جهان همچون یک زرادخانه

اغلب سلاح های هسته ای با تلفیق شكافت و همجوشی عمل می كنند، یعنی واكنش هسته ای اولیه كه در هسته ای از جنس اورانیوم یا پلوتونیوم انجام می شود واكنش همجوشی عنصرهای سبك تر را آغاز می كند. اولین سلاح های هسته ای به وسیله ایالات متحده آمریكا ساخته شد كه قدرت تخریبی آن معادل ۱۰ تا ۲۰ كیلوتن TNT بود، در حالی كه اغلب سلاح های هسته ای پیشرفته امروزی قدرت تخریبی بین ۱۰۰ تا ۵۰۰ كیلو تن دارند. طبق برآوردها در مجموع ۲۷۶۰۰ سلاح هسته ای در سراسر جهان وجود دارد.
آمریكا: این كشور حداقل ده هزار سلاح هسته ای دارد اما تصمیم دارد تا سال ۲۰۱۲ این تعداد را به نصف كاهش دهد. آمریكا آخرین مورد از ۱۰۳۰ آزمایش هسته ای خود را در ۲۳ سپتامبر ۱۹۹۲ انجام داد. دولت آمریكا در نظر دارد در مورد طرح های سلاح های هسته ای پیشرفته تر پژوهش هایی انجام دهد، هر چند كه چنین سلاح هایی هم اكنون تولید نمی شود. آمریكا پیمان جامع منع آزمایش سلاح های هسته ای (CTBT) را امضا كرده است، اما به مرحله اجرا درنیاورده است. عمده سلاح های هسته ای این كشور در زیردریایی های Trdent نصب شده است، باقی سلاح ها نیز روی موشك های بالستیك قاره پیما یا بمب افكن های B-۵۲ و B-۲ نصب شده است.
روسیه: این كشور بیش از ۱۶ هزار سلاح هسته ای كامل دارد. اتحاد شوروی سابق بین ۱۹۴۹ و ۱۹۹۰ ، ۷۱۵ بار سلاح های هسته ای را آزمایش كرد. روسیه مجتمع های هسته ای عظیمی دارد كه از جمله آنها می توان به ده شهرك سری هسته ای سابق اشاره كرد كه دارای صدها تن از مواد هسته ای است كه در شرایط امنیتی ناكافی نگهداری می شود. روسیه از مقدار تجهیزات و سلاح های هسته ای خود به شدت كاسته است و بسیاری از سیستم های قدیمی این كشور به پایان دوره خدمت رسانی خود نزدیك می شوند. این كشور CTBT را امضا كرده و به مرحله اجرا گذاشته است. روسیه به تلاش های خود برای گسترش تجهیزات هسته ای «ورود مجدد» - این گونه سلاح ها از برترین نوع موشك های دوربرد هستند كه سلاح هسته ای را به اهداف خود می رسانند _ ادامه می دهد. این تجهیزات ورود مجدد به گونه ای طراحی می شوند كه در آخرین مرحله پرواز مانورهایی انجام دهند و مانع تلاش ایالات متحده برای گسترش دفاع موثر در مقابل موشك های بالستیك شود.
چین: این كشور ۴۰۰ سلاح هسته ای و انواع مختلفی از سكوهای پرتاب دارد (به طور عمده موشك های كوتاه برد و میان برد) و به طور آهسته اما استواری تلاش هایی را برای نوسازی این سلاح ها انجام می دهد. این كشور بین سال های ۱۹۶۴ و ۱۹۹۶ ، ۴۵ بار آزمایش سلاح هسته ای انجام داد. چین CTBT را امضا كرد، اما هنوز اجرا نكرده است. این كشور به تلاش های خود برای توسعه موشك های دوربرد قابل اطمینان ادامه می دهد و گمان می رود در جست وجوی سیستم هایی است كه آسیب پذیری كمتری نسبت به حمله پیشگامانه سایر قدرت های هسته ای داشته باشد. شواهد قاطعی مبنی بر آنكه چین درصدد دستیابی به انواع جدید سلاح است وجود ندارد، اما این كشور هیچ محدودیتی را هم برای دانشمندان خود برای توقف فعالیت هایشان قائل نشده است.
