تاثیر فصل کاشت و فاصله بوته در نحوه توزیع و میزان جذب نور در جامعه گیاهی ژنوتیپهای مختلف گلرنگ (.Carthamus tinctorious L)

زمانی که در یک گیاه در اثر عمل فتوسنتز، محصول خشک تولید می شود در حقیقت مقداری از انرژی نورانی جذب شده، در ترکیبات شیمیایی و هیدرات کربن ذخیره می شود. وجود این ترکیبات نشانه کاربرد انرژی نورانی در جریان عمل کربن گیری است. چنانچه آب و مواد غذایی به اندازه کافی در دسترس گیاه باشد، مقدار ماده خشک تولید شده بستگی تام اولا به مقدار نوری که به سطح قسمتهای سبز گیاه تابیده شده و ثانیا به کارایی مصرف نور دارد. به منظور بررسی ارتباط بین زمان و آرایش کشت با نحوه انتقال و استهلاک نور در جامعه گیاهی ژنوتیپهای مختلف گلرنگ، این مطالعه در سال ۱۳۷۹ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی کبوترآباد اصفهان انجام پذیرفت. پنج رقم و لاین گلرنگ در دو زمان کاشت ۱۵ فروردین و ۱۵ تیرماه به ترتیب به عنوان کشت بهاره و تابستانه و هر کدام در سه تراکم ۴۰۰ هزار، ۲۰۰ هزار و ۱۳۳ هزار بوته در هکتار در قالب طرح آزمایشی کرتهای دوبار خرد شده با چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که جذب نور در تمام عمق کنوپی برای همه ارقام و لاینهای مورد بررسی در کشت بهاره بیشتر از کشت تابستانه بود. در کشت بهاره رقم اراک ۲۸۱۱ با جذب ۸۲۹ وات بر متر مربع بیشترین میزان جذب نور را در مرحله گلدهی نشان داد. در کشت تابستانه نیز لاین شماره یک بدون اختلاف فاحش با رقم اراک ۲۸۱۱- حایز بیشترین میزان استهلاک نور در عمق کنوپی بود. توانایی کلیه ارقام و لاینهای مورد بررسی در جذب تشعشات خورشیدی متاثر از تراکم بوته بود. بطوریکه بیشترین تراکم بوته موجود بیشترین میزان جذب نور را به همراه داشت. لاین شماره یک از نظر توانایی جذب نور توسط نیمه فوقانی جامعه گیاهی بطور محسوسی ضعیف تر از ارقام ژیلا و اراک ۲۸۱۱ دیده شد. میزان وزن خشک بوته و عملکرد دانه متاثر از میزان کل جذب نور بوده و سهم نیمه بالایی و پایینی در جوامع گیاهی حاصل از ارقام مختلف در این باره تفاوت نشان داد. تاثیر تراکم بوته در میزان ضریب خاموشی (K) از طریق تغییر در شاخص سطح برگ (LAI) اعمال شد و بیشترین تراکم موجود در هر دو کشت بهاره و تابستانه به حد نساب جذب %۹۵ از نور خورشید در تمام عمق کنوپی نزدیکتر بود.

بهرام مجدنصیری
محمدرضا احمدی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی