چگونه می‌توان از وبلاگ‌ها در خدمات کتابداری و اطلاع‌رسانی استفاده کرد؟

وبلاگ‌ها را اساسا بعنوان یك سرویس آگاهی رسانی حرفه ای تلقی می كنم. با در نظر گرفتن خدمات Rss مربوط به آن كه یك تكنولوژی جهت افزایش استفاده از وبلاگ‌ها است، در این مقاله برآنم كه بصورت وسیع تر، به وبلاگ‌ها بعنوان یك منبع اطلاعاتی در خدمات كتابداری و اطلاع‌رسانی، نگاه مختصری بیندازم. جهت دوره كردن رئوس مطالب؛یك وبلاگ یك صفحه وب روزآمد است كه معمولا توسط یك شخص بوجود می آید و غالبا اطلاعات آن شخصی است و به شكل روزانه و بر اساس ترتیب تاریخی مطالب و به صورت طبیعی توسط نرم افزار خاصی تنظیم می شود.مدخلهای آن كوتاهند و هر چند ساعت یك بار یا بندرت هر چند روز یكبار روزآمد می شود.محتوی آن موضوعی است و وبلاگها می توانند نقطه نظرات مخصوص و حتی شخصیتی داشته باشند.معمولا یك وبلاگ یك اتوبیوگرافی روزانه،گزارش فعالیتها و گاهی علایق شخصی است[۲] (مانند Memex۱.۱ كه بوسیله آكادمی روزنامه نگاری john naughtonتهیه می شود) . اما غالبا ارزش محدود شده ای دارد؛چون هر كسی می تواند نظراتش را منعكس كند.به هر حال ممكن است دنیای آنها جالب باشدیانباشد.بیشترین فایده آن می تواند برای كسانی باشد كه مطالب عمومی را گزارش داده و در مورد آنها نظر می دهند مثل وبلاگ نویسان بغداد[۳] كه پس از تجاوز به عراق شروع به گزارش نویسی كردند اما آیا باید كارآنها را وبلاگ نویسی نامید یا حضور در زمینه جنگ؟ وبلاگهای آنها شامل یك ركورد روزانه از پستهای آمریكایی۱۱/۹ [۴] و تاثیرآن بر جهان، بعلاوه ی مواد مختلفی از منابع خبری بودند؛این موارد می تواند بعنوان روزنامه نگاری تلقی شود وبرخی افراد این شیوه روزنامه نگاری را به بحث گذاشته اند ؛ در این شیوه هر كسی باید قادر به توصیف وقایع ،بدون دخالت ویراستاران ، با تكیه بر هر نقد بعنوان كنترل كیفیت، باشد. سایر اخبار مربوط به وبلاگها ممكن است محتوی حرفه ای داشته باشند مثل: عوامل توسعه اقتصادی(اطلاعات و دانش در مواردیكه توسعه اقتصادی در راس امور است)[۵] و وبلاگ گوگل[۶] . تعداد زیادی از وبلاگهاشامل لیستی از مقالات جالب مجلات، قسمتهایی از وبلاگها و وب سایتهای دیگر و... همراه با نظرات دیگران،در یك زمینه موضوعی هستند كه كامپایلر به آنها بر می خورد مثل مجله الكترونیكیDan Gillmor در زمینه تكنولوژی[۷] ،(اخبار، نقدها)یا مجله Things (اخبار نوشته شده در موضوعات،گذشته،حال و آینده آنها)[۸] .موارد دیگر می تواند لیستی از منابع جدید وب باشد مثل منابع مواد آموزشی مهندسی از مركز آموزش مواد در انگلستان [۹]یا "Marylaine block long –established neat new staff" كه من این هفته روی وب پیدا كردم[۱۰].