فرانسه: این كشور حدود ۳۵۰ سلاح هسته ای را روی ۸۴ هواپیمای حامل سلاح هسته ای و چهار زیردریایی نصب كرده است. از این چهار زیردریایی، سه تا می توانند هر كدام ۱۶ موشك را حمل كنند. این كشور حدود ۶۰ سلاح هسته ای دارد كه روی هواپیما نصب می شود. فرانسه بین سال های ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۶ ، ۲۱۰ بار سلاح هسته ای را آزمایش كرده است. این كشور بین ۱۹۶۰ تا ۱۹۹۲ حدود ۱۱۱۰ سلاح هسته ای تولید كرد. این كشور CTBT را امضا كرده و به اجرا گذاشته است. فرانسه در نظر دارد سیستم های موشكی حامل سلاح هسته ای را كه پیشرفته ترند جانشین موشك های بالستیك نصب شده در زیر دریایی ها كند، كه لازمه این كار آن است موشك های جدید را به سلاح های هسته ای موجود مجهز كند. هیچ تلاشی برای توسعه سلاح های هسته ای جدید در این كشور مشاهده نشده است.
انگلستان: هم اكنون این كشور چهار زیردریایی حامل موشك بالستیك مجهز به سلاح هسته ای دارد. هر كدام از این زیردریایی ها را می توان با ۱۶ موشك TridentII و در مجموع به ۴۸ سلاح هسته ای مجهز كرد. این كشور بین سال های ۱۹۵۲ و ۱۹۹۲ حدود ۸۳۴ سلاح هسته ای تولید كرد. انگلستان تاكنون ۴۴ بار سلاح های هسته ای را امتحان كرده است كه اولین آنها در ۳۰ اكتبر ۱۹۵۲ و آخری آنها در ۲۶ نوامبر ۱۹۹۱ بوده است. این كشور CTBT را امضا و اجرا كرده است. انگلستان به تجهیزات آزمایش هسته ای آمریكا وابسته است و قادر به آزمایش یا تایید تجهیزات هیچ گونه سلاحی نیست، مگر آنكه آمریكا آزمایش سلاح های خود را از سر بگیرد.
اسرائیل: گمان می رود این كشور مقدار كافی مواد هسته ای برای تولید ۱۰۰ تا ۱۷۰ سلاح هسته ای را در اختیار داشته باشد. اسرائیل تاكنون به داشتن سلاح هسته ای اقرار نكرده است اما هیچ شك و شبهه ای وجود ندارد كه این كشور دارای سلاح هسته ای است. تعداد دقیق سلاح های هسته ای اسرائیل مشخص نیست، اما به احتمال زیاد تعداد آن به آنچه كه تخمین می زنند بسیار نزدیك است. احتمالاً اسرائیل در مجموع ۵۳۰ تا ۶۸۴ كیلوگرم پلوتونیوم قابل استفاده در سلاح هسته ای را از زمان آغاز به كار رآكتور تحقیقاتی دیمونا در سال ۱۹۶۴ تولید كرده است. اسرائیل توانست با جداسازی پلوتونیوم میله سوخت رآكتور در پایان سال ۱۹۶۶ یا ۱۹۶۷ اولین سلاح هسته ای خود را بسازد و به این ترتیب ششمین كشوری بود كه موفق به انجام چنین كاری شد. این كشور می تواند سلاح های هسته ای را به وسیله هواپیما، موشك های بالستیك، كشتی و موشك های كروزی كه از زیردریایی پرتاب می شود، حمل كند. اسرائیل به احتمال بسیار در جست وجوی طرح های پیشرفته تر سلاح های هسته ای است اما جزئیات فعالیت آنان آشكار نشده است.
