بودن موارد ارجاع به صفحات دیگر و کم بودن فضای اشغال شده صفحات توسط آگهی های تجاری اشاره نمود(البته مورد اخیر احتمالا یک توفیق اجباری است که با محدودیت های سفارش آگهی در نشریات منتقد بی ارتباط نیست).
یکی از مهمترین نقاط ضعف اکثر روزنامه های موجود، تمرکزگرایی بیش از حد است که البته این نقص به شدت متاثر از متمرکز بودن نظام سیاسی- اداری کشور می باشد بگونه ای که تقریبا همه چیز در تهرات خلاصه می شود و اگر یک ناظر خارجی و کم اطلاع از جغرافیای ایران به روزنامه های کشور مراجعه نماید احتمالا تصور یک پایتخت هفتاد ملیونی و یا کشور تک شهری در ذهن او شکل می گیرد! این معضل که بسیار فراتر از پوشش دادن چند خبر بی ارزش استانی توسط اکثر روزنامه ها و یا حتی تخصیص صفحات معمولا کم محتوای شهرستان ها دربرخی روزنامه ها می باشد، سبب شده است که در شرایط فقدان روزنامه های محلی و نشریات حرفه ای، افکار عمومی کل کشور از بخش عمده ای از پتانسیل های فکری و اثرگذار اجتماع محروم شده و در یک سیکل معیوب استعدادهای بی نظیر موجود در پهنه گسترده ایران از امکان شکوفایی و اثربخشی برخوردار نگردند.تنوع فرهنگی و قومیتی که در اکثر کشورهای توسعه یافته بعنوان فرصتی مناسب برای هم افزایی نیروهای اجتماعی خلاق از آن بهره گرفته می شود متاسفانه در کشور ما بدلیل مدیریت ناکارآمد درحال تبدیل شدن به تهدیدهای جدیی در برابر توسعه همه جانبه است.روزنامه اعتماد می تواند متناسب با توان و وضعیت سیاسی – اجتماعی برای رفع این مشکل با بهره مندی از پتانسیل های موجود فرهنگی، اجتماعی و سیاسی در جای جای سرزمین پهناور ایران نقش موثرتری در ایجاد همبستگی اجتماعی، پیوستگی سرزمینی و رفع محرومیت های مختلف ایفا نماید. البته با توجه به موانع امنیتی که در مسیرکار روزنامه نگاری وجود دارد، رفع این معضل به یک عزم ملی نیاز داشته و فراتر از اراده گردانندگان یک نشریه قرار دارد.
کیفیت پائین کاغذ مصرفی در روزنامه که خود کاهش شفافیت عکس ها و نوشته ها و بدنبال آن خستگی زود هنگام چشم ها را در پی دارد، عدم اشاره به نام عکاس و یا منابع تصویری، کیفیت متغییر چاپ و عدم استفاده مناسب از از سوتیترهای خلاصه وار، موارد دیگری هستند که در صورت برطرف نمودن آنها می توان شاهد بهبود کیفیت روزنامه اعتماد و ارتقا جایگاه آن درمیان مخاطبان بصورت روز افزون باشیم .
جان کلام اینکه روزنامه اعتماد روزنامه ای است حرفه ای که با رویکردی اصلاح طلبانه در جلب اعتماد مردم موفق عمل کرده است .

نویسنده : محمد علی توفیقی

منبع : روزنامه اعتماد