مواردیكه معمولا در یك وبلاگ دیده می شود عبارتنداز:
۱-یك آرشیو از آیتم های گذشته (كه ممكن است قابلیت جستجو داشته باشد)؛
۲- توانایی خوانندگان جهت نظر دهی روی مطالب وبلاگ؛نظرات می توانند جامع باشند.در این قسمت می توان به وبلاگهای مربوط ،یا فقط به آنها یی كه به نظر نویسنده جالب هستند، لینك داد.مطالب ممكن است در قالب دسته بندیهایی ظاهر شوند.
یافتن و جستجوی وبلاگها
تعداد زیادی راهنماههای عمومی وبلاگها مانند:Blograma وجود دارد[۱۱](تا زمانیكه من این مقاله را نوشتم تقریبا ۸۰۰۰ وبلاگ لیست شده بود) و راهنماهایی كه راهنما ها را لیست می كنند:(Fagan finderشامل: وبلاگها، مجلات و Rss )[۱۲]. هر دوی راهنماههای یاهو[۱۳] و Open Directory[۱۴] بخشهای اختصاصی برای وبلاگها دارند. راهنماههاامكان تورق با موضوع و یا جستجوی توصیفی را دارند. موتورهای جستجوی مهم مانند google و alltheweb و موتورهای جستجوی تخصصی تر مثل Daypop[۱۵] محتوی وبلاگهارا در نتایج جستجوی خودقرار می دهند اگر چه بستگی به این دارد كه نتایج جستجوشامل مداخل وبلاگها باشد یا اینكه تحت الشعاع تعداد بسیار زیاد صفحات وب قرار گیرند. اگر دقیق تر به كاربرد وبلاگها نگاه كنیم،سه راه عمده وجود دارد كه از وبلاگها می توان استفاده كرد:۱- استفاده شخصی كتابداران برای روزآمد كردن اطلاعات؛۲- بعنوان منابعی برای توجه كاربران؛ ۳- بعنوان راهی جهت تهیه اطلاعات در مورد كتابخانه ها و خدمات آنها.وبلاگها پیشتر توسط كتابداران در ایالات متحده آمریكا مورد استفاده قرار گرفته اند، مثلا میتوان از وبلاگ Gary Prices resourceshelf [۱۶]نام برد كه منابع و مقالات جدید و خواندنی را در انگلستان شناسایی كرده و معرفی می كند،حتی قبل از اینكه این منابع در اینجا(انگلستان) شناخته شوند. به هر حال تعداد زیادی از وبلاگهای مفید در انگلستان وجود دارند مانند[۱۷] paul pedley در زمینه انتشارات حقوقی موثر بر كار اطلاعاتی، وبلاگ سواد اطلاعاتی[۱۸] Sheila webber یا phil Bradley[۱۹] ستون نویس update كه شخصی ترین آنهاست.شما حتی می توانید برخی از سیستمهایی را پیدا كنید كه كتابداران در جریان آن كار می كنند مثل:mike gardner&#۰۳۹;s metalib stuff .[۲۰] پیتر اسكات از كتابخانهsoskatchewan لیستی از وبلاگهای كتابداری از سراسر دنیا را نگهداری می كند[۲۱].او همچنین وبلاگ خودش رادر مورد وقایع و فعالیتهای كتابخانه تهیه می كند[۲۲] و خلاصه وبلاگ را بهمراه اطلاعات گسترده ای در مورد وبلاگها و Rss شامل اخبار و ابزار و راهنماهها منتشر می كند.كتابخانه ها باید كاربران خود را به وبلاگهای مناسب راهنمایی كنند، همانگونه كه برای وب سایتها و لیستهای بحث گروهی این كاررا انجام می دهند؛اگرچه تعیین ارزش آنها مشكلتر است و اینكه برخی از آنها درجه جدی بودن مطالبشان پایین است. یك فیلتر اولیه ی ناهنجار ممكن است نادیده گرفته شوداما با افزودن عناوینی مثل:Hate vodka و Greed تا حد زیادی راهنمایی شده و دارای یك تمركز واضحی می شوند،نسبت به وقتیكه بیشتر انتخابها شخصی باشند،اگرچه در این مورد كوته فكری كردن بسیار مشكل است اما به خوانندگان وبلاگها بستگی دارد.