هند: این كشور امكان انتقال و توزیع تعداد كمی از سلاح های هسته ای را در چند روز یا چند هفته دارد و به نظر می رسد هواپیماهای جنگنده بمب افكن آن محتمل ترین وسیله حمل این سلاح ها باشند. هند احتمالاً آن قدر پلوتونیوم قابل استفاده در سلاح هسته ای دارد كه بتواند با آنها ۷۵ تا ۱۱۰ سلاح تهیه كند، با این همه از تعداد واقعی سلاح های تولید شده در این كشور اطلاعاتی در دست نیست. این كشور در سال ۱۹۷۴ یك سلاح هسته ای را آزمایش كرد و پنج آزمایش دیگر را در مه ۱۹۹۸ انجام داد. از آن زمان تاكنون روند برنامه های تسلیحاتی هند متعادل تر شده است. این كشور به تولید مواد هسته ای برای استفاده در سلاح ادامه می دهد، اما تاكنون رسماً اعلام نكرده است كه چند سلاح تولید كرده یا تصمیم به تولید چه تعداد سلاح دارد. هند عضو پیمان عدم گسترش سلاح هسته ای (NPT) نیست و CTBT را نیز امضا نكرده است. به احتمال بسیار دانشمندان هندی در جست وجوی طرح های پیشرفته تری برای سلاح های هسته ای اند و به محض آنكه مجوز را دریافت كنند، می توانند این سلاح ها را امتحان كنند.
پاكستان: این كشور از امكانات لازم برای حمل و توزیع تعداد كمی سلاح هسته ای در چند روز یا چند هفته برخوردار است. پاكستان می تواند تا پایان سال ۲۰۰۵ مقدار كافی اورانیوم قابل استفاده در سلاح هسته ای را تولید كند كه می تواند از آنها ۵۰ تا ۱۱۰ سلاح هسته ای بسازد. طبق گزارش های رسیده، سلاح های هسته ای این كشور در بخش های مختلف نگهداری می شود و بخش مركزی شكافت پذیر این بمب ها جدا از سایر مواد منفجره غیرهسته ای نگهداری می شود. هر چند كه مكان دقیق نگهداری این تجهیزات عموماً ناشناخته است. پاكستان هم مثل هند، از امضای NPT خودداری كرده است. با این همه این كشور CTBT را امضا كرده است، اما از اجرای آن خودداری می كند. به احتمال بسیار دانشمندان پاكستانی سرگرم یافتن طرح های پیشرفته تری هستند و به محض آنكه مجوز آزمایش این سلاح ها را به دست آورند، سریعاً به امتحان این سلاح ها می پردازند.
كره شمالی: این كشور برنامه پیشرفته ای برای تولید سلاح های هسته ای دارد و به احتمال زیاد پیش از این توانسته است مقدار كافی پلوتونیوم را برای ساخت ۹ سلاح هسته ای تولید كند. معلوم نیست كه این كشور چه تعداد از این سلاح ها را ساخته است. سازمان های جاسوسی آمریكا می گویند: «كره شمالی در اواسط دهه ۱۹۹۰ یك یا احتمالاً دو سلاح هسته ای تولید كرده است.»
اما شاید این حدس و گمان بر اظهارات این كشور در مورد قصد یا امكانات آنها باشد و این احتمال هم وجود دارد كه هیچ شاهد مستقیمی در این باره وجود نداشته باشد. اطلاعات بسیار كمی از فعالیت های هسته ای كره شمالی وجود دارد، اما به احتمال زیاد این سلاح ها ساده و از نسل اول طرح سلاح هسته ای اند. از توانایی كره شمالی برای دستیابی به طرح های پیشرفته تر اطلاعی در دست نیست، با این همه بسیار محتمل است كه این كشور در این مورد سرگرم پژوهش است.
Physics world, Aug. ۲۰۰۵
جان وولف استالترجمه:سلیمان فرهادیان

منبع : روزنامه شرق