كتابخانه ها و وبلاگها
هنوز تعداد كمی كتابخانه در انگلستان وجود دارند كه دارای وبلاگ شخصی هستند؛ معروفترین آنها وبلاگ Gateshead&#۰۳۹;s می باشد كه در این راه پیشقدم بوده است[۲۳]. وبلاگهای كتابخانه ها بر اساس مقاصد خود می توانند اهداف متنوعی داشته باشند.ارزیابی نیازهای اولیه مهم است و اطمینان از اینكه وبلاگ فرم مناسب برای ارتباطات است.سایر احتمالات میتوانند شامل اینها باشد:
۱- راهنمایی كاربران به منابع جالب، اخبار یا منابع مفید؛
۲- نظردادن در مورد فعالیتها و وقایع ملی، محلی در حوزه IT ، كتاب و دنیای كتابخانه ها؛
۳- تهیه اخبار از خدمات كتابداری و اطلاع رسانی؛ و
۴- تقاضای بازخورد یا نظرات و معمولا كمك كتابخانه در به كارگیری كاربرانش؛خصوصا آنها كه تا به حال كتابخانه را به صورت فیزیكی ندیده اند[۲۴].
نگهداری از تغییر محتوی برای ابقائ علایق خوانندگان مهم است.با اینكه ما تمایل داریم در مورد وبلاگها بعنوان یك پدیده ی عمومی فكر كنیم،محدودیتهای شبكه اینترنت؛ اگر انتشارات ما محرمانه باشند؛ وجود ندارد.عامل كلیدی كه وبلاگ نویسی را آنقدر عمومی كرده این است كه ایجاد یك وبلاگ بسیار ساده است و بر خلاف تهیه صفحات وب نیاز به مهارتهای HTML ندارد.نرم افزار مورد استفاده چهارچوبهایی با طراحی های مختلف و به شكلهای انتخابی تهیه می كند كه قادر به ایجاد یك وبلاگ در عرض چند دقیقه است.ضمنا كاربران با مهارتهای HTML می توانند این موارد را تغییر دهند؛ از جمله اینكه:رنگها را تغییر دهند، یك لوگو اضافه كنند، جدول بندی را تغییر دهند یا حتی خودشان چهارچوبی جدید تهیه كنند. مداخل وبلاگ معمولا بوسیله وارد كردن متن در باكس های مخصوص ایجاد می شوند، ضمنا ممكن است راههای ساده تری هم برای ایجاد لینكها یا گرفتن شكل بندی متن وجود داشته باشد. نرم افزار وبلاگ نویسی می تواند در یك سرور وب محلی باشد یا بوسیله تهیه كننده و میزبانی بوسیله آنها یا صفحات FTP برای یك سرور محلی استفاده شود.نرم افزار همچنین می تواند بصورت رایگان باشد یا با پرداخت كمی پول می توان از برخی مزایای خاص نرم افزار ها استفاده كرد.برخی سازمانها ترجیح می دهند كه خودشان نرم افزار ایجاد كنند.بنابراین از نظر تكنیكی هیچ دلیل برای یك سازمان وجود ندارد كه وبلاگ نداشته باشد؛ سهولت استفاده به معنی سهیم شدن در ارائه اطلاعات هیچ محدودیتی با اعتماد به گستردگی شبكه ندارد. و در برخی وبلاگهای سازمانی محتوی می تواند از طرف طیف وسیعی از مردم ارائه شود.اگر شما قصد دارید كه وبلاگ كاملا متعلق به خودتان باشد پس در راهنماهایی كه در بالا معرفی شدند برخی ابزارهای وبلاگ نویسی وجود دارد سعی كنید از برخی از آنها كه رایگان هم هستند استفاده كنید.
گردآوری اخبار و خدماتRss
شما می توانید بخوانید و علامت بزنید؛ وبلاگها مثل هر صفحه وب هستند و برخی از آنها بوسیله Email هم قابل دریافت اند،اما اگر می خواهید تعداد زیادی از آنها را بازنگری كنید استفاده از گردآورنده اخبار برای دسترسی به آنها آسانتر است. این برنامه ها از تكنولوژیRss (RDF Site Summary یا Rich Site Summary یا Rich Simple Syndication )[۲۵,۲۶] استفاده می كنند.این تكنولوژی یك برچسبXML برای یك صفحه است كه به شماره اجازه می دهد محتوی یا سرخط اخبار یك وبلاگ یا اخبار سایر سایتها را بصورت اتوماتیك به صفحه های وب دیگر منتقل كنید.بنابراین شماممكن است وب سایتی را ببینید كه شامل سرخط هایی از سایت BBC با لینكهایی به كل مطلب است. گردآورندگان اخبار(newsfeeds ) خدماتی هستند كه با استفاده از تكنولوژیRss به شما اجازه می دهند تا بوسیله یك صفحه تعداد زیادی منابع را دریافت كنید. اینها می توانند به وبلاگها یا وب سایتهای قابل تغییر دیگر مثل راهنماههای وب سایتها یا مواد آموزشی، روزنامه های محلی، ملی و اخبار رادیویی، خبر نامه های موضوعی تخصی ومانند آن اضافه شوند. اخبار موجود ممكن است كاملا علمی باشند مثل اخبار BBC درمورد تجارت الترونیكی.شما منابعی را انتخاب كرده و از لیست هزاران خدمات موجود در آنها درخواست خود را می دهید و آخرین سرخط اخبار را و گاهی كل متن را از موارد انتخابی خود می بینید. سر خط ها مرتبا همراه با آخرین مشاهدات شما در هر زمانی كه وارد سایت یا وبلاگ می شوید، روزآمد می شوند.شما می توانید دیگر منابعی را كه به آنها بر خورد می كنید و در لیست موجود نیستند به آنها اضافه كنید.(یك آیكن نارنجی رنگ xml یا Rss در یك وب سایت نشان دهنده وجود یك feed است)یك گردآورنده اطلاعات ممكن است نرم افزاری باشد كه شما از اینترنت گرفته و روی كامپیوتر شخصی خود نصب كرده اید؛ مثلAmphetadesk[۲۷] و FeedReader[۲۸] یا سرویس مبتنی بر وب باشد مانند:Blogline[۲۹] , MyFeedster[۳۰] NewsIsFree[۳۱],، Syndic[۳۲] كه می تواند از هر جایی استفاده شود.برخی به شما اجازه خواهند داد كه محتوی وبلاگ خودتان را جستجو كنید یا از تمام خدمات آن استفاده كنید.شما اغلب می توانید این جستجوها را به عناوین سایر منابع كه تنها در وقت استراحت شما روزآمد شده اند،اضافه كنید .برخی گردآورندگان اطلاعات می توانند بوسیلهemail شما را از وجود چنین منابعی مطلع كنند. این برای جستجوهای ذخیره شده و برخی وبلاگها مفیداست ولی برای تغییرات سریع در اخبار سایتهایی مثلBBC توصیه نمی شود.براستی بسیار آسان است،كه شما فقط منابعی را كه بنظرتان جالب تر است انتخاب كنید وسپس سراغ سایر منابع بروید.و اگر شما چند روز مطالب خود را چك نكنید ممكن است صدها مورد برای دیدن داشته باشید بنابراین ممكن است نیاز به به اصلاح در مورد مطالبی كه می خوانید داشته باشید.گردآورندگان اخبار تمایل به استفاده بصورت شخصی دارند تا بعنوان یك سرویس كتابخانه ای ، ولی تعدادی از آنها در زمینه های تخصصی هم وجود دارند برای مثال: EEVL OneStep Jobs[۳۳] كه تقاضاهای استخدام كارهای تكنولوژیكی را با هم از تمام منابع پیوسته جمع‌آوری می كند.چنین گردآورنده هایی ممكن است شامل صفحات وب تخصصی یا منابع سازمانی باشند. كتابخانه ها می تواننند از این تكنولوژی برای علایق خاص جامعه استفاده كننده از وبلاگهای خود جهت جستجو كردن استفاده كنند،هم بصورت فردی و هم بعنوان گردآورنده ای برای كنارهم قراردادن گروهی ازگردآورندگان مربوط بهم .ناشران محتوی خدمات خودرا بوسیله یRss توسعه می دهند، بنابراین واضح است كه پتانسیلی برای خدمات جدید به كاربران وجود دارد.این یك نظر شتابزده است، امادر برخی از منابع دنبال می شود؛ببینید دیگران چه كاری كرده اند و درنظر بگیرید آیا خدمات شما می توانست از"انقلاب وبلاگ نویسی" مناسب باشد.
منبع:
Ian Winship. Weblogs and RSS in information work: How can weblogs be used in a library and information service? Updated: ۱۱ August ۲۰۰۴
Available at : http://www.cilip.org.uk/publications/updatemagazine/archive/archive۲۰۰۴/may/update۰۴۰۵b.htm
پیوند مرتبط :
http://www.cilip.org.uk/PublicSites/cScape.CILIP.GenericTemplates/Information.aspx
References
۱ H. D’Aguiar. ‘Weblogs: the new internet community?’ Library + Information Update, ۲(۱), January ۲۰۰۳, pp.۳۸-۳۹.
۲ www.skillbytes.co.uk/memex
۳ http://dearraed.blogspot.com
۴ www.warincontext.org
۵ www.don-iannone.com/edfutures
۶ http://google.blogspace.com
۷ http://weblog.siliconvalley.com/column/dangillmor
۸ www.thingsmagazine.net
۹ www.materials.ac.uk/resources/newupdated.asp
۱۰ http://marylaine.com/neatnew.html
۱۱ www.blogarama.com
۱۲ www.faganfinder.com/blogs
۱۳ http://dir.yahoo.com/Computers_and_Internet/Internet/World_Wide_web/weblogs
۱۴ www.dmoz.org/Computers/Internet/On_the_web/weblogs
۱۵ www.daypop.com
۱۶ www.resourceshelf.com
۱۷ www.keepinglegal.com
۱۸ http://ciquest.shef.ac.uk/infolit
۱۹ www.philb.com/blog/blogger.html
۲۰ www.nottingham.ac.uk/~uazmjg/metalib
۲۱ www.libdex.com/weblogs
۲۲ www.lights.com/weblogs
۲۳ www.libraryweblog.com
۲۴ D. Fichter. ‘Why and how to use blogs to promote your library’s services.’ Marketing Library Services, ۱۷(۶), ۲۰۰۳,
pp.۱-۴ (www.infotoday.com/mls/nov۰۳/fichter.shtml).
۲۵ Ukoln. ‘RDF Site Summary — RSS’ (www.ukoln.ac.uk/metadata/resources/rss/).
۲۶ M. Moffat. ‘RSS — a primer for publishers and
content providers.’ EEVL, ۲۰۰۳ (www.eevl.ac.uk/rss_primer/).
۲۷ www.disobey.com
۲۸ www.feedreader.com
۲۹ www.bloglines.com
۳۰ www.feedster.com/myfeedster.php
۳۱ www.newsisfree.com
۳۲ www.syndic۸.com
۳۳ www.eevl.ac.uk/onestepjobs
ترجمه: طاهره كرمی
دانشجوی كارشناسی ارشدكتابداری و اطلاع رسانی دانشگاه تهران

منبع : نما مجله الکترونیکی